Αντιμέτωπη με σοβαρές οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές απειλές που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν την παγκόσμια ανάπτυξη είναι η παγκόσμια οικονομία, σύμφωνα με το Εconomist Intelligence Unit. Από τους πέντε σημαντικότερους κινδύνους για την παγκόσμια ανάπτυξη δεν θα μπορούσε να λείπει η έξαρση της επιδημίας του νέου κοροναϊού. Οι εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν, σε συνδυασμό με την εμφάνιση του νέου κοροναϊού στην Κίνα, θα περιορίσουν κάθε ανάκαμψη της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης και των επενδύσεων, σύμφωνα με όσα προβλέπει η έκθεση.
Η αστάθεια και η περαιτέρω αβεβαιότητα θα είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της περιόδου σύμφωνα με τον επιχειρηματικό κόσμο και το EIU (Economist Intelligence Unit) αναμένει ότι η παγκόσμια ανάπτυξη θα ανέλθει σε μόλις 2,9% το 2020, κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα της δεκαετίας. Εν τω μεταξύ, η κοινωνική αναταραχή που παρατηρείται σε όλο τον κόσμο από το 2019 φαίνεται ότι θα συνεχιστεί φέτος, αποτελώντας μια επιπλέον πρόκληση για τις επιχειρήσεις.
Οι προοπτικές ανάπτυξης του τρέχοντος έτους ενισχύονται από τη συνεχιζόμενη χαλαρή νομισματική πολιτική μεταξύ των μεγάλων κεντρικών τραπεζών του κόσμου και την πρόσφατη εμπορική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Ωστόσο, και οι δύο φαίνονται εύθραυστες, καθώς η εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική μπορεί να οδηγήσει σε νέα κρίση χρέους και η τάση των ΗΠΑ και της Κίνας για οικονομική κυριαρχία θα συνεχιστεί.
Οι πέντε κορυφαίοι κίνδυνοι για την παγκόσμια πολιτική και οικονομική σκηνή το 2020, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Εconomist Intelligence Unit είναι οι εξής:
Κίνδυνος 1: Η σύγκρουση Ιράν – ΗΠΑ και η άνοδος στις τιμές του πετρελαίου
Η δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί στο Ιράν από τις ΗΠΑ σηματοδότησε μια δραματική και επικίνδυνη κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν.
Τόσο η αμερικανική κυβέρνηση όσο και οι σύμμαχοί της στον Κόλπο θέλουν να αποφύγουν μια σύγκρουση που θα μπορούσε να προκαλέσει αποσταθεροποίηση στην τιμή του πετρελαίου και επιπλέον το Ιράν δεν διαθέτει τα στρατιωτικά ή οικονομικά μέσα για να διεξάγει πόλεμο εναντίον των ΗΠΑ.
Ωστόσο, οι εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών είναι πολύ υψηλές, περιπλέκοντας την επικοινωνία. Όπως εκτιμά το ΕΙU (Economist Intelligence Unit), υπάρχει κίνδυνος να ξεκινήσει το Ιράν τους επόμενους μήνες στοχευμένες επιθέσεις κατά των συμφερόντων των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και ειδικά σε περιοχές όπου ΗΠΑ και Ιράν υποστηρίζονται από διαφορετικές παρατάξεις, όπως η Υεμένη, ο Λίβανος, η Συρία και το Ιράκ. Επιθέσεις στον κυβερνοχώρο (και από τις δύο πλευρές) αναφέρεται επίσης στην έκθεση ως μια ξεχωριστή δυνατότητα. Οι ΗΠΑ ή ένας από τους συμμάχους της, όπως το Ισραήλ, θα μπορούσε να παραλύσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν μέσω της χρήσης ιών υπολογιστών. Αντίστοιχα το Ιράν έχει επίσης τη δυνατότητα να επιτεθεί στον κυβερνοχώρο εναντίον αμερικανικών εταιρειών – οι χρηματοπιστωτικοί και ενεργειακοί τομείς είναι οι πλέον ευαίσθητοι, δεδομένης της σημασίας που έχουν οι εταιρείες αυτές για την αμερικανική οικονομία.
Ως αποτέλεσμα, δεν μπορεί να αποκλειστεί ο κίνδυνος μιας κλιμάκωσης και μιας στρατιωτικής σύγκρουσης. Η Economist Intelligence Unit εκτιμά ότι υπάρχει 25% πιθανότητα ΗΠΑ και Ιράν να οδηγηθούν σε έναν άμεσο, συμβατικό πόλεμο, που θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.
Αν και οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν την ικανότητα να αυξήσουν την παραγωγή πετρελαίου, προκειμένου να αποφευχθούν προσωρινές κρίσεις εφοδιασμού, η παρατεταμένη διακοπή της προμήθειας πετρελαίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών του πετρελαίου έως και 90 δολ./ βαρέλι, την αύξηση του παγκόσμιου πληθωρισμού και την άμβλυνση του καταναλωτικού και επιχειρηματικού κλίματος.
