Ο συντοπίτης μας μας , Νίκος Αλεξίου για πάρα πολλά χρόνια υπήρξε ένα σημείο αναφοράς της ελληνικής μεταναστευτικής πορείας προς την άλλη πλευρά του ωκεανού. Ήταν αυτός που υποδέχτηκε αρκετούς συμπατριώτες μας δέχτηκε τα όνειρά τους, μεταφέροντας το μήνυμα ότι θεματοφύλακας της ελληνικής παράδοσης είναι ο οικουμενικός της χαρακτήρας.
Σε αυτή τη στάση βοηθούν οι ιδιαίτερες ευαισθησίες του. Ο ίδιος ταυτόχρονα ισορροπεί μεταξύ της Ποίησης και της επιστήμης της Κοινωνιολογίας. Το σίγουρο είναι και τα δυο τον βοηθούν στο σημαντικό ρόλο , ως καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Queens College του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Πυρήνας της δράσης του και ομφάλιος λώρος με την πατρίδα, η Αστόρια , μια μικρή ελληνική γωνιά στην αχανή μεγαλούπολη Νέα Υόρκη αλλά και ο τίτλος μιας ποιητικής του συλλογής, μέσα από την οποία μας υποδέχεται και μας ξεναγεί στην πόλη που στέγασε και το δικό του μεταναστευτικό όνειρο.
Η Αστόρια γίνεται στο έργο του ένα από τα σύμβολα της ελληνικής μεταναστευτικής εμπειρίας του 20ού αιώνα στη Βόρειο Αμερική. Αυτό δεν του αρκεί και μεθοδικά προχωράει στην υλοποίηση της Βιβλιοθήκης Απόδημου Ελληνισμού. Το Ηellenic American Project σε ειδικό χώρο που στεγάζεται στη Βιβλιοθήκη Rosenthal του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, με σκοπό την προστασία και αξιοποίηση της ελληνοαμερικανικής ιστορικής, κοινωνιολογικής, και πολιτιστικής κληρονομιάς παρουσιάστηκε σε πλήθος φορέων της Ομογένειας αλλά και της επίσημης Ελληνικής Πολιτείας σε σχετική εκδήλωση στο τρίτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, όπου ο Νίκος Αλεξίου και οι Αλέξανδρος Κιτρόεφ, Γεώργιος Τσέλος και Λούις Κάτσος συζήτησαν για το Hellenic American Project, που αποτέλεσαν μια επέκταση του Oral History Project και άλλων αρχειακών πρωτοβουλιών της Βιβλιοθήκης του Queens College και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας.
Το Hellenic American Project , πριν τέσσερα χρόνια περίπου , έγινε η αφορμή, να δημιουργηθεί το πρώτο αρχείο προφορικής Ιστορίας με οπτικοακουστικό υλικό με σκοπό να καταγράψει την εμπειρία της μετανάστευσης των Ελλήνων της Νέας Υόρκης και της ευρύτερης περιοχής. Στις συλλογές του, εκτός από προφορικές ιστορίες και αρχεία ελληνικών συλλόγων, υπάρχουν ενδιαφέρουσες πηγές σχετικά με την ομογένεια στις ΗΠΑ καθώς και πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, βιβλία και έντυπα. Η συνεργασία του με άλλους οργανισμούς και αρχεία, όπως το το Ίδρυμα Αρχείων του Κράτους, η Εθνική Βιβλιοθήκη, η Βιβλιοθήκη της Βουλής, το Αρχείο Μετανάστευσης “Μνήμες”, αλλά και η ψηφιοποίηση των συλλογών του συμβάλλουν τόσο στην έρευνα όσο και την προβολή και διάδοση της μεταναστευτικής εμπειρίας του ελληνισμού, ενώ καθιστούν προσιτή και αξιοποιήσιμη τη διακίνηση πληροφοριών και γνώσεων που αντλούνται από τα τεκμήρια.
Ο Νίκος Αλεξίου γίνεται όμως η αφορμή να βρεθούν φίλοι και να μιλήσουν για μνήμες που νικούν το χρόνο, να διαβαστεί ένα βιβλίο και να ανασύρουμε αλήθειες που ξεπερνούν την απόσταση , να σιγοτραγουδήσουμε ή να απαγγείλουμε ένα ποίημα. Το ερέθισμα απλό , η αποστολή ενός μηνύματος για το που θα βρούμε και θα διαβάσουμε ένα ανέκδοτο ποίημά του.
Ένα ποίημα για τον Φώντα Λάδη
Νυχτερινή Επανάσταση . Στον Φώντα Λάδη
Είμαστε υπεύθυνοι για την επιμονή μας
Όπως της αγάπης
το λαμπερό σκοτάδι
ο δρόμος της επανάστασης
είναι νυχτερινός
Κανείς δεν κοιμάται
Ανοίγεις πρώτη φορά ένα παράθυρο
αργά φωτεινά αθόρυβα σχεδόν
στο κλειστό κι άδειο πια σπίτι
Κανείς δεν κοιμάται
κι ωστόσο ονειρεύεσαι
όταν σαν φλογερή αστραπή
ανάβεις τον άνεμο
καθώς λες – όχι
με ό,τι ακτινοβολεί ακόμα μέσα σου
κι ανοίγει μια μικρή ρωγμή
για να υψωθεί
πάνω από την εγκαθίδρυση των δολοφόνων
η ατμομηχανή με τις μυρτιές και τα βάγια
που σπρώχνει πιο πέρα τον ουρανό
Κανείς δεν κοιμάται
κι ωστόσο ονειρεύεσαι
αντίθετα από εκβιασμούς στημένα συνέδρια
και μοχθηρούς γραφειοκράτες
πέρα από τα επίμονα ίχνη του αίματος
το σκουριασμένο συρματόπλεγμα
καθώς σηκώνεις το κεφάλι κι αντικρίζεις
τη σκοτεινή μελαγχολία της νύχτας
να πυρώνει.
Από την ανέκδοτη συλλογή «Η Ασημένια Σφίγγα»
Και οι φίλοι από τη γενέθλια πόλη απαντούν:
«Φτάνει πια, κύριε Αλεξίου, με τα πολιτικά»
«Καλησπέρα σας, Βόλος εδώ» Ακούστε προσεκτικά τι θα σας πω. Φτάνει πια, κύριε Αλεξίου, με τα πολιτικά … Τόσα χρόνια μετά, δεν το έχετε αντιληφθεί ότι ο εφιάλτης επανέρχεται στο προσκήνιο εξίσου τραγικά…
Ο ποιητής δε θα αιφνιδιαστεί έχει βρει το γιατρικό για να ξορκίσει το Κακό. «Πάντα πίστευα στο Φως που πρεσβεύει ο οικουμενικός Ελληνισμός κι όχι ο περιχαρακωμένος σε όρια , ο στενός.
Η Ελλάδα ταυτίζεται με κάτι μοναδικό το πολίτευμα το δημοκρατικό και τελευταίος κριτής είναι ο λαός που έχει αντιληφθεί από τη Βαρβαρότητα πώς θα απεξαρτηθεί και ωραίος ως Έλλην στον κόσμο ξανά θα σταθεί.
Στον φίλο μας Νίκο Αλεξίου, Ο Κύκλος των χαμένων των Βολιωτών.
Για την αντιγραφή
Πασχάλης Δήμου
