Ήταν το 1907 όταν ιδρύθηκε στο Βόλο ο Σύλλογος των Τριών Ιεραρχών. Λίγες δεκαετίες πρίν, η πόλη είχε απελευθερωθεί από τους Τούρκους και η ανάπτυξή της σε αυτό το διάστημα ήταν ραγδαία σε όλους τους τομείς του πολιτισμού. Η πολιτιστική, πνευματική της ανάπτυξη με αφετηρία τα τέλη του 19ου αι. εκφραζόταν με την έκδοση εφημερίδων και περιοδικών, ενώ έλειπε από την πόλη ένα «πνευματικό κέντρο». Αυτή την έλλειψη κάλυψε εν μέρει το βιβλιοπωλείο με αίθουσα αναγνωστηρίου, που είχε δημιουργήσει ο πρωτοπόρος μοναχός Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης (1835-1902), ο οποίος πεθαίνοντας άφησε πίσω του ως σημαντικές παρακαταθήκες το εκδοτικό του έργο, το υλικό της βιβλιοθήκης του και την ‘’ιδέα’’ ενός πνευματικού εντευκτηρίου μέσα στην πόλη.
Η ιδέα αυτή δεν άργησε να υλοποιηθεί λίγα χρόνια αργότερα. Με προεξάρχοντα τον αρχιμανδρίτη Πολύκαρπο Ζάχο ένας όμιλος 135 φιλοπρόοδων αστών, διαφόρων επαγγελμάτων, τον Φεβρουάριο του 1907 ιδρύει τον Σύλλογο σύμφωνα με τα ιδεώδη και τα πρότυπα ζωής της εποχής εκείνης. Ταυτόχρονα σχεδόν με την ίδρυσή του και σύμφωνα με ρητό όρο του Καταστατικού του, δημιουργείται βιβλιοθήκη και αναγνωστήριο για την πνευματική ανάπτυξη και ηθικοθρησκευτική μόρφωση των μελών του και της κοινωνίας γενικότερα. Η Βιβλιοθήκη προσείλκυσε αμέσως το κοινό της πόλης, το οποίο διψούσε για μάθηση και άνοιγμα πνευματικών οριζόντων. Έναν χρόνο αργότερα, με ενέργειες του Δ.Σ. παραχωρήθηκε από τον τότε Δήμο Παγασών- νυν Δήμο Βόλου- στον νεοσύστατο Σύλλογο η βιβλιοθήκη του αποθανόντος Ζωσιμά Εσφιγμενίτη, καλή «μαγιά» για την προώθηση του εγχειρήματος. Οι μετέπειτα δωρεές μεμονωμένων βιβλίων αλλά και ολόκληρων βιβλιοθηκών από φιλομαθείς –φιλοπρόοδους κατοίκους της πόλης αλλά και της ευρύτερης περιοχής πολύ γρήγορα αύξησαν τον πνευματικό αυτό πλούτο. Η πρώτη Βιβλιοθήκη της πόλης και μοναδική έως το 1980 ήταν πλέον γεγονός.
Η συνδρομή του Συλλόγου στην πόλη και τους ανθρώπους της από την ίδρυσή του έως σήμερα, πέραν της προσφοράς μιας οποιασδήποτε διαχρονικά σύγχρονης Βιβλιοθήκης, περιέκλειε την μορφωτική-παιδαγωγική αλλά και την κοινωνική προσφορά: Άμα τη ιδρύσει του ο Σύλλογος δημιούργησε «Λαϊκή Σχολή» με επιστήμονες αφιλοκερδώς διδάσκοντες για μόρφωση του λαού, η οποία λειτούργησε για αρκετά χρόνια. Παράλληλα, κατά την διάρκεια του έτους δίνονταν διαλέξεις ποικίλου μορφωτικού ενδιαφέροντος. Επίσης, από το 1911 κ.ε. λειτούργησε Νυχτερινή Σχολή κοριτσιών, και αργότερα Σχολή Αναλφαβήτων. Τα ανωτέρω αποτελούν δείγματα της προσφοράς της Λαϊκής Βιβλιοθήκης και του Συλλόγου ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΑΙ όχι μόνον στην πόλη και τους ανθρώπους της αλλά και στην επιστημονική κοινότητα και τους ερευνητές από όλα τα σημεία του κόσμου. Η αλληλογραφία για αναζήτηση βιβλίων και εφημερίδων που υπάρχει στο αρχείο του Συλλόγου είναι ενδεικτική
Σήμερα διατηρεί ως στόχο της να διαφυλάσσει και να αναδεικνύει τον ιστορικό της ρόλο και παράλληλα να αποτελεί ζωντανό κύτταρο της πνευματικής ζωής του τόπου. Η μεγάλη συλλογή της σε βιβλία που καλύπτουν όλους τους τομείς γνώσεως, πολλά εκ των οποίων είναι παλαίτυπα, καθώς και το πλούσιο αρχείο της σε εφημερίδες τοπικές, πανελλήνιας εμβέλειας, και από άλλα κέντρα Ελληνισμού, προσελκύουν το ενδιαφέρον των αναγνωστών και των ερευνητών. Τα διάφορα προβλήματα δεν στάθηκαν ικανά να αναστείλουν τις δράσεις της, όπως ποικίλου επιστημονικού ενδιαφέροντος διαλέξεις και μαθήματα, μουσικά απογεύματα κ.α. και την λειτουργία του Αναγνωστηρίου της.
Η πανδημία περιόρισε την λειτουργία του Αναγνωστηρίου. Ο Σύλλογος όμως, με ευθύνη και επίγνωση των ειδικών συνθηκών δέχεται τους ερευνητές, που θέλουν να συμβουλευτούν την βιβλιοθήκη κατόπιν προγραμματισμένης συνάντησης μετά από επικοινωνία τηλεφωνική 24210-25461 ή ηλεκτρονική στο: [email protected].
*Φιλόλογος, Μέλος Δ.Σ. – Έφορος Βιβλιοθήκης
