Η ελληνική νομοθεσία, στο άρθρο 1513 του Αστικού Κώδικα ορίζει ότι «Στις περιπτώσεις διάστασης – διαζυγίου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, η άσκηση της επιμέλειας και γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το Δικαστήριο. Η άσκηση της επιμέλειας – γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον έναν από τους γονείς ή, αν αυτοί συμφωνούν, ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, στους δύο από κοινού. Το Δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει διαφορετικά, ιδίως να κατανείμει την άσκηση της επιμέλειας – γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτον.
Στην Ελλάδα και σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η επιμέλεια των ανήλικων τέκνων ανατίθεται από τα Δικαστήρια στη μητέρα και με τον τρόπο αυτό δε δύναται να εξασφαλιστεί η ισότητα και των δυο γονέων, ως προς το χρόνο, που μοιράζονται με τα παιδιά τους.
Ο θεσμός συνεπιμέλειας και συνακολούθως και της εναλλασσόμενης κατοικίας, δεν έχει ακόμη εισαχθεί στην Ελληνική νομοθεσία, βέβαια έχει αρχίσει να κάνει δειλά την εμφάνισή του μέσω πρόσφατων δικαστικών αποφάσεων .
Παρά τις επιφυλάξεις, που έχουν διατυπωθεί, ως προς τη σκοπιμότητα αυτής της ρύθμισης, με το σκεπτικό ότι η παράλληλη ύπαρξη δύο “κέντρων ζωής” θα μπορούσε να δημιουργήσει στο τέκνο έλλειψη σταθερότητας και ανασφάλειας, οι περισσότερες χώρες του κόσμου προβλέπουν τη συνεπιμέλεια ή κοινή επιμέλεια των γονέων. Σε τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες, μάλιστα, (Γαλλία, Βέλγιο, Σουηδία και Δανία) καθίσταται υποχρεωτική.
Την συνεπιμέλεια και την αρχή της εναλλασσόμενης κατοικίας (shared residence), εισηγείται και το Συμβούλιο της Ευρώπης με το υπ’ αρ. 2079/2.10.2015 ψήφισμά του, με το οποίο προσκαλεί τα κράτη μέλη να την εισαγάγουν στη νομοθεσία τους.
Για τους παραπάνω λόγους ιδρύθηκαν στην Ελλάδα το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής και ο Σύλλογος «Συνεπιμέλεια», με στόχο την “πίεση” για την εισαγωγή της κοινής επιμέλειας των δύο γονέων και την επιστημονική υποστήριξη αυτής της πρακτικής, ώστε να ενσωματωθεί ο θεσμός και στο δικό μας Οικογενειακό Δίκαιο
Μέχρι και σήμερα τα οικογενειακά δράματα επιτείνονται, ενώ για έβδομη φορά τίθεται και πάλι στη Βουλή το ζήτημα της συνεπιμέλειας τέκνων. Ταλαιπωρούνται χιλιάδες παιδιά και γονείς και επιτέλους ανακοινώθηκε η σύσταση ειδικής ομάδας για την αναθεώρηση των επίμαχων διατάξεων στο οικογενειακό δίκαιο: «Φιλοδοξούμε όλες οι διαδικασίες να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι».
Οι σχετικοί επίμαχοι διάλογοι που ακούσθηκαν εντός της Βουλής:
“ κύριος στόχος της μεταρρύθμισης θα είναι η κοινή άσκηση της επιμέλειας-γονικής μέριμνας, ώστε να προστατεύονται τα συνταγματικά δικαιώματα και των δύο γονιών, αλλά και τα συμφέροντα των παιδιών.”
«Είναι πλέον αρκετά ώριμη η στιγμή και η πραγματικότητα, για να ανοίξουμε ένα γόνιμο διάλογο, να εξετάσουμε και να καταλήξουμε σε ποια κατεύθυνση θα κινηθούμε ώστε να αντιμετωπίσουμε, μέσα από την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου την κακή χρήση της επιμέλειας που οδηγεί στην αποκοπή του παιδιού από τον ένα γονέα, με αποτέλεσμα το συμφέρον του- που όλοι επικαλούμαστε- να πηγαίνει περίπατο»,
«κοινωνικά και νομικά απαράδεκτο, να είναι αποκομμένος ο ένας γονέας από το παιδί του», τονίζοντας ότι παραβιάζονται έτσι τα δικαιώματα πρωτίστως των παιδιών και μετά των γονέων.
«Χρέος μας είναι να νομοθετήσουμε ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο που θα σέβεται απόλυτα τα συνταγματικά δικαιώματα γονέων, αλλά και το πραγματικό συμφέρον των παιδιών με την απρόσκοπτη διαμονή και επαφή τους και με τους δύο γονείς είτε είναι διαζευγμένοι, είτε σε διάσταση»
Πώς λειτουργεί ακριβώς η συνεπιμέλεια:
Η ανατροφή του παιδιού αποτελεί προϊόν συναπόφασης και από τους δύο γονείς. Το παιδί συναναστρέφεται εξίσου και με τους δύο γονείς του και περνά ισότιμο χρόνο μαζί τους, τόσο στη διάρκεια της ημέρας όσο και στη διάρκεια του μήνα. Στην πράξη, το παιδί έχει δύο λειτουργικά σπίτια, την πατρική και τη μητρική κατοικία, στις οποίες θα πρέπει να έχει το δικό του χώρο.
