Το Σαββατοκύριακο 7 και 8 Μαΐου έρχεται προς ψήφιση στην Βουλή με τη διαδικασία του κατεπείγοντος το πολυσυζητημένο ασφαλιστικό νομοσχέδιο μετά από τόσες αναταράξεις που έχει προκαλέσει το προηγούμενο διάστημα σε όλες τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες που πλήττονται άμεσα από την εφαρμογή του.
Ποιοι είναι τελικά οι μεγάλοι χαμένοι του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου ,οι οποίοι παρέμειναν στην εργασία τους προκειμένου να λάβουν πλήρη σύνταξη και να αποφύγουν τα πέναλτι της εξόδου με μειωμένη σύνταξη.
Οι εκπαιδευτικοί, ο χαμηλοσυνταξιούχοι που έπαιρναν ΕΚΑΣ, οι συνταξιούχοι του επικουρικού ΕΤΕΑ και του Μετοχικού Ταμείου (ΜΤΠΥ), οι χήρες, όσοι εργάζονται για να συμπληρώσουν την πενιχρή σύνταξή τους, οι γονείς με ανήλικα τέκνα και όσοι ελάμβαναν πρόωρη-μειωμένη σύνταξη σύνολο 12 κατηγορίες συμπολιτών μας
είναι οι μεγάλοι χαμένοι του ασφαλιστικού.
Και αυτό γιατί όσοι συνταξιοδοτηθούν μετά τη δημοσίευση του νέου ασφαλιστικού νόμου θα λάβουν χαμηλότερες αποδοχές από 15% έως και 35% (αναλόγως των ετών ασφάλισης). Από ην άλλη, οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να φύγουν τώρα. Ακόμη και εάν έχουν καταθέσουν σύνταξη μέχρι τέλη Απριλίου, όπως προβλέπεται κάθε χρόνο, αυτή θα ισχύσει από 1ης Αυγούστου. Κατά συνέπεια οι συντάξεις τους, καίτοι η αίτηση κατατέθηκε πριν την ψήφιση του επίδικου νόμου, θα υπολογιστούν με βάσει τις νέες δρακόντειες διατάξεις. Και θα υποστούν τις περιγραφόμενες σημαντικές περικοπές. Οι δε ασφαλισμένοι που έχουν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις για τη λήψη μειωμένης σύνταξης αλλά, όχι πλήρους, μπορούν μεν να συνταξιοδοτηθούν αλλά θα λάβουν μειωμένες έως και 50% αποδοχές. Κάτι που θεσπίστηκε το περασμένο καλοκαίρι με το τρίτο μνημόνιο (Ν.4336/15). Ενώ παραμένοντες στην εργασία μέχρι την συμπλήρωση των ορίων και προϋποθέσεων για πλήρη σύνταξη (σε μερικά χρόνια) θα λάβουν τη σύνταξή τους υπολογισμένη με τον νέο αυστηρότερο νόμο Κατρούγκαλου…
Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στις εθελούσιες ή με την εφαρμογή των νέων αυξημένων ηλικιακών ορίων που καθιερώθηκαν το περασμένο έτος (με αποτέλεσμα να μην γίνουν σεβαστά τα ώριμα και θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα) αρχικά οι ασφαλισμένοι παγιδεύτηκαν είτε με ανέξοδες υποσχέσεις συνταξιοδότησης με το υφιστάμενο καθεστώς (εθελούσιες) είτε παγιδεύτηκαν με τα αυξημένα όρια ηλικίας. Και, ακολούθως, καθώς ήταν καθηλωμένοι και χωρίς δυνατότητα αντίδρασης, του επιβάλλεται τώρα ένας ριζικά διαφορετικός και δραματικά χειρότερος τρόπος υπολογισμού των συντάξιμων αποδοχών τους. Με αποτέλεσμα να μειώνονται πολύ τα εισοδήματά τους και να ανατρέπεται ο οικογενειακός τους προγραμματισμός.
