“Προδότης δεν είναι μόνον αυτός που φανερώνει τα μυστικά της πατρίδας στους εχθρούς ,αλλά και εκείνος που ενώ κατέχει δημόσιο αξίωμα εν γνώσει του δεν προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων πάνω στους οποίους άρχει”
(Θουκυδίδης 460-398 π.χ)
Ξεκινώντας την τοποθέτηση για το τεράστιο θέμα της Κοινωνικής Οικονομίας, θα πρέπει να τεθούν στο τραπέζι στο τραπέζι των συζητήσεων τα παραπάνω σοφά λόγια του Θουκυδίδη ,που είναι ενδεικτικά των ευθυνών και των καθηκόντων όσων κυβερνούν λαούς ,αλλά και αυτή τη χώρα και το πως πρέπει να λειτουργούν για να μην χαρακτηριστούν ως προδότες!
Το τελευταίο χρονικό διάστημα διεξάγεται στην Ελλάδα μια δημόσια διαβούλευση ,που αφορά την ανάπτυξη των Δομών της Κοινωνικής Οικονομίας, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο , έναν πυλώνα που μπορεί να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη της χώρας και να λύσει κατά ένα μεγάλο μέρος το τεράστιο πρόβλημα της ανεργίας .
Μια συζήτηση που όφειλαν ,όσοι κυβέρνησαν αυτή τη χώρα να την είχαν κάνει εδώ και δεκαετίες ,γιατί πως να εξηγήσει κανείς ότι στις πιο προηγμένες οικονομίες ,ο τρίτος πυλώνας της Οικονομίας ,η λεγόμενη Κοινωνική Οικονομία έχει αναπτυχθεί πολλαπλάσια από ότι στη χώρα μας .Το γιατί το καταλαβαίνουμε όλοι και δυστυχώς ,πάμε να συνεχίσουμε την ίδια αρρωστημένη και φαύλη κατάσταση.
Το Παρατηρητήριο των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών Θεσσαλίας , όπως και τα περισσότερα Περιφερειακά Παρατηρητήρια της Κοινωνίας των Πολιτών ,που συναπαρτίζουν το αξιολογότατο Πανελλήνιο Παρατηρητήριο της Κοινωνίας των Πολιτών , συμμετέχει στη διαβούλευση , θεωρώντας αυτή τη διαδικασία βασικό «κλειδί» για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των κοινοτικών προγραμμάτων και ιδιαίτερα του ΕΠΑΝΑΔ.
Αναφορικά με «το Σχέδιο Πρόσκλησης» για τη Λειτουργία Περιφερειακών Μηχανισμών Υποστήριξης της ανάπτυξης και προώθησης των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.) ,αυτό φέρει τις ίδιες αδυναμίες με άλλα προηγούμενα προγράμματα όπως τα equal, ΤΟΠΕΚΟ και ΤΟΠΣΑ που υλοποιήθηκαν στο παρελθόν και απέτυχαν τραγικά ,αφού απέτυχαν στους στόχους δημιουργίας απασχόλησης και κοινωνικών επιχειρήσεων που είχαν τεθεί και για τους οποίους διατέθηκαν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Και ,δυστυχώς ,δεν ζητήθηκαν ευθύνες για την άσκοπη σπατάλη κοινοτικών πόρων ,για την εξυπηρέτηση, τελικά , συγκεκριμένων συμφερόντων και όχι των συμφερόντων της κοινωνίας ,στο σύνολό της .
Όλες αυτές οι ανεύθυνες και δόλιες συμπεριφορές ,κατά τον Θουκυδίδη ,είναι εθνική προδοσία και προδότες είναι όσοι συμμετείχαν σε αυτή την κατασπατάληση πολύτιμων πόρων ενός λαού ,που δεν έχει εργασία ,που πεινά ,που δεν έχει περίθαλψη, που βλέπει τα παιδιά του να ξενιτεύονται ,που …που …
Ξεχνούμε αυτό που είπε ΣΑΙΞΠΗΡ :«Εκείνοι δεν θα ήταν λύκοι ,αν εμείς δεν ήμασταν αρνιά»
Γιατί αν δεν θεωρούσαν τον λαό ως αρνιά ,δεν θα λειτουργούσαν αυτοί ως λύκοι και μάλιστα σε καθεστώς ατιμωρησίας.
