Αρχικά θα πρέπει να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι το ανθρώπινο είδος στο διάβα της εξέλιξής του χρειάστηκε κάμποσα εκατομμύρια χρόνια για ν’ αναπτύξει τη δυνατότητα ομιλίας. Ένα άλλο γεγονός που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι ότι τη δεκαετία του 1980 υπήρχαν περιοχές της Ελλάδας που δεν είχαν καθόλου τηλεφωνική σύνδεση, ή υπήρχε ένα και μοναδικό τηλέφωνο για ένα ολόκληρο χωριό! Σε λιγότερο από μισό αιώνα, αυτό άλλαξε σε τέτοιο βαθμό που ακόμη και οι ειδικοί δεν το πιστεύουν, με την επικοινωνία να είναι πλέον στιγμιαία από τη μία άκρη του πλανήτη στην άλλη. Ακόμη και εκτός του πλανήτη!
Του Χρυσόστομου Τρίμμη
Το πρώτο τηλέφωνο στην Ελλάδα ουσιαστικά άρχισε να λειτουργεί το 1859. Χρειάστηκαν δηλαδή 80 χρόνια προκειμένου να μπει όλη η χώρα σε τηλεφωνικό δίκτυο. Επίσης, υπήρχαν χωριά του Πηλίου μέχρι πριν 6-7 χρόνια που δεν είχαν δυνατότητα ενσύρματης σύνδεσης στο ίντερνετ! Όμως πλέον δεν μιλάμε απλά για δυνατότητα επικοινωνίας, αλλά για μία εξελιγμένη μορφή που περιλαμβάνει ήχο αλλά και εικόνα! Από την άλλη, η ψηφιοποίηση φέρνει στη ζωή μας πιο απλές διαδικασίες (για όσους μπορούν βέβαια να χρησιμοποιήσουν τα ανάλογα συστήματα) και για ένα έγγραφο δεν χρειάζεται καν να μετακινηθείς από το σπίτι σου. Κάνεις ηλεκτρονικά την αίτηση, αν η υπηρεσία είναι σωστή και γρήγορη σου δίνει τη δυνατότητα να το «κατεβάσεις» άμεσα στον υπολογιστή σου, και μέσω αυτού το στέλνεις σε όποιον-α το ζητάει!
Για τις ραγδαίες εξελίξεις, αξίζει να επισημανθεί ότι η πρώτη κλήση κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα έγινε το 1993! 31 χρόνια μετά σχεδόν όλοι μικροί-μεγάλοι έχουν κινητό τηλέφωνο και οι περισσότεροι απολαμβάνουν τις «έξυπνες» δυνατότητές τους, κάνοντας τραπεζικές συναλλαγές, αγορές, ενημερώνονται και επικοινωνούν με βιντεοκλήσεις! Από το τηλέφωνο με το στρόγγυλο καντράν που έπρεπε να το γυρνάς για να σχηματίσεις έναν τηλεφωνικό αριθμό, στις εφαρμογές messenger, ασύρματα!
Τι απομένει; Κανείς δεν ξέρει. Ακόμη και οι 3D επικοινωνίες, με ολογράμματα να προβάλλονται, είναι σε κάποιες χώρες, όπως η Νότια Κορέα, σχεδόν πραγματικότητα. Ίσως ο διακτινισμός; Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει! Ούτε οι πλέον ειδικοί…
«Δεν περιμέναμε πριν 15 χρόνια τα σημερινά δεδομένα»
Νέες υπηρεσίες και προϊόντα στο πεδίο της επικοινωνίας αλλά και της ψηφιοποίησης έρχονται συνεχώς στο προσκήνιο. Μην λαμβάνετε υπόψη το ότι δεν τα βλέπουμε όλα στην Ελλάδα, για την ακρίβεια πολλά δεν βλέπουμε. Πχ ο ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς σε πολλές χώρες είναι κάτι δεδομένο. Στην Ελλάδα πάλι, ηλεκτρονικός φάκελος… αγνοείται!
«Η μετάβαση έχει γίνει πάρα πολύ γρήγορα με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας στους υπολογιστές και στα δίκτυα. Έτσι έχουμε και πιο μεγάλες ταχύτητες και περισσότερες ευκαιρίες για νέες εφαρμογές» αναφέρει αρχικά η μηχανικός υπολογιστών και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Χαρίκλεια Τσαλαπάτα, με την ίδια πάντως να δηλώνει αισιόδοξη και για το μέλλον, αν και σε αρκετούς επικρατεί σκεπτικισμός για το αν όντως ωφελεί την ανθρωπότητα όλη αυτή η εξελικτική διαδικασία. «Εμένα προσωπικά δεν με τρομάζει, ίσως και λόγω της ιδιότητάς μου, η ραγδαία ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται τα πράγματα. Η εξέλιξη της τεχνολογίας μας δίνει περισσότερες επιλογές και είναι στο χέρι μας να τη χρησιμοποιήσουμε σωστά» θα εξηγήσει.
Βέβαια, άλλες χώρες είναι πιο μπροστά, άλλες πιο πίσω. Για παράδειγμα η Ελλάδα τώρα έχει κάνει βήματα προς την ψηφιοποίηση, πέρα από το κομμάτι της επικοινωνίας, που εκεί δεν είναι και στην πιο σύγχρονη φάση της. Για παράδειγμα η πρόσβαση θα μπορούσε να είναι καλύτερη, οι ταχύτητες διασύνδεσης πραγματικά υψηλότερες για όλους και το κόστος χαμηλότερο, αν λάβει κανείς υπόψη παραδείγματα άλλων χωρών, ακόμη και βαλκανικών. «Με περισσότερη κάλυψη διατίθενται και περισσότερες υπηρεσίες. Υπάρχουν χώρες που πραγματικά έχουν σχεδόν τα πάντα ψηφιοποιημένα, όπως η Εσθονία» θα σημειώσει η κα Τσαλαπάτα.
Θα συμπληρώσει όμως ότι όλα αυτά θα πρέπει να έχουν και τις κατάλληλες ασφαλιστικές δικλίδες από τη μία, αλλά και ο πληθυσμός θα πρέπει να εκπαιδευτεί κατάλληλα. Το ψηφιακό έγκλημα είναι δεδομένο πλέον, και τα περιστατικά, μικρότερα ή μεγαλύτερα καταγράφονται καθημερινά εδώ και αρκετά χρόνια.
«Είναι σίγουρα μία νέα μορφή εγκλήματος. Οπότε χρειάζεται εκπαίδευση όλου του κόσμου για το πώς μπορούμε να χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο με ασφαλή τρόπο. Να ξέρουν όλοι για το ψηφιακό τους αποτύπωμα και για το ό,τι αυτά που κάνει ο καθένας στο διαδίκτυο μένουν ως έχουν. Να ξέρουν τι σημαίνει να δίνουμε προσωπικά δεδομένα και στοιχεία μας μέσω του διαδικτίου και να έχουμε αντίληψη ότι αρκετά από αυτά τα θεωρούμε δημόσια» αναφέρει η ειδικός. Από την άλλη, έντονος σκεπτικισμός επικρατεί για την παρέμβαση και τον έλεγχο αυτών των στοχείων από φορείς, ακόμη και από την ίδια την Πολιτεία. Σε παλαιότερες εποχές ήταν το περιβόητο, φακέλωμα. Έχουμε κάτι ανάλογο, πολλές φορές με την έγκριση, έστω και ακούσια, των ίδιων των χρηστών, απλά πλέον ηλεκτρονικά;
Παράλληλα, έρχεται στο προσκήνιο ο ηλεκτρονικός αναλφαβητισμός και το… ψηφιακό χάσμα γενεών. Από τη μία υπάρχουν άνθρωποι που κοιτούν ένα «έξυπνο» κινητό τηλέφωνο και πασχίζουν να κάνουν μία τηλεφωνική κλήση. Από την άλλη, οι γενεές μεταξύ τους έχουν διαφορετική γνώση (ποιοτική και ποσοτική) χειρισμού των διαθέσιμων ηλεκτρονικών μέσων. «Στην περίοδο του κορωνοϊού και της καραντίνας ωστόσο αρκετοί αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν, να μάθουν γρήγορα πολλά για να μπορούν να επικοινωνούν και να εκτελούν διεργασίες» σημειώνει η κα Τσαλαπάτα, ωστόσο αποδέχεται και η ίδια την άποψη ότι οι υπηρεσίες και φορείς στην Ελλάδα, δημόσιοι ή ιδιωτικοί, θα έπρεπε να βοηθούν περισσότερο τον πληθυσμό με ηλεκτρονικές διαδικασίες, σε καθημερινή βάση. Το ότι μπορούν είναι δεδομένο. Αρκεί να θέλουν…
Τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και πέρα; «Είναι λίγο δύσκολο να προβλέψουμε. Το που βρισκόμαστε δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε πριν από 15 χρόνια, έχοντας πλέον και την τεχνητή νοημοσύνη. Ξέρουμε που αυτή κατευθύνεται, αλλά οι εξελίξεις είναι πιο γρήγορες από εμάς και αυτό που μπορούμε να κάνουμε να προετοιμάσουμε την κριτική σκέψη. Η τεχνολογία πάντα μας προλαβαίνει» σημειώνει η ίδια και προσθέτει: «Πριν ένα χρόνο υπήρχε το Chat GPT, αλλά δεν πίστευε κανείς ότι θα υπήρχε ευρεία πρόσβαση για όλους. Ακόμη και για τον ακαδημαϊκό χώρο είναι μια έκπληξη και τρέχουμε από πίσω πώς θα πρέπει ν’ αλλάξει η μάθηση».
Πάντως η κα Τσαλαπάτα δηλώνει αισιόδοξη, παρά τα δυστοπικά σενάρια που εδώ και δεκαετίες κυκλοφορούν, ακόμη και μέσω κινηματογραφικών παραγωγών, για τις επιπτώσεις της τεχνολογίας στην ανθρωπότητα. Μία φορά να δει κανείς ταινίες όπως τον «Εξολοθρευτή» ή το «Matrix» καταλαβαίνει τον σκεπτικισμό που μπορεί να αναπτυχθεί! «Εγώ είμαι από τους αισιόδοξους. Η τεχνολογία είναι εργαλείο. Δεν θα πρέπει να παραδώσουμε όλη μας τη ζωή εξάλλου σ’ αυτή. Με την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να φτάσουμε σε ένα σημείο πχ να έχουμε τον εντοπισμό ενός προβλήματος λεπτομερώς μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, αλλά δεν θα είναι η τεχνητή νοημοσύνη που θα το επιδιορθώσει. «Η ανθρώπινη εμπειρία δεν αντικαθίσταται. Πάντως, και όταν είχε γίνει η Βιομηχανική Επανάσταση, οι ίδιοι φόβοι υπήρχαν. Με το κατάλληλο πλαίσιο, επιστημονικό και νομικό, όλα μπορούν να λειτουργήσουν ομαλά» καταλήγει.
Πηγή: Περιοδικό Volos City του Ομίλου Καρεκλίδη