Ενδεικτικό της όλης τακτικής που ακολούθησε η κυβέρνηση και η τρόικα είναι ότι οι ασφαλισμένοι πρώτα έλαβαν (δια)βεβαιώσεις ότι θα γίνουν σεβαστά τα δικαιώματα, ότι η όποια επιβάρυνση έχει σχέση μόνο με τα όρια ηλικίας (όλοι στη σύνταξη στο 67ο έτος μέχρι το 2022 ή στο 62ο αλλά, με 40 έτη ασφάλισης) και ακολούθως, ωσάν να εκτελούνται αιχμάλωτοι, τους ανακοινώθηκε η ποινή της δήμευσης των περιουσιών του. Περιούσια (με την μορφή αποταμίευσης) την οποία είχαν εναποθέσει στην πολιτεία (ασφαλιστικά ταμεία) στο πλαίσιο της καλής πίστης μεταξύ διοίκησης και διοικουμένων (πολιτών).
Αναλυτικά οι… διπλά χαμένοι του ασφαλιστικού:
1.Οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που είχαν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης μέχρι τις 18/8/2015, όπως: α/35ετία χωρίς όριο ηλικίας, β/30ετία και το 55ο έτος της ηλικίας (για διορισμένους προ του 1983) ή το 60ό έτος της ηλικίας (διορισμένοι μετά το 1982), γ/μητέρες με ανήλικο και 25ετία το 2010 και 50 ετών τον περασμένο Αύγουστου (52 για θεμελίωση το 2011 και 55 για θεμελίωση το 2012 –σε αυτές τις χρονιές ισχύει και για τους άνδρες με ανήλικο) και όσους έχουν 3 παιδιά (θεμελίωση με 20ετία και το 52ο έτος το 2011 και 55 το 2012) μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε. Όμως, με την δημοσίευση του κυβερνητικού σχεδίου για το νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων (εισφορές εφ όλου του εργασιακού βίου, μικρότερα ποσοστά αναπλήρωσης κ.α.) ορισμένοι μπορεί να ήθελαν να «αποδράσουν» διατηρώντας τον παλαιό τρόπο υπολογισμού. Πλην όμως η πολιτεία όχι μόνο δεν προβλέπει μια τέτοια μεταβατική διάταξη και τιμωρεί ειδικά τους εκπαιδευτικούς. Στο βαθμό που οι λοιποί δημόσιοι υπάλληλοι μπορούν να κάνουν χρήση του δικαιώματός τους και να φύγουν στη σύνταξη. (Σημ. Η δεύτερη –και οριστική- αίτηση παραίτησης-συνταξιοδότησης πρέπει να απέχουν 16 ήμερες από την πρώτη).
Για να γίνει σεβαστά τα ελάχιστα ασφαλιστικά δικαιώματα θα μπορούσε να προβλεφθεί, στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο, ειδικά για τους εκπαιδευτικούς ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων θα ισχύσει από τις 2/8/2016…
2. Όσοι βγήκαν με εθελούσια (προσυνταξιοδοτικό) έχουν την με νόμο διατήρηση των παλαιών ηλικιακών ορίων για σύνταξη. Έτσι δε επιβαρύνονται με τα νέα (από τον Αύγουστο του 2015 και το τρίτο μνημόνιο) αυξημένα όρια που ισχύουν για τους λοιπούς ασφαλισμένους (ιδιαιτέρως του ιδιωτικού τομέα).
Όπως, δεν ισχύουν οι ίδιες εγγυήσεις για τον υπολογισμού (του ποσού) της σύνταξης. Ναι μεν βγήκαν νωρίτερα χωρίς τα ηλικιακά πέναλτι αλλά, η σύνταξη θα υπολογιστεί με τον νέο τρόπο. Και σε αυτές τι περιπτώσεις οι απώλειες είναι άνω του30% δεδομένου ότι η πλειονότητα αυτών προέρχονται από τις ΔΕΚΟ (ΟΤΕ κ.α) και τις τράπεζες (Εθνική, Alpha κ.α.) όπου διατηρούσαν υψηλούς μεικτούς μισθούς και με βάσει το νομοσχέδιο Κατρούγκαλου δεν θα υπολογίζονται οι εισφορές επί αποδοχών πέραν των 2470 ευρώ το μήνα (και την 28η ασφαλιστική κλάση του ΙΚΑ).