Τα προγράμματα αυτά ναι μεν ακολουθούν ,καλυμμένα, τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό και τους σκοπούς για τη καταπολέμηση της φτώχειας ,απέτυχαν ,όμως, γιατί έδιναν, κατά κύριο λόγο, σχεδόν όλους τους διαθέσιμους πόρους, μέχρι και το 90% , στους διάφορους μεσάζοντες και διαμεσολαβητές ,σε δαπάνες ενημέρωσης ,κατάρτισης και Συμβουλευτικής χωρίς να δίνουν σχεδόν τίποτε για να επωφεληθούν στο ξεκίνημα της επιχειρηματικής τους δράσης , αυτοί που προβλέπεται να συστήσουν κάποια επιχείρηση και να παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες για την κοινωνία .
Οι αρμόδιοι που δεν διδάχθηκαν τίποτε από την παταγώδη αποτυχία αυτής της λογικής ,σχεδίασαν πάλι το νέο πρόγραμμα σαν ένα μεγάλο ΤΟΠΕΚΟ η ΤΟΠΣΑ ,προσφέροντας το μέγα μέρος του προϋπολογισμού, κίνητρο για ιδιώτες μεσάζοντες και διαμεσολαβητές.
Ανάμεσα στους επιλέξιμους φορείς δικαιούχους είναι τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού ή μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων, φορείς που έχουν τεράστια ευθύνη για την κατάσταση της οικονομίας και την αναποτελεσματικότητα των μέτρων .
Έχουμε μπροστά μας λοιπόν μια πρόσκληση που επιτρέπει στους ιδιώτες, φορείς και συνδικαλιστικές οργανώσεις, που έχουν υλοποιήσει όλα τα προηγούμενα προγράμματα κοινωνικής οικονομίας ,που διαθέτουν δηλαδή εμπειρία στην απορρόφηση προγραμμάτων ,χωρίς ,όμως, να εξετάζονται τα αποτελέσματα ,δηλ. το εάν έχει ικανά αποτελέσματα προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικής οικονομίας.
Όλα μπορούν να είναι μετρήσιμα και όλα μπορούν να κριθούν από τα αποτελέσματα.
Δηλ. επιβραβεύουμε κάποιον που ενώ έχει απορροφήσει δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κοινοτικών ή εθνικών πόρων ,χωρίς να εξετάζουμε τα συνήθως μηδαμινά του αποτελέσματα .
Ξεχνούν την ουσία της πρόσκλησης και κατευθύνουν πάλι τους πολύτιμους πόρους σε ήδη αποτυχημένες συνταγές.
Αντίθετα ένας καταναλωτικός η κοινωνικός συνεταιρισμός με δεκάδες απασχολούμενους, σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα και -συνήθως -χωρίς επιδοτήσεις ,επειδή δεν έχει υλοποιήσει κάποιο πρόγραμμα μέχρι σήμερα , εύσχημα αποκλείεται τουλάχιστον από συντονιστής εταίρος.
Με κάποιες φωτογραφικές διατάξεις όπως το “σύστημα διαχείρισης ποιότητας (EFQM) των Περιφερειακών Μηχανισμών Υποστήριξης και των Κοιν.Σ.Eπ., είναι ισχυρό κριτήριο” και το ερώτημα που-εύλογα- μπαίνει είναι γιατί χρησιμοποιείται αυτό το σύστημα που το διαθέτουν ελάχιστες εταιρείες και όχι άλλα αντίστοιχα συστήματα ποιότητας που διαθέτουν πολλοί φορείς . Μήπως για να αποκλειστούνοι πολλοί και να απομείνουν οι λίγοι;
Με τέτοια στοιχεία στην πρόσκληση ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του, το που θέλει δηλ. ο νομοθέτης να κατευθύνει τους πόρους.
