Το ενδεχόμενο περικοπών στα κεφάλαια που χορηγούνται στην Άγκυρα στο πλαίσιο της αποτελματωμένης ενταξιακής της διαδικασίας, συμφώνησαν να εξετάσουν οι ηγέτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατόπιν της πίεσης που άσκησε η Άγκελα Μέρκελ, προκειμένου να υπάρξει αντίδραση από την Ευρώπη στην «απαράδεκτη κατάσταση» ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία.
Παρότι η Γερμανίδα καγκελάριος εξήρε την Άγκυρα διότι υποδέχθηκε πρόσφυγες από τη Συρία, επέμεινε στη σκληρότερη ρητορική που υιοθέτησε στη διάρκεια της εκστρατείας για την επανεκλογή της στην καγκελαρία, αν και δεν πρότεινε ρητά την διακοπή της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε.
«Ζητήσαμε από την (Ευρωπαϊκή) Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για να αλλάξει και να μειωθεί η προενταξιακή βοήθεια», είπε η Μέρκελ μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά τις εργασίες της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής. «Δεν υπάρχει η πλειοψηφία για να τερματιστούν οι συνομιλίες αμέσως. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει έντονος σκεπτικισμός για τη σημερινή κατάσταση. Υποστήριξα απόψε (σ.σ. το βράδυ της Πέμπτης) ότι πρέπει να επιδιώξουμε έναν διάλογο με την Τουρκία», ανέφερε η καγκελάριος της Γερμανίας.
Νωρίτερα, η Μέρκελ είπε πως η Τουρκία «κινείται σε λάθος κατεύθυνση» και απομακρύνεται από το ευρωπαϊκό κεκτημένο και το κράτος του δικαίου, αναφερόμενη στις εκκαθαρίσεις ευρείας κλίμακας που εξαπέλυσε η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016.
Η Ολλανδία και το Βέλγιο τάχθηκαν υπέρ της μείωσης των κεφαλαίων που λαμβάνει η Τουρκία στο πλαίσιο της προενταξιακής διαδικασίας.
«Όλοι γνωρίζουν ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις είναι de facto παγωμένες, de facto ετοιμοθάνατες», είπε ο πρωθυπουργός του Βελγίου Σαρλ Μισέλ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε.
Οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας, η οποία άρχισε επίσημα μόλις το 2005, δεκαετίες μετά την υποβολή του αιτήματος για αυτό, ήταν πάντα ένα πολύ λεπτό ζήτημα για τη Γαλλία και τη Γερμανία, πολύ περισσότερο επειδή η Τουρκία είναι μια μεγάλη χώρα με νεαρό, ταχύτατα μεγεθυνόμενο, κατά πλειονότητα μουσουλμανικό πληθυσμό.
Αλλά η κλίμακα των εκκαθαρίσεων μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της περασμένης χρονιάς, οι συλλήψεις Αμερικανών και Ευρωπαίων, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων με διπλή υπηκοότητα και οι φραστικές επιθέσεις του Ερντογάν εναντίον της Γερμανίας και της Ολλανδίας, φαίνεται πως ώθησαν τη Μέρκελ να αλλάξει στάση.
Πέρα από τα κεφάλαια που η Ε.Ε. έχει υποσχεθεί να καταβάλει στην Τουρκία στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2016 για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, η Άγκυρα επρόκειτο να λάβει 4,4 δισ. ευρώ από την Ε.Ε. μεταξύ του 2014 και του 2020. Όμως ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λένε πως η βοήθεια που προοριζόταν για την προώθηση μεταρρυθμίσεων πολιτικής φύσης δεν έχει πλέον κανένα νόημα, μετά τον τρόπο που αντέδρασε η Άγκυρα έπειτα από την απόπειρα επιβολής στρατιωτικού καθεστώτος.
Όπως σχολιάζουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, δεδομένου ότι πάνω από 50.000 άνθρωποι παραμένουν προφυλακισμένοι εν όψει της προσαγωγής τους σε δίκες, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων με διπλή, γερμανική και τουρκική υπηκοότητα, η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. μοιάζει πιο μακρινή από ποτέ.
Η Τουρκία θα λάμβανε το 2018 περίπου 500 εκατ. ευρώ βάσει του προϋπολογισμού της Ε.Ε., αλλά πλέον συζητείται η μείωση της βοήθειας, ει δυνατόν χωρίς να τρωθούν έργα υποδομής ή η γεωργία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει προτείνει η βοήθεια να μειωθεί κατά 50 εκατ. ευρώ την επόμενη χρονιά και ακόμη 30 εκατ. αν η σχέση με την Τουρκία επιδεινωθεί. Για το θέμα αναμένεται να διεξαχθεί ψηφοφορία την Τετάρτη.
Ωστόσο οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. διχάζονται για το ζήτημα: η Πολωνία, η Βρετανία καθώς και η Σουηδία τάσσονται σθεναρά υπέρ της μελλοντικής ένταξης της Τουρκίας, ενώ η Αυστρία δεν θέλει απλά να παγώσει η προενταξιακή βοήθεια αλλά να τερματιστεί εντελώς η ενταξιακή διαδικασία.
