Η 10η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Κάθε χρόνο, αποτελεί μια ευκαιρία να μιλήσουμε ανοιχτά και να σκεφτούμε πώς φροντίζουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
Ειδικότερα, το φετινό θέμα της ημέρας που είναι η Ψυχική Υγεία ως Θεμελιώδες Ανθρώπινο Δικαίωμα, μας υπενθυμίζει ότι η ψυχική υγεία δεν είναι μια προσωπική πολυτέλεια ούτε ένα προνόμιο για λίγους, αλλά ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.
Μιλώντας χθες στο Ράδιο Ένα και τον Ηλία Κουτσερή, η Ψυχολόγος και Κοινωνική Ανθρωπολόγος κα Χριστίνα Ρούμπου, ανέφερε μεταξύ άλλων, ότι «η έννοια της ψυχικής υγείας ως δικαίωμα σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως από το φύλο, την ηλικία, την κοινωνική του θέση ή τα οικονομικά του μέσα, δικαιούται πρόσβαση σε:
• Αξιόπιστη πληροφόρηση σχετικά με την ψυχική ευεξία.
• Εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, που είναι διαθέσιμες, προσβάσιμες και ποιοτικές.
• Περιβάλλοντα χωρίς διακρίσεις, όπου η ψυχική δυσκολία δεν στιγματίζεται.
Όπως όλοι έχουμε δικαίωμα στη σωματική υγεία, στην εκπαίδευση και στην αξιοπρεπή διαβίωση, έτσι έχουμε και δικαίωμα στην ψυχική υγεία. Δεν πρόκειται, απλώς, για την απουσία ψυχικής ασθένειας, αλλά για το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να έχει πρόσβαση σε φροντίδα, ενημέρωση και στήριξη».
Οι ανισότητες είναι εμφανείς
Σύμφωνα με την κα Ρούμπου, «στην πράξη, οι ανισότητες είναι εμφανείς. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, το στίγμα, οι προκαταλήψεις και οι λανθασμένες αντιλήψεις, συχνά εμποδίζουν κάποιον να μιλήσει ανοιχτά για το τι βιώνει. Σε αρκετές περιοχές, οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι περιορισμένες, με αποτέλεσμα άνθρωποι που χρειάζονται βοήθεια να μη βρίσκουν εύκολα πού να απευθυνθούν. Αυτές οι δυσκολίες δεν πρέπει να μας αποθαρρύνουν, αλλά αντιθέτως, πρέπει να μας κινητοποιούν ως κοινωνία, ώστε να διεκδικούμε καλύτερη στήριξη και περισσότερες δομές, ώστε η ψυχική υγεία να μην αποτελεί προνόμιο όσων έχουν τους οικονομικούς ή κοινωνικούς πόρους για να τη διεκδικήσουν».
Δικαίωμα για όλους χωρίς εξαιρέσεις
Όπως ξεκαθάρισε η κα Ρούμπου, «η ψυχική υγεία είναι δικαίωμα όλων μας. Δεν πρέπει να τη θεωρούμε πολυτέλεια, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για μια ζωή με αξιοπρέπεια, πληρότητα και ουσιαστική συμμετοχή στην κοινωνία. Και όπως κάθε δικαίωμα, έτσι κι αυτό χρειάζεται φροντίδα, προστασία και φωνή –από τον καθένα μας, στην καθημερινότητά του, αλλά και από την κοινωνία συνολικά. Αν θέλουμε να τιμήσουμε πραγματικά την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, ας δεσμευτούμε ως άτομα και ως κοινότητες να διεκδικούμε αυτό το δικαίωμα για όλους –χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς σιωπή. Διότι, μια κοινωνία που δεν προστατεύει την ψυχική υγεία των μελών της, είναι μια κοινωνία που αφήνει ανεκπλήρωτο ένα βασικό δικαίωμα.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η συμπολίτισσα κοινωνική ανθρωπολόγος, τόνισε, ότι «επειδή, όμως, ως κοινωνία δεν είμαστε ακόμα «εκεί», και η ψυχική υγεία αφορά την καθημερινότητά μας, πέρα από τη φροντίδα που προσφέρουν οι οργανωμένες υπηρεσίες, ας μην ξεχνάμε να κάνουμε μικρά βήματα αυτοφροντίδας:
• Ας αποκτήσουμε μικρές καθημερινές συνήθειες που που μας γειώνουν –μια βόλτα, λίγη μουσική, μερικά λεπτά ησυχίας. Ας δίνουμε στον εαυτό μας τον χρόνο για ξεκούραση, ύπνο, άσκηση.
• Ας απευθυνθούμε σε έναν άνθρωπο που εμπιστευόμαστε όταν νιώθουμε βάρος. Ας προσπαθούμε να διατηρούμε υγιείς σχέσεις και να επενδύουμε στον διάλογο με τους ανθρώπους γύρω μας. Η σιωπή είναι αυτή που βαραίνει περισσότερο.
• Ας θυμόμαστε ότι το να ζητήσουμε βοήθεια από ειδικό όταν δυσκολευόμαστε, δεν είναι αδυναμία, αλλά ένδειξη θάρρους και αυτοσεβασμού. Ας ζητήσουμε βοήθεια έγκαιρα. Όσο πιο νωρίς, τόσο πιο αποτελεσματικά θα μπορέσουμε να βρούμε ανακούφιση».