3.Οι μητέρες με ανήλικο στον ιδιωτικό τομέα που ναι μεν είχαν 5.500 ένσημα (18 έτη και 4 μήνες) αλλά δεν είχαν συμπληρώσει το 55οέτος στις 18 Αυγούστου 2016. Σε αυτές τις περιπτώσεις, εάν είχαν συμπληρώσει το 50ο έτος, θα μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη. Όμως, κάτι τέτοιο είναι αποτρεπτικό ήδη από το τρίτο μνημόνιο(ν.4336/15). Και αυτό γιατί: α/πέραν της μείωσης 6% για κάθε χρόνο πρόωρης εξόδου και 30% την 5ετία, επιβάλλεται πρόσθετο πέναλτι 10% μέχρι την συμπλήρωση της συμβατικής ηλικίας εξόδου. Που σε ορισμένες περιπτώσεις, καθώς αθροίζονται 18μηνα κάθε χρόνο μέχρι το 2022, η συμβατική ηλικία εξόδου θα ανέλθει στο 67ο έτος. Και η μειωμένη -κατά 40%- σύνταξη θα καταβάλλεται ακόμη και για 17 έτη… Μέχρι να επανέλθει η περικοπή του 10%.
4.Αντιστοίχως για τις μητέρες με ανήλικο και 5.500 ένσημα το 2011 η συμβατική ηλικία εξόδου χωρίς πέναλτι ήταν το 57ο έτος (60ο για κατοχύρωση το 2012). Εάν η ασφαλισμένη δεν είχε συμπληρώσει τη απαιτούμενη ηλικία στις 18/8/2015 και ήταν άνω των 52 (55 για κατοχύρωση το 2012) μπορεί, θεωρητικά, να βγει στη σύνταξη. Πλην όμως οι αποδοχές που θα λάβει θα είναι μικρές μετατρέποντας τις συνταξιοδοτικές προσδοκίες σε ψιχία…
5.Όσοι είχαν συμπληρώσει 4.500 ένσημα και είχαν κλείσει το 62ο έτος μέχρι τις 18/8/2015 μπορούν να καταθέσουν αίτηση για σύνταξη. Πλην όμως, επειδή η παροχή (κατώτατη σύνταξη) έχει υποστεί πολλές μειώσεις (πέναλτι 30%+10% όπως περιγράψαμε παραπάνω, νέα μειωμένη-κατωτάτη σύνταξη για μετά το 2014 στα 392 ευρώ από 486 και καταβολή μόνο του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης και όχι του κοινωνικού –κάτι που αφορά τις περιπτώσεις κατά τις οποίες το ανταποδοτικό μέρος (ένσημα και ημέρες ασφάλισης) οδηγεί σε σύνταξη ίση ή μικρότερη των 486 ευρώ) , πολλοί ασφαλισμένοι περίμεναν στην εργασία τους προκειμένου να βελτιώσουν τις προϋποθέσεις λήψης της σύνταξης. Όμως, τώρα έρχεται και επεμβαίνει ο νέος τρόπος υπολογισμού και μειώνει την σύνταξη ακόμη και εάν ο ασφαλισμένος μείνει εκτός συστήματος και λάβει την παροχή στο ακρότατο ηλικιακό όριο (67).
6. Οι ασφαλισμένες που είχαν Βαρέα (ΒΑΕ), όπως οι καθαρίστριες, οι νοσοκόμες στα ιδιωτικά νοσοκομεία, στη βιομηχανία κ.α. και είχαν 4.500 ένσημα το 2010 (εκ των οποίων τουλάχιστον 3.600 ΒΑΕ) μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στο 55ο έτος χωρίς πέναλτι. Ωστόσο τώρα παγιδεύονται με τον νέο τρόπο υπολογισμού που εισάγει το νομοσχέδιο Κατρούγκαλου.
Επίσης, οι γυναίκες με αντίστοιχο ασφαλιστικό προφίλ αλλά, συμπλήρωσαν τα 4.500 ένσημα το 2011 (ακόμη και με πλασματικά έτη αλλά όχι για την συμπλήρωση των 3.600 ΒΑΕ), μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στο 56ο (57ο για κατοχύρωση προϋποθέσεων το 2012).
7. Ως προς το ΕΚΑΣ, το επίδομα θα καταργηθεί μέσα σε μια 3ετία, αρχής γενομένης από φέτος, χρονιά κατά την οποία θα στερηθεί το ποσό (30 έως 230 ευρώ το μήνα) περί τις 120.000 χαμηλοσυνταξιούχων. Και αυτό γιατί αυστηροποιούνται τα οικονομικά κριτήρια. Έτσι για την λήψη της παροχής απαιτείται οι συνολικές μηνιαίες αποδοχές από κάθε σύνταξη (κύρια, επικουρική, χηρείας κ.λπ) να μην υπερβαίνει τα 664 ευρώ και το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα να περιορίζεται κάτω των 11.000 ευρώ.
Όμως, όσοι χάσουν το επίδομα, πλην της άμεσης και σοβαρής μείωσης των μηνιαίων εσόδων τους, θα έχουν αύξηση και στη φαρμακευτική δαπάνη. Η συμμετοχή αυξάνεται στο 25% πλήττοντας διπλά την συγκεκριμένη κατηγορία συνταξιούχων.
8.Οι συνταξιούχοι που έχουν ανήλικα τέκνα ή παιδιά που σπουδάζουν θα δουν τις αποδοχές τους να μειώνονται καθώς τα οικογενειακά επιδόματα από ποσοστιαία -επί της καταβαλλομένης σύνταξης (5% για κάθε παιδί)- μετατρέπονται σε ποσά (έως 40 ευρώ).
9.Όσοι λαμβάνουν διπλές συντάξεις (χήρες/οι κ.α) και ο ένας φορές απονομής είναι το δημόσιο. Σε αυτή την περίπτωση η μία σύνταξη (κατ επιλογήν του δικαιούχου) περιορίζεται στα 720 ευρώ το μήνα. Επίσης, εις το εξής δεν θα χορηγείται σύνταξη χηρείας πέραν της 3ετίας εάν ο δικαιούχος είναι κάτω των 55 ετών.
10. Όσοι λαμβάνουν μεικτές συντάξεις άνω των 3.000 ευρώ (ή 2.000 ευρώ οι μονοσυνταξιούχοι). Και αυτό γιατί τίθενται νέα όρια στις παροχές. Εννοείται ότι επί αυτών των ποσών επιβάλλεται τέλος αλληλεγγύης, εισφορά 6% υπέρ ΕΟΠΥΥ και παρακρατείται φόρος…)
11. Όσοι συνταξιούχοι εργάζονται για να συμπληρώσουν τις αποδοχές του θα δουν την σύνταξή τους να περιορίζεται κατά 60% ανεξαρτήτως ύψους αποδοχών από την εργασία τους.
12. Τέλος, οι μεγάλοι χαμένοι, πέραν όσων συνταξιοδοτηθούν από τη δημοσίευση του εν λόγω νόμου-καρμανιόλα, είναι οι 1,7 εκ. συνταξιούχοι που λαμβάνουν επικουρική σύνταξη καθώς θα μειωθούν οι αποδοχές του (από το ΕΤΕΑ) κατά 10-30% (υπό την προϋπόθεση ότι οι συνολικές μηνιαίες αποδοχές ξεπερνούν το 1150 ευρώ καθαρά). Επίσης, όσοι βγήκαν στη σύνταξη μετά την 31η Αυγούστου 2013, καθώς θα δουν το εφάπαξ να «κουρεύεται» κατά 16,5%. Και οι 230.000 συνταξιούχοι πολιτικοί υπάλληλοι οι οποίοι θα δουν τα μερίσματα του ΜΤΠΥ να περιορίζονται κατά 32%.
Σάκης Μιχ. Κοκκίνης
Δικηγόρος
Υπ.Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου Νομικής Θράκης
e-mail [email protected]