Μα είμαστε αδιόρθωτοι ακόμα και σε μια περίοδο έντονης κρίσης ,κατά την οποία δεν υπάρχει η πολυτέλεια λανθασμένων χειρισμών και να θυμίσω αυτό που είπε ο Ν. Γκάτσος “Καληνύχτα,Κεμάλ. Αυτός ο κόσμος δεν θ’ αλλάξει ποτέ!” .
Το πρόγραμμα προβάλλει ως σκοπό την ανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεων και κοινωνικών Συνεταιρισμών και εξουσιοδοτεί να καθοδηγήσουν αυτή την αποστολή οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και το δημόσιο, ξεχνώντας ότι οι αιτίες μη ύπαρξης Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα ,είναι η στρεβλή λειτουργία της Ιδιωτικής και Δημόσιας Οικονομίας όλα αυτά τα χρόνια και η μονοπωλιακή διαχείριση των πόρων είτε από ένα παμφάγο ιδιωτικό τομέα ,είτε από ένα ράθυμο και διαπλεκόμενο Δημόσιο .
Καμώνονται ,τάχα ,ότι τους ενδιαφέρει η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και ορίζουν ως αρμόδιους αυτούς που δεν άφησαν καμιά χαραμάδα αναπνοής για την κοινωνική επιχείρηση ,που τόσα καλά μπορεί να επιστρέψει στην Κοινωνία και τη χώρα, ιδιαίτερα σε μια εποχή τεράστιας κρίσης,όπως η σημερινή .
Δρομολογούνται πάλι όλα τα κονδύλια στους ίδιους και στους ίδιους (Ιδιωτικές Εταιρίες, συνδικαλιστικές οργανώσεις) και το αποτέλεσμα όμως θα είναι για μια φορά ακόμη τραγικό με μηδαμινά αποτελέσματα σε σχέση με το σκοπό που είναι η αντιμετώπιση της ανεργίας και φτώχειας. Και θα είναι μηδαμινά γιατί οι ιδιωτικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο των προσωπικών τους και συντεχνιακών συμφερόντων τους , που από τη φύση τους εξυπηρετούν, αδυνατούν να κινητοποιήσουν κοινωνικό κεφάλαιο και εθελοντισμό, που είναι η ουσία της κοινωνικής οικονομίας.
Απέτυχαν να κινητοποιήσουν την αλληλεγγύη, τη συνεργασία ,τη συμμετοχικότητα και την ανταλλακτική οικονομία που μειώνει το κόστος ζωής για τους φτωχούς και τους άνεργους. Εάν το είχαν καταφέρει δεν θα είχε επινοηθεί από την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πολιτική για τη κοινωνική οικονομία και δεν θα υπήρχαν για αυτό το σκοπό τα ειδικά κονδύλια του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, που χρηματοδοτούν αυτό το πρόγραμμα, η αξιοποίηση του οποίου δεν πρέπει να αποτύχει ,όπως συνέβη με προηγούμενα προγράμματα, όπως για παράδειγμα της λεγόμενης “Κοινωφελούς Εργασίας” από τους Δήμους ,που ως μοναδικό σκοπό είχε να διασώσει τους “έγχρωμους ” τοπικούς άρχοντες από την εκλογική κατρακύλα και φυσικά όχι να δημιουργήσει μόνιμες δομές και θέσεις απασχόλησης για τους εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους αυτής της χώρας.
Γιατί η Ευρώπη επιμένει στην κοινωνική οικονομία και η Ελληνική πλευρά κάνει ότι μπορεί για να ματαιώσει αυτή την πολιτική;
Eίναι ένα ζήτημα που πρέπει να απασχολήσει κάθε καλόπιστο και να ξεσηκώσει πρώτα από όλα τις Οργανώσεις της κοινωνίας Πολιτών.
