Στην Αθήνα για διαβουλεύσεις με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης επί του προϋπολογισμού του 2019 θα βρίσκονται τον Σεπτέμβριο κλιμάκια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Με την έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια και την επιστροφή στην κανονικότητα, ενεργοποιείται και για τη χώρα μας ο μηχανισμός ελέγχου που ισχύει για όλες τις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης. Ο μηχανισμός αυτός προβλέπει ότι μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου θα πρέπει να υπάρχει πλήρης εικόνα για το περιεχόμενο του προϋπολογισμού των «19».
Έτσι, για πρώτη φορά ύστερα από οκτώ χρόνια, το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει πρακτικά να οριστικοποιήσει τα βασικά μεγέθη του προϋπολογισμού μέσα στον Οκτώβριο, δηλαδή τουλάχιστον έναν μήνα πριν από την κατάθεση του οριστικού σχεδίου του προϋπολογισμού στη Βουλή. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο υπάρχει ήδη αυξημένη κινητοποίηση στην Αθήνα. Μέσα στις πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου πρέπει να οριστικοποιηθούν τα βασικά μεγέθη προκειμένου να συζητηθούν με την Κομισιόν πριν καν από την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού, η οποία είναι προγραμματισμένη για την πρώτη Δευτέρα του Οκτωβρίου που συμπίπτει και με την 1η Οκτωβρίου.
Το οικονομικό επιτελείο θέλει να «περάσει» αλλαγές σε σχέση με τα όσα προβλέπει το μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής για το 2019, καθώς θα επιδιώξει και να αναστείλει την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις -ανακαλώντας ταυτόχρονα και το πακέτο με τα αντίμετρα-, αλλά και να «περάσει» πακέτο με μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, ποντάροντας στο ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα φτάσει, αν όχι θα ξεπεράσει, το 4% του ΑΕΠ. Ουσιαστικά, το σχέδιο του υπουργείου Οικονομικών για «πάγωμα» των περικοπών των συντάξεων και ενεργοποίηση ενός πακέτου θετικών μέτρων επιφέρει τις ακόλουθες επιπτώσεις στον προϋπολογισμό:
Η διατήρηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις αυξάνει τη συνταξιοδοτική δαπάνη και περιορίζει το πλεόνασμα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Από την άλλη, όμως, λειτουργεί ενισχυτικά για τα φορολογικά έσοδα, καθώς δεν θα υπάρξει η μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων των συνταξιούχων από τη 1/1/2019 για να μειωθεί αντίστοιχα και η παρακράτηση φόρου. Έτσι, ενώ η αναστολή της μείωσης των συντάξεων θα αποτρέψει τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά περίπου 2,7 δισ. ευρώ, τα φορολογικά έσοδα θα τονωθούν στα χαρτιά κατά 700 εκατ. ευρώ περίπου. Αυτό σημαίνει ότι η πρόβλεψη πως θα υπάρξει θετικό αποτέλεσμα της τάξεως των 3,2 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό των ασφαλιστικών ταμείων δεν θα επιβεβαιωθεί.
Η μη ενεργοποίηση των αντίμετρων συμπιέζει τις κοινωνικές αλλά και τις επενδυτικές δαπάνες, καθώς το συγκεκριμένο πακέτο περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο την ενίσχυση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και την καταβολή του επιδόματος στέγασης. Η μη μείωση της συμμετοχής των συνταξιούχων στα φάρμακα θα επηρεάσει τον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ.
Για το υπερπλεόνασμα -το οποίο για να ενσωματωθεί στον προϋπολογισμό του 2019 θα πρέπει να συμφωνηθεί με τους Ευρωπαίους- τώρα ξεκινούν οι συζητήσεις για την κατανομή του ποσού ανάμεσα σε φόρους, κοινωνικές δαπάνες και ασφαλιστικές εισφορές.
H υποχρέωση κοινοποίησης των εθνικών προϋπολογισμών απορρέει από τον κανονισμό 473/2013 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος ορίζει τα εξής: «Ένα σημαντικό ορόσημο αυτού του κοινού δημοσιονομικού χρονοδιαγράμματος θα πρέπει να είναι η δημοσίευση του σχεδίου προϋπολογισμού της κεντρικής κυβέρνησης έως τις 15 Οκτωβρίου. Δεδομένου ότι η τήρηση των κανόνων του ΣΣΑ (σ.σ.: Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης) εξασφαλίζεται στο επίπεδο του Δημοσίου και η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων απαιτεί ομοιογενή κατάρτιση προϋπολογισμών σε όλους τους υποτομείς του Δημοσίου, η δημοσίευση του σχεδίου προϋπολογισμού της κεντρικής κυβέρνησης θα πρέπει να συνοδεύεται από τη δημοσίευση των βασικών παραμέτρων των σχεδίων προϋπολογισμού όλων των άλλων υποτομέων του Δημοσίου. Τέτοιες παράμετροι θα πρέπει να περιλαμβάνουν ιδίως τα προβλεπόμενα δημοσιονομικά αποτελέσματα των άλλων υποτομέων, τις κύριες παραδοχές στις οποίες βασίζονται αυτές οι προβολές και τους λόγους για αναμενόμενες αλλαγές σε σχέση με τις παραδοχές του προγράμματος σταθερότητας».
