Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεπεράσει τις καταιγίδες της οικονομικής διάσωσης της ευρωζώνης, της μεταναστευτικής κρίσης και του Brexit, χωρίς φυσικά σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις να δείξει γρήγορη και αποφασιστική στάση. Αυτήν την περίοδο βρίσκεται μπροστά σε μία ακόμη πρόκληση από έναν εχθρό ο οποίος έχει σκοτώσει χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και θα συνεχίσει να σκοτώνει δυστυχώς για τους επόμενους μήνες και ένα εχθρό ο οποίος απειλεί να γονατίσει την οικονομία της Ευρώπης αλλά και ολόκληρου του πλανήτη.
Σε μια σπάνια παρέμβαση ο Ζακ Ντελόρ, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που βοήθησε στην οικοδόμηση της σύγχρονης ΕΕ, έσπασε τη σιωπή του το περασμένο Σαββατοκύριακο για να προειδοποιήσει ότι η έλλειψη αλληλεγγύης αποτελούσε “θανάσιμο κίνδυνο για την Ευρωπαϊκή Ένωση”.
Ο Ενρίκο Λέτα, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, δήλωσε ότι η ΕΕ αντιμετωπίζει “θανάσιμο κίνδυνο” από την παγκόσμια πανδημία. “Αντιμετωπίζουμε μια κρίση που είναι διαφορετική από τις προηγούμενες κρίσεις”, δήλωσε στο The Guardian, αφενός λόγω της απρόβλεπτης εξέλιξης του ιού, αφετέρου επειδή ο “Ευρωπαϊσμός” έχει αποδυναμωθεί από άλλες κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας.
“Αυτή είναι σίγουρα μια στιγμή make-it-or-break-it για το Ευρωπαϊκό σχέδιο”, δήλωσε η Nathalie Tocci, πρώην σύμβουλος του επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. “Αν πάει άσχημα αυτό πραγματικά κινδυνεύει να είναι το τέλος της Ένωσης.
Η πανδημία άνοιξε ξανά τις πληγές της κρίσης της ευρωζώνης, ανασταίνοντας τα στερεότυπα για τους “σπάταλους” νότιους Ευρωπαίους και τους “σκληρούς” βόρειους. Κάθε κρίση οδηγεί σε μείωση της εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών και σε ολόκληρο το σύστημα και αυτό αποτελεί πραγματικό πρόβλημα . Η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι εδραιωμένη σε δύο στρατόπεδα για το πώς θα ανταποκριθεί στις οικονομικές επιπτώσεις που προκάλεσε το Covid-19. Η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και τουλάχιστον μισή ντουζίνα άλλοι θέλουν να σπάσουν τη άτυπη συνθήκη εκδίδοντας κοινό χρέος της ευρωζώνης, τα λεγόμενα “ομόλογα corona”. Η Γερμανία, η Αυστρία και οι Κάτω χώρες συνεχίζουν να αποφεύγουν την ιδέα. Σε μια σύνοδο κορυφής την περασμένη εβδομάδα οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε απόφαση, μεταβιβάζοντας το πρόβλημα στους Υπουργούς Οικονομικών, οι οποίοι έχουν λάβει εντολή να βρουν μια διέξοδο από το αδιέξοδο μέχρι την επόμενη εβδομάδα. Εν τω μεταξύ, η κρίση απειλεί να εκτρέψει την προσοχή της ΕΕ από τη διάβρωση των δημοκρατικών προτύπων στην Ουγγαρία. Ένας πρόσφατα υιοθετημένος νόμος έκτακτης ανάγκης καλύπτει το δεκαετές σχέδιο συγκέντρωσης της εξουσίας του Viktor Orbán που έχει αφήσει την Ουγγαρία την πρώτη χώρα της ΕΕ που έχει χαρακτηριστεί ως “εν μέρει ελεύθερη” από το Freedom House.
Η ΕΕ δέχεται πολλές κριτικές για τον τρόπο που αντιμετωπίζει κρίσεις, ωστόσο ως αναφορά την πανδημία έχει πάρει αποφάσεις για ενίσχυση των χωρών μελών της. Οι αποφάσεις πάρθηκαν καθυστερημένα και δεν είναι αρκετά τολμηρές για να ανακουφίσουν τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες αυτής της πανδημίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει σχέδιο για την προστασία των θέσεων εργασίας και των εργαζομένων που επηρεάζονται από το Covid-19 ύψους €100bn (£85bn, $107bn). Ανακοίνωσε επίσης ένα καθεστώς ενίσχυσης 50 εκατ. ευρώ για την Ιταλία για την παροχή ιατρικού εξοπλισμού. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει ανακοινώσει ένα πακέτο κινήτρων € 750bn για να βοηθήσει τις οικονομίες των χωρών της ευρωζώνης να επιβιώσουν. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα μπορούν σίγουρα να κάνουν περισσότερα, αλλά ήδη διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα νέο ταμείο έκτακτης ανάγκης, ύψους €37 δισ., για να βοηθήσει τον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Η Επιτροπή έχει επίσης ξεκινήσει μια ταχεία διαδικασία κοινής προμήθειας εξοπλισμού ατομικής προστασίας.
Οι κρίσεις συχνά σφυρηλατούν ηγέτες. Οι σοβαρές κρίσεις μπορούν να αλλάξουν την ίδια τη φύση της διακυβέρνησης. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες έχουν ήδη συνειδητοποιήσει ότι δεν αντιδρούν μόνο στην κρίση του κοροναϊού – αλλά συμμετέχουν επίσης στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Ευρώπης. Η αντίδραση του ιού θα έχει άμεση και ενδεχομένως δραστική επίδραση στις ζωές των Ευρωπαίων, όπως λίγα θέματα στο πρόσφατο παρελθόν. Οι Ευρωπαίοι δεν θα ξεχάσουν γρήγορα ποιοι ηγέτες διακρίθηκαν και ποιοι θεσμοί είχαν σημασία.
Πιστεύω στην Ευρωπαική Ιδέα που δημιουργήθηκε από τον Ζισκάρ Ντε Στεν, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Χέλμουτ Κολ, τον Χέλμουτ Σμιτ, τον Μιτεράν, τον Ζαν Μονέ και τον Ρόμπερτ Σούμαν, Πιστεύω στην Ευρωπαϊκή Ενοποίηση διατηρώντας την εθνική ταυτότητα. Ας ελπίζουμε ότι θα βρεθούν πραγματικοί ηγέτες μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να οδηγήσουν αυτό τον συνεταιρισμό κρατών στο όραμα των ιδρυτών του.
*BEng MSc AMIEE MILT Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων
