Εκτός από τους Εβραίους, τους κομμουνιστές, δημοκράτες, ομοφυλόφιλους και άλλες μειονοτικές πληθυσμιακές κατηγορίες, η ναζιστική θηριωδία εκφράστηκε απάνθρωπα και απέναντι στους απανταχού ΡΟΜΑ και στις κοινότητές τους σε όλη την Ευρώπη, κρίνοντάς τους «φυλετικά κατώτερους».
Αυθαίρετοι εγκλεισμοί, εξοντώσεις, μαζικές δολοφονίες, φυλακίσεις, ιατρικοί πειραματισμοί, εξορίες, καταναγκαστική εργασία σε διάφορα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους σκότωσαν περίπου το 25 τοις εκατό των Ευρωπαίων Ρομά. Η προσπάθεια του Ναζισμού ήταν να αφανίσει ολοκληρωτικά τους απανταχού ΡΟΜΑ, γεγονός όμως που δεν το κατόρθωσε.
Η πάλη ενάντια στο Ναζισμό, στο Φασισμό, στο Ρατσισμό, στις Εθνοτικές διακρίσεις, στην Ακροδεξιά και στις προκαταλήψεις είναι καθημερινή και συνεχής. Η ισότητα και η απαγόρευση των διακρίσεων είναι αξίες που δεν πρέπει να τις θεωρούμε δεδομένες. Οφείλουμε να επαγρυπνούμε και να είμαστε σε ετοιμότητα να αντισταθούμε απέναντι σε όσους τις προσβάλλουν.
Η μνήμη των ολοκαυτωμάτων αποτελεί ασπίδα προστασίας για κάθε δημοκράτη πολίτη. Έχουν περάσει 77 χρόνια από την εξόντωση των τελευταίων Ρομά του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς-Μπίρκεναου, αλλά δεν λησμονούμε.
Οι ΡΟΜΑ μέσα από τη μόρφωση και την εξεύρεση εργασίας θα πρέπει να συμμετέχουν ισότιμα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, για να ενδυναμώσουν τη θέση τους στην κοινωνία.