Κίνδυνος 2: Εμπορικός «πόλεμος» μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ
Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ έχουν υποστεί μεγάλη πίεση από τα μέσα του 2018, όταν η αμερικανική κυβέρνηση ξεκίνησε μια έρευνα σχετικά με τις συνέπειες της εθνικής ασφάλειας των εισαγωγών ξένων αυτοκινήτων και ανταλλακτικών και απειλούσε να αυξήσει τα τιμολόγια στις ευρωπαϊκές εισαγωγές αυτοκινήτων κατά 25%. Αν και οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν κάνει πίσω σε αυτό, οι εντάσεις εξακολουθούν να υφίστανται σε πολλά μέτωπα. Τον Οκτώβριο οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς σε μια σειρά προϊόντων της ΕΕ, μετά από έρευνες σχετικά με την παροχή επιδοτήσεων από την ΕΕ στην Airbus. Τέλος, η νέα πράσινη συμφωνία της ΕΕ θα αποτελέσει επίσης ένα αμφιλεγόμενο θέμα για τις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ και σύμφωνα με την έκθεση οι εντάσεις μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ θα αυξηθούν περαιτέρω το 2020 και η πιθανότητα να οδηγηθούν σε εμπορικό πόλεμο αγγίζει το 25%.
Κίνδυνος 3: Ο κοροναϊός πλήττει την παγκόσμια οικονομία
Η νέα επιδημία κοροναϊου που ξέσπασε τον Δεκέμβριο του 2019 στη Γουχάν, πρωτεύουσα της επαρχίας Χουμπέι της Κίνας έχει μέχρι στιγμής στοιχίσει περίπου 2.000 ζωές και έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Μετά από μια σχετικά αργή ανταπόκριση, οι κινεζικές αρχές απομόνωσαν την επαρχία Χουμπέι η οποία τέθηκε σε καραντίνα και έτσι περιορίστηκε μια περιοχή που είναι ζωτικής σημασίας για τις εθνικές και διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού. Η οικονομική δραστηριότητα σε άλλες περιοχές, συμπεριλαμβανομένου του Πεκίνου και της Σαγκάης, έχει επίσης διαταραχθεί από τα μέτρα για τον κοροναϊό και τη μειωμένη εγχώρια ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Επιπλέον, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί είχαν σημαντική επίπτωση στην κατανάλωση ταξιδιωτικών και τουριστικών υπηρεσιών εντός της Κίνας αλλά και στο εξωτερικό.
Όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση του ΕΙU, o παγκόσμιος οικονομικός αντίκτυπος της επιδημίας του κορoναϊού είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν του SARS, ενός παρόμοιου ιού που εξαπλώθηκε από την Κίνα το 2003. Αυτό συμβαίνει λόγω του πολύ μεγαλύτερου ρόλο που παίζει η Κίνα στην παγκόσμια οικονομία σήμερα. Ωστόσο, πολλά εξαρτώνται από τη διάρκεια της επιδημίας.. Το βασικό σενάριο της έκθεσης, βασισμένο σε μια σειρά εκτιμήσεων από τους επαγγελματίες στον τομέα της ιατρικής, είναι ότι η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας στην Κίνα θα τεθεί υπό έλεγχο μέχρι το τέλος Μαρτίου. Τότε η κυβέρνηση θα άρει τα μέτρα απομόνωσης και η οικονομική δραστηριότητα θα εξομαλυνθεί.
Οι συντάκτες της έκθεσης υποθέτουν ότι το η κινεζική κυβέρνηση θα εφαρμόσει επίσης ισχυρά δημοσιονομικά και νομισματικά κίνητρα για να επέλθει μια ανάκαμψη στην οικονομία, με αποτέλεσμα την περαιτέρω ανάπτυξη κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, τόσο στην Κίνα όσο και παγκοσμίως.
Υπάρχει μια πιθανότητα 20% ότι ο ιός δεν θα περιοριστεί στην Κίνα μέχρι τα μέσα του 2020 και μια πιθανότητα 5% να συνεχίσει να εξαπλώνεται και μετά το 2020. Στο δεύτερο -απαισιόδοξο- σενάριο, ο αντίκτυπος θα ήταν πολύ βαθύτερος με την έκθεση να αναφέρει ότι θα υπάρξει διακοπή του διεθνούς εμπορίου καθώς οι αλυσίδες εφοδιασμού θα εκτρέπονται από την Κίνα, με κάποιες χώρες ενδεχομένως να επιβάλλουν περιορισμούς στο διμερές εμπόριο. Οι εντάσεις των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας είναι πιθανότερο να επανέλθουν ιδίως εάν η Κίνα δεν είναι πρόθυμη ή δεν είναι σε θέση να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της πρόσφατης πρώτης φάσης της εμπορικής συμφωνίας.