Πρέπει να αναζητήσουμε ανάμεσά μας, αλλά πρωτίστως από το πολιτικό σύστημα ,τους “προδότες ” κατά τον Θουκυδίδη ,που δεν κάνουν το καλύτερο δυνατό για όλους τους πολίτες ,όπως έχουν καθήκον να κάνουν.
Βλέποντας λοιπόν πως έχει δομηθεί αυτό το πρόγραμμα από την Ελληνική πλευρά, εύκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι θέλουμε, μεν, τα κονδύλια από την Ευρώπη, αλλά χωρίς την κοινωνική Οικονομία και τους φορείς της κοινωνίας πολιτών,που αναπτύχθηκαν και λειτουργούν μέσα στην Κοινωνία.
Οι πόροι της Κοινωνικής Οικονομίας θα πρέπει θα καταλήγουν σε αυτούς για τους οποίους προορίζονται και όχι σε φορείς ,που μόλις αντιληφθούν το χρώμα του χρήματος , σπεύδουν να αποτελειώσουν ότι έχει απομείνει και οι οποίοι έχουν να αξιοποιήσουν άλλους πόρους και όχι αυτούς της Κοινωνικής Οικονομίας , όπως για παράδειγμα τα προγράμματα ΕΣΠΑ που προορίζονται για τον ιδιωτικό τομέα και δεν επιτρέπεται να χρηματοδοτούνται από αυτό μη κερδοσκοπικοί φορείς. Γιατί όμως συμβαίνει το αντίθετο με τους πόρους που προορίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για το τρίτο τομέα και οι οποίοι ,αλοίμονό μας , συγκεντρώνει τόσους “ενδιαφερόμενους” ;
Για τους παραπάνω βασικούς λόγους προτείνουμε:
1) Οι περιφερειακοί μηχανισμοί στήριξης κοινωνικής οικονομίας, οργανωτικά, θα πρέπει να ενσωματώνουν τα υφιστάμενα δίκτυα, ομοσπονδίες, Παρατηρητήρια που λειτουργούν σε τοπικό και πρωτοβάθμιο επίπεδο.
Επιπλέον, να αποσκοπούν στη συγκρότηση τοπικών κοινωνικών Συμπράξεων ανά νομό και θεματικών Συμπράξεων ανά κλάδο και να ενσωματώσουν το κοινωνικό κεφάλαιο και τον εθελοντισμό κάθε περιοχής, με τη συμμετοχή όλων των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και κοινωνικών επιχειρήσεων .
2) Κάθε τοπική και θεματική Σύμπραξη σε πρωτοβάθμιο επίπεδο θα πρέπει να έχει με τη σειρά της στόχο τη στήριξη κοινωνικών Συνεταιρισμών και κοινωνικών επιχειρήσεων τοπικά δημιουργώντας δίκτυα αλληλεγγύης συνεργασίας και μείωσης του κόστους των ανταλλαγών που είναι η πεμπτουσία της κοινωνικής οικονομίας.
3) Ο στόχος του Εθνικού Παρατηρητηρίου της κοινωνικής οικονομίας, όπως προβλέπεται από το σχέδιο της πρόσκλησης μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον με τις παραπάνω προϋποθέσεις και στο βαθμό που λειτουργήσει οργανωτικά όπως ένα Συντονιστικό Όργανο, που θα δίνει τη δυνατότητα της δημοκρατικής Συμμετοχής με τοπική και περιφερειακή οργανωτική διάρθρωση.
4) Αναφορικά με τη πρόσκληση τα υφιστάμενα δίκτυα, ομοσπονδίες, και περιφερειακά Παρατηρητήρια να είναι επιλέξιμοι φορείς για το πρόγραμμα με (1) ένα χρόνο λειτουργίας όπως προβλέπεται στη πρόσκληση και για τους κοινωνικούς Συνεταιρισμούς .