Όπως αναφέρεται στον ίδιο κανονισμό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει το δικαίωμα να ζητήσει αναθεώρηση του προϋπολογισμού. Ειδικότερα αναφέρεται ότι «σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου, μετά τη διενέργεια διαβούλευσης με το οικείο κράτος-μέλος, η Επιτροπή εντοπίζει στο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος ιδιαίτερα σοβαρή απόκλιση από τις υποχρεώσεις δημοσιονομικής πολιτικής που προβλέπονται στο ΣΣΑ, στη γνώμη της για το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος η Επιτροπή θα πρέπει να ζητεί την υποβολή αναθεωρημένου σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος. Τούτο θα ισχύει ειδικότερα οσάκις η εφαρμογή του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος θα έθετε σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα του συγκεκριμένου κράτους-μέλους ή την εύρυθμη λειτουργία της οικονομικής και νομισματικής ένωσης ή οσάκις η εφαρμογή του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος θα οδηγούσε καταφανώς σε σημαντική παραβίαση των συστάσεων που ενέκρινε το Συμβούλιο στο πλαίσιό του».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη σειρά της οφείλει να δημοσιοποιεί τη γνώμη της επί των προϋπολογισμών «το ταχύτερο δυνατόν και σε κάθε περίπτωση έως τα τέλη Νοεμβρίου λαμβάνοντας υπ’ όψιν κατά το δυνατόν το συγκεκριμένο εθνικό δημοσιονομικό χρονοδιάγραμμα και τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες». Πέρυσι, η σχετική έκθεση (Draft Budgetary Plans ή DBP) δόθηκε στη δημοσιότητα στις 22 Νοεμβρίου. Η συγκεκριμένη έκθεση αποτέλεσε σύνοψη των σχεδίων προϋπολογισμού των 18 χωρών-μελών της Ευρωζώνης, καθώς η Ελλάδα εξαιρέθηκε ακριβώς λόγω του ότι ήταν σε εξέλιξη το πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας. Βέβαια, και άλλες χώρες απέφυγαν τις πολλές «λεπτομέρειες», μεταξύ των οποίων και η Γερμανία, κάτι που συνέβη λόγω της προκήρυξης των εθνικών εκλογών. Φέτος, που δεν θα υπάρχει πλέον πρόγραμμα, η υποχρέωση χορήγησης στοιχείων θα ισχύσει και για την Ελλάδα.
Πρακτικά, αυτή η αλλαγή περιορίζει τον χρόνο που έχει στη διάθεσή της η ελληνική κυβέρνηση για «ζυμώσεις» με τους θεσμούς -ειδικά τους ευρωπαϊκούς- προκειμένου να προχωρήσουν με κοινή συναίνεση στα μέτρα και στα αντίμετρα που θα ισχύσουν από το νέο έτος. Ενώ κάθε χρόνο τα τελευταία έτη το προσχέδιο του προϋπολογισμού είχε «ενδεικτικό» χαρακτήρα επιτρέποντας στην κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί επιπλέον 40 ημέρες μέχρι να οριστικοποιήσει τις προβλέψεις της (σ.σ.: βάσει Συντάγματος, το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού κατατίθεται 40 τουλάχιστον ημέρες πριν από το τέλος του έτους), φέτος όλες οι διαδικασίες θα πρέπει να κινηθούν ταχύτερα. «Κομβική» ημερομηνία για το οικονομικό επιτελείο θα είναι η 3η Σεπτεμβρίου, καθώς τότε θα ανακοινωθεί από την Ελληνική Στατιστική Αρχή η πορεία της οικονομίας κατά το β’ τρίμηνο της φετινής χρονιάς. Η πορεία του ΑΕΠ λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν, καθώς βάσει αυτού προκύπτει και η πρόβλεψη για την πορεία των εσόδων, ιδίως των φορολογικών.
Κομβικές ημερομηνίες
3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
Η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοινώνει τα στοιχεία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας κατά το β’ τρίμηνο της φετινής χρονιάς. Η πορεία του ΑΕΠ λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν, καθώς βάσει αυτού προκύπτει και η πρόβλεψη για την πορεία των εσόδων, ιδίως των φορολογικών.
ΑΡΧΕΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
Κλιμάκια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έρχονται στην Αθήνα για διαβουλεύσεις με το οικονομικό επιτελείο επί του προϋπολογισμού του 2019.
1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Κατατίθεται το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2019. Ενώ κάθε χρόνο τα τελευταία χρόνια το προσχέδιο του προϋπολογισμού είχε «ενδεικτικό» χαρακτήρα, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί επιπλέον 40 ημέρες μέχρι να οριστικοποιήσει τις προβλέψεις της, φέτος όλες οι διαδικασίες θα πρέπει να κινηθούν ταχύτερα.
ΤΕΛΗ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποιεί τη γνώμη της επί των προϋπολογισμών των «19», μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, που μέχρι πέρυσι εξαιρείτο ακριβώς λόγω του ότι ήταν σε εξέλιξη το πρόγραμμα του ESM.