Οφέλη της συνεπιμέλειας:
Για το παιδί:
Το συμφέρον του ανήλικου, το οποίο αποτελεί τον απώτατο σκοπό κάθε ρύθμισης, που προβλέπει ο νομοθέτης και διατάσσει ή επικυρώνει ο δικαστής, επιβάλλει, στην κρίσιμη και ευαίσθητη ηλικία που βρίσκεται, να συμβιώνει και με τους δύο γονείς του, ώστε, με αυτόν τον τρόπο, να προκαλείται η μικρότερη δυνατή διατάραξη του τρόπου ζωής του.
Η εναλλασσόμενη άσκηση της επιμέλειας εξασφαλίζει τη συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή του παιδιού και ενισχύει τους δεσμούς του ανηλίκου με αμφότερους τους γονείς του. Πρόσφατες ιατρικές και ψυχολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι η από κοινού, κατά ισομερή τρόπο, εναλλασσόμενη ανατροφή του παιδιού, όχι μόνο δεν έχει καμία αρνητική συνέπεια, αλλά αντιθέτως, η ύπαρξη διπλής κατοικίας θεωρείται ευεργετική και απαραίτητη για την προστασία της ισόρροπης ανάπτυξης του παιδιού. Τα παιδιά που ζουν εναλλάξ και με τους δύο γονείς, με ίση κατανομή του χρόνου, ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή τους από εκείνα, που υπάγονται σε άλλη ρύθμιση για χωρισμένες οικογένειες.
Ομαλοποίηση των σχέσεων των γονέων:
Με την εφαρμογή της συνεπιμέλειας, περιορίζονται οι αναπόφευκτα δυσμενείς επιπτώσεις, που προκαλεί το διαζύγιο στην ψυχολογία και την εν γένει προσωπικότητα του παιδιού. Επίσης, με την κοινή προσπάθεια και συνεννόηση μεταξύ των γονέων, για τον κοινό στόχο, το συμφέρον του παιδιού, αποκαθίσταται το απαραίτητο κλίμα γαλήνης, ηρεμίας, σταθερότητας και ασφάλειας, που είναι αναγκαίο για την απρόσκοπτη εξέλιξη της συνολικής διαδικασίας ολοκληρώσεως της προσωπικότητας του ανηλίκου.
Αλλά και πρακτικά, μειώνεται η αντιδικία μεταξύ των γονέων και τυχόν καταχρηστικές συμπεριφορές, καθώς, πλέον, κανείς δεν αισθάνεται να έχει περισσότερη ή λιγότερη εξουσία από τον άλλο, ως προς την ανατροφή του παιδιού. Οι γονείς, κατ’ αυτόν τον τρόπο, αποξενωμένοι από έριδες τέτοιου χαρακτήρα, αφοσιώνονται στην ανατροφή των παιδιών.
Συμπερασματικά:
Με τη ρύθμιση της συνεπιμέλειας του ανηλίκου, ενθαρρύνεται έτσι η ισόρροπη επαφή του τέκνου και με τους δύο γονείς. Με τα σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα και αλλαγές, οι γονείς έχουν επιφορτισθεί με επιπλέον σύνθετους ρόλους: η γυναίκα, λόγω της επαγγελματικής της απασχόλησης, αντιμετωπίζει δυσκολία να φροντίσει μόνη της τα τέκνα, ενώ η σχέση των πατέρων με τα τέκνα τους δεν είναι η ίδια με αυτή, που επικρατούσε παλαιότερα. Επιπλέον αποτελεί πραγματικότητα ότι δύο σαββατοκύριακα εναλλάξ το μήνα, δεν επιτρέπουν στο γονέα, που δε διαμένει με το τέκνο να ασκήσει πραγματική επιρροή στην ανατροφή του, ενώ παράλληλα, αυτό, που μένει, τις περισσότερες φορές, είναι ένα ανεκπλήρωτο συναίσθημα και στις δύο πλευρές, από την προσπάθεια να γεμίσει ο χρόνος με περισσότερες κοινές στιγμές, η οποία συνήθως δεν ολοκληρώνεται, όταν λήγει ο χρόνος επικοινωνίας.
Η λύση ενός γάμου δε θα πρέπει να συνεπάγεται και τη διάλυση μίας οικογένειας, όταν υπάρχουν τέκνα. Οι διαζευγμένοι γονείς, είναι κυρίαρχα γονείς και ο χωρισμός τους, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας, δε θα πρέπει να στερεί από κανένα τη δυνατότητα άσκησης της επιμέλειας. Και οι δύο γονείς είναι, κατά τεκμήριο, ικανοί στο γονεϊκό ρόλο, με συνέπεια, η συνεπιμέλεια να αποτελεί την ενδεδειγμένη λύση για την ανατροφή του τέκνου, το οποίο χρειάζεται και τους δύο και όχι μόνο τον καλύτερο από αυτούς.