Χρονικό κριτήριο συμμετοχής για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ως υποψηφίων εταίρων να είναι η διετής (2 έτη) λειτουργία και όχι η τριετία.
5)Οι διευρυμένες Δευτεροβάθμιες περιφερειακές κοινωνικές Συμπράξεις οι οποίες δυνητικά θα ενσωματώσουν εκατοντάδες τοπικές και θεματικές Συμπράξεις μπορούν να είναι από μόνες τους ένας επικοινωνιακός και επιμορφωτικός Μηχανισμός μεταφοράς τεχνογνωσίας για τη κοινωνική οικονομία, με πολύ μικρότερο λειτουργικό κόστος από έναν επικοινωνιακό μηχανισμό με γραφειοκρατική δομή που δεν ενσωματώνει εθελοντισμό.
6)Περιορισμός των δαπανών που προβλέπονται στο σχέδιο κατά 50% σε δράσεις Ενημέρωσης, κατάρτισης, Συμβουλευτικής και Μέντορινγκ και διάθεσης του υπόλοιπου 50% για την ενίσχυση των τοπικών και θεματικών Συμπράξεων ,δικτύων και ομοσπονδιών.
7)Το πρόγραμμα πρέπει να έχει ως ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους την ενσωμάτωση και δημιουργία πρωτοβάθμιων τοπικών και θεματικών Συμπράξεων, δικτύων και ομοσπονδιών στους σκοπούς των 13 περιφερειών , δευτεροβάθμιες Αναπτυξιακές Συμπράξεις βάσει των οποίων θα συγκροτηθεί και το Εθνικό Παρατηρητήριο που είναι και προβλεπόμενος βασικός στόχος,την εμπλοκή χιλιάδων συλλογικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, κοινωνικών επιχειρήσεων, και κοινωφελών ιδρυμάτων ως μελών στο Εθνικό παρατηρητήριο μέσω των Συμπράξεων και την ουσιαστική υποστήριξη των κοινωνικών Συνεταιρισμών και κοινωνικών επιχειρήσεων μέσα από αυτά τα δίκτυα συνεργασίας και αλληλεγγύης που συνθέτουν κοινωνικό κεφάλαιο.
8)Οι υποδομές για τις Θερμοκοιτίδες κοινωνικής επιχειρηματικότητας θα πρέπει να φιλοξενούνται σε αναξιοποίητους χώρους των δήμων και περιφερειών για εξοικονόμηση πόρων και η διαθεσιμότητα αυτών να είναι στοιχείο καλύτερης βαθμολογίας σε ανταγωνιστικές προτάσεις, ώστε οι χρηματικοί πόροι να κατευθύνονται σε παραγωγικές ενέργειες και περισσότερους ωφελούμενους.
9)Τέλος, Συντονιστής εταίρος δεν μπορεί να είναι μια ιδιωτική επιχείρηση, όπως δεν μπορεί να είναι ένας δημόσιος φορέας , γιατί στη πράξη οι επιδιώξεις μια ιδιωτικής επιχείρησης που είναι το κέρδος, συνήθως, συγκρούονται με τους σκοπούς της κοινωνικής οικονομίας που είναι η μείωση του κόστους των ανταλλαγών προς όφελος των αδυνάτων της κοινωνίας και στον προσανατολισμό του προγράμματος που είναι να υπακούει στις βασικές αρχές και τα δυναμικά στοιχεία της κοινωνικής οικονομίας ,ήτοι ομαδική συνεργασία, αλληλεγγύη, εμπιστοσύνη ,κοινωνικό κεφάλαιο περιορισμός των μεσαζόντων μείωση του κόστους των ανταλλαγών
Είναι αναγκαίο για την άρση παρερμηνειών να αναφέρεται ρητά ότι ΚΕΚ και Αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες που έχουν συστήσει οι Δήμοι δεν μπορούν να είναι συντονιστές εταίροι και να μην αφήνεται το περιθώριο κάποιες τέτοιες εταιρίες με μέλη τους Δήμους ,Πανεπιστήμια και άλλους φορείς του Δημοσίου να καπηλεύονται το χώρο της Κοινωνίας Πολιτών.
Συνοπτικά Συμπεράσματα
Κατά συνέπεια πρέπει ο «Συντονιστής Εταίρος» να είναι Δομή της Κοινωνικής Οικονομίας και οι διάφορες μορφές συγκαλυμμένης παρέμβασης του δημοσίου ή των ιδιωτών, πρέπει να αποκλείονται. ΚΕΚ και Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες-ΑΜΚΕ που εξαρτώνται από Δήμους πρέπει να αναφέρεται ρητά ότι δεν μπορούν να είναι συντονιστές εταίροι και να μην αφήνεται το περιθώριο για κάποιες τέτοιες εταιρίες με μέλη τους Δήμους ,Πανεπιστήμια και άλλους του Δημοσίου τομέα να «καπηλεύονται» το χώρο της Κοινωνίας Πολιτών, Ιδιωτικές εταιρείες, της οικονομίας της αγοράς, δεν έχουν να προσφέρουν τίποτε το θετικό και κινδυνεύουν να ¨εξαερώσουν” τις κοινωνικές επιχειρήσεις ως συντονιστές εταίροι, Συνδικαλιστικές οργανώσεις εργοδοτών & εργαζομένων στην Ελλάδα, μπορεί να είναι σύμμαχοι των κοινωνικών επιχειρήσεων αλλά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Εκτός και αν έχουν δημιουργήσει συνεταιριστικές τράπεζες ή συνεταιριστικά ασφαλιστικά ταμεία όπως γίνεται στην Ευρώπη.
Στις περιφερειακές δομές η δικτύωση πρέπει να έχει συγκεκριμένα μετρήσιμα αποτελέσματα συμμετοχής φορέων στη Αναπτυξιακή Σύμπραξη τα οποία πρέπει να τεκμηριώνονται με Σύμφωνα Συνεργασίας και καταστατικά οργανωμένων δικτύων.
Το εάν θα περάσει για μια ακόμη φορά ή όχι ένα ψευδεπίγραφο πρόγραμμα κοινωνικής οικονομίας που θα “χαριστεί” και πάλι τους μεσάζοντες, είναι τελικά και ζήτημα επαγρύπνησης της κοινωνίας πολιτών, που οφείλει η Πολιτεία ,επιτέλους ,να σεβαστεί .
Εξάλλου τι ζητά ,άλλωστε η Κοινωνία των Πολιτών ;
Ζητά αξιοκρατία, διαφάνεια και ορθολογική διαχείριση των πόρων προς όφελος όλης της κοινωνίας και όχι των ολίγων .Τόσα απλά και τόσο καλά.
Εκτός αν αυτό ενοχλεί και ξεβολεύει κάποιους . Αν ενοχλεί να μας το πείτε και να μην το κρύβετε.
Γιατί εμείς έτσι το καταλάβαμε .ότι δηλ. σας ενοχλεί.
Ας θυμηθούμε αυτό που είπε ο Άλμπερτ Αϊνστάϊν :
“Η δημιουργία γεννιέται μέσα από την οδύνη,ακριβώς όπως η μέρα γεννιέται μέσα από το σκότος της νύχτας. Μέσα στην κρίση γεννιέται η επινοητικότητα ,οι ανακαλύψεις και οι μεγάλες στρατηγικές!”
Μην χάσετε μια ακόμα ευκαιρία να βοηθήσετε αυτή τη χώρα και το λαό της .Να έχετε αίσθηση του Καθήκοντος και του Δικαίου. Γιατί ,αλλιώς, ο Θουκυδίδης σας περιμένει στη γωνία .
Για το Παρατηρητήριο των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών Θεσσαλίας
Κων. Σκριάπας
Οικονομολόγος -Σύμβουλος Ανάπτυξης
