Κρίση, παραβατικότητα και όρια στην οικογένεια

Γράφει η κα Ιωάννα Γεωργιάδου, Κοινωνική Κλινική Ψυχολόγος (M.Sc.) *

Η κοινωνικο-οικονομική κρίση έχει επιδράσει σε μεγάλους και μικρούς, εκπαιδευτικούς και μαθητές γονείς και παιδιά. Η κρίση φανερώνει προβλήματα κρυμμένα κάτω από το χαλί, εντείνει ανάγκες ακάλυπτες από καιρό, μεγεθύνει διαφορές σημαντικές μα υποτιμημένες. Η κρίση αγχώνει, η κρίση θλίβει, η κρίση σκληραίνει, η κρίση πολώνει. Μια κοινωνία χωρίς όρια είναι σαν μια αλάνα όπου ο νταής που λέγεται Κρίση κάνει κουμάντο. Πόσο μάλλον λοιπόν ένα σχολείο ή μια οικογένεια με ασαφή όρια.
Η αύξηση της εκδήλωσης συμπεριφορών επιθετικότητας και παραβατικότητας στα σχολεία ήταν το πρώτο καμπανάκι που έκανε φανερό ότι τα παιδιά δεν είναι ούτε ανενημέρωτα ούτε ανεπηρέαστα, αλλά και πληροφορούνται και αντιλαμβάνονται τη δυσκολία των καιρών που ζούμε και το δύσκολο μέλλον που τους περιμένει. Μαθητές που χαρακτηρίζονται «παραβατικοί» έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους τόσο στην δευτεροβάθμια όσο και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Πληθαίνουν τα παράπονα και οι δηλώσεις αδυναμίας των εκπαιδευτικών που, παρά το ζήλο τους, δεν καταφέρνουν ούτε να εξηγήσουν ούτε να εξαλείψουν το φαινόμενο της παραβατικότητας από τα ελληνικά σχολεία.

Παράλληλα δυναμώνουν και οι φωνές των γονιών που αισθάνονται ανεπαρκείς στην προσπάθειά τους να θέτουν κανόνες που να γίνονται σεβαστοί και όρια που να τηρούνται από τα παιδιά τους. Οι γονείς συχνά θα ανατρέξουν για υποστήριξη στο σχολείο, θεωρώντας ότι το οργανωμένο σχολικό περιβάλλον είναι το πιο κατάλληλο για μια αυστηρή οριοθέτηση. Από την άλλη πλευρά, και οι εκπαιδευτικοί θα αναζητήσουν τη συνδρομή των γονιών, αφού η παραβατικότητα σχετίζεται με τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Το γαϊτανάκι της απόδοσης ευθυνών ξεκινάει και πολλές φορές ξεχνάει κανείς ότι όσο πιο γρήγορα συμπορευθούν γονείς και εκπαιδευτικοί, τόσο πιο αποτελεσματικά θα δουν αλλαγή στη συμπεριφορά των μαθητών.
Βέβαιο είναι ότι η απόδοση της ταμπέλας του «παραβατικού» δεν είναι επιθυμητή ούτε από τους γονείς ούτε από τους εκπαιδευτικούς και σίγουρα δε βοηθάει καθόλου αυτόν που χαρακτηρίζεται. Μήπως όμως κρεμάμε άστοχα αυτήν την ταμπέλα στο παιδί ή τον έφηβο; Πρώτα πρώτα υπάρχει σύγχυση εννοιών: είναι άλλο η παραβατικότητα και άλλο η παραβίαση των κανόνων. Ένα παιδί μπορεί να παραβιάζει κανόνες αλλά να μην φτάσει ποτέ να είναι παραβατικό. Μιλάμε για «παραβατική συμπεριφορά» όταν, όχι απλά το παιδί παραβιάζει κανόνες, αλλά -προσέξτε το αυτό-, όταν επιπροσθέτως δείχνει αδιαφορία για τα συναισθήματα των γύρω του, όταν φαίνεται να μη νοιάζεται για τις επιδράσεις της συμπεριφοράς του στους άλλους. Πρόκειται για μια διαφορά με σημασία, που από αυτήν κρίνεται και όλη η στρατηγική της αντιμετώπισης της ακατάλληλης και ανορίωτης συμπεριφοράς.

Ο γονεϊκός ρόλος και το παιδαγωγικό λειτούργημα καλούνται να ανταποκριθούν σε νέες περίπλοκες ανάγκες για τις οποίες συχνά χρειάζεται συμβουλευτική υποστήριξη και εξειδικευμένη εποπτεία. Ωστόσο η ενημέρωση από πολλές πηγές, όταν γίνεται με όρους γενικόλογης υπερπληροφόρησης προκαλεί διπλό κακό: δημιουργεί την ψευδαίσθηση της βοήθειας, χωρίς όμως να δίνει κάτι χειροπιαστό.
Στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης αλλά και της έγκυρης ενημέρωσης γονέων και εκπαιδευτικών για θέματα ψυχο-παιδαγωγικά, και με προσανατολισμό τη διασύνδεση οικογένειας και σχολείου, η Ένωση Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Α/βάθμιας και Β/βάθμιας εκπαίδευσης Δήμου Βόλου διοργανώνει στις 17 Φεβρουαρίου 2016 στις 6:30 το απόγευμα στο χώρο εκδηλώσεων του Σ.Δ.Ε. (χώρος κτιρίου Μουρτζούκου), ομιλία με θέμα «Η Νεανική Παραβατικότητα και η σημασία των Ορίων για το παιδί και τον έφηβο». Πρόκειται για μια ομιλία που θα παρουσιάσει με τρόπο απλό τους λόγους εμφάνισης της παραβατικής συμπεριφοράς και τους τρόπους αποφυγής της, με ομιλήτρια την κοινωνική-κλινική ψυχολόγο Γεωργιάδου Ιωάννα, εκπ. συστημική ψυχοθεραπεύτρια του Κέντρου Σωματικής και Ψυχολογικής υποστήριξης ΠΟΡΕΙΑ ΥΓΕΙΑΣ. Καθώς το θέμα αναφέρεται τόσο στη σχολική όσο και στην οικογενειακή ζωή, θα δώσει την ευκαιρία για μια πλούσια συζήτηση με το κοινό. Η ομιλία θα επιχειρήσει να απαντήσει ερωτήματα όπως «Ποια είναι η διαφορά μεταξύ παραβατικότητας και παραβίασης των ορίων;» «Πώς να θέτω αποτελεσματικά τα όρια μέσα στην οικογένεια;» «Πώς να διευκολύνω τα παιδιά να ακολουθούν κανόνες». Η είσοδος θα είναι ελεύθερη.

*Εκπ. Συστημική ψυχοθεραπεύτρια, του Κέντρου Σωματικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης ΠΟΡΕΙΑ ΥΓΕΙΑΣ, www.poreia-ygeias.gr, [email protected]

Εγγραφείτε στην ομάδα Magnesianews στο Viber για να λαμβάνετε ενημερώσεις.
Ακολουθήστε τη ροή Magnesianews στο Google News και μείνετε σε επαφή με ότι συμβαίνει.