Σε περίπτωση περαιτέρω εξάπλωσης της επιδημίας του κοροναϊού σε παγκόσμιο επίπεδο, η πρόβλεψή του ΕIU για την παγκόσμια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ θα μπορούσε να υποχωρήσει κάτω από το 2,5% για το 2020.
Κίνδυνος 4: Το χρέος προκαλεί ύφεση στις αναδυόμενες αγορές
Η στροφή προς τη νομισματική χαλάρωση από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed, κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ), την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν δώσει σε χρεωμένες εταιρείες και κυβερνήσεις «μια ανάσα». Ωστόσο, εταιρείες και κυβερνήσεις παραμένουν ευάλωτες σε μια ξαφνική και απροσδόκητη επιδείνωση των συνθηκών της αγοράς, όπως είναι η απότομη πτώση των τιμών εξαγωγής βασικών εμπορευμάτων. Επιπλέον σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της έκθεσης, ο κίνδυνος αύξησης των παγκόσμιων επιτοκίων δεν έχει εξαφανιστεί. Οι πιέσεις έχουν οδηγήσει σε απομάκρυνση από τη δημοσιονομική λιτότητα σε ορισμένες προηγμένες οικονομίες, μεταξύ των οποίων τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ακόμα και στην ΕΕ η δημοσιονομική πολιτική έχει αρχίσει να διευκολύνεται. Αν αυτή η δυναμική να συνεχίσει να κερδίζει έδαφος, η νομισματική πολιτική στις αναπτυγμένες αγορές θα μπορούσε να καταστεί αυστηρότερη από ότι αναμένουν οι χρηματοπιστωτικές αγορές, οδηγώντας σε μια επανάληψη του 2018, καθώς το κόστος του χρέους αυξάνεται παγκοσμίως και οι ροές κεφαλαίων απομακρύνονται από τις πιο ριψοκίνδυνες αναδυόμενες αγορές.
Σε αυτό το σενάριο, εύθραυστες οικονομίες που έχουν δει πρόσφατα μια σταθεροποίηση των νομισμάτων τους, όπως η Τουρκία και η Αργεντινή, θα μπορούσαν γρήγορα να επανέλθουν σε κρίση και θα μπορούσαν να προκύψουν νέες κρίσεις, ιδίως στο πλαίσιο των χωρών που ελπίζουν σε στήριξη από την Κίνα ή περιφερειακές δυνάμεις.
Σε ένα ευρύτερο φάσμα αναδυόμενων αγορών, οι δαπάνες θα μειωθούν και ενδεχομένως θα οδηγήσουν μεγάλα τμήματα του κόσμου σε ύφεση, σενάριο το οποίο έχει πιθανότητα 20% να πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με την έκθεση.
Κίνδυνος 5: Οι διαμαρτυρίες στο Χονγκ Κονγκ προκαλούν τη φυγή των επιχειρήσεων από το μεγαλύτερο οικονομικό κέντρο της Ασίας
Η μικρότερη από άποψη πιθανότητας απειλή για την παγκόσμια ανάπτυξη (σύμφωνα με την έκθεση η πιθανότητα να συμβεί είναι 15%) , είναι η μαζική φυγή των επιχειρήσεων από το Χονγκ Κονγκ, λόγω των συνεχιζόμενων διαδηλώσεων και της κοινωνικής αναταραχής.
Σύμφωνα με την έκθεση, υπάρχει πιθανότητα η κοινωνική ένταση κα οι διαμαρτυρίες να αναζωπυρωθούν πάλι το 2020, εάν απειλούνται τα υφιστάμενα αστικά δικαιώματα μακροπρόθεσμα.
Εάν οι εντάσεις συνεχίσουν να αυξάνονται, υπάρχει κίνδυνος η κινεζική κυβέρνηση να απαντήσει στην αναταραχή και το αυξανόμενο αίσθημα υπέρ της ανεξαρτησίας του Χονγκ Κονγκ, αναστέλλοντας τον τρόπο διακυβέρνησης των δύο χωρών, ο οποίος επιτρέπει στην περιοχή να απολαμβάνει ευρείας αυτονομίας.
Ένα τέτοιο σενάριο και η κλιμάκωση των συγκρούσεων θα απειλούσε τη θέση του Χονγκ Κονγκ το οποίο αυτή τη στιγμή είναι το τρίτο σημαντικότερο χρηματοπιστωτικό κέντρο στον κόσμο. Θα είχε ως αποτέλεσμα την φυγή των ξένων επιχειρήσεων που αποτελούν το βασικό καύσιμο της οικονομίας του Χονγκ Κονγκ και το κλείσιμό τους ή τη μεταφορά τους σε άλλες ασιατικές πόλεις, όπως η Σιγκαπούρη, το Τόκιο, η Ταϊπέι ή η Μπανγκόκ.
