Του Κώστα Σπανού, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερο-λογίου»
Οι μοναχοί του Αγίου Τάφου συνήθιζαν κάθε χρόνο να επισκέ-πτονται τη Θεσσαλία, για τη συλλογή ελεών υπέρ της αδελφότη-τάς τους. Το ταξίδι αυτό, γνωστό ως ταξίδι ζητείας, ήταν κοινή πρακτική όλων των μοναστηριών μας.
Για κάθε ταξίδι δημιουργούσαν έναν κώδικα στον οποίο κατα-χώριζαν τα ονόματα των χωρικών οι οποίοι τους πρόσφεραν κά-ποια βοήθεια, συνήθως σιτηρά.
Ένα τέτοιο ταξίδι ζητείας περιλαμβάνεται στον ιεροσολυμιτικό κώδικα 509 (1649-1669), φωτοαντίγραφο του οποίου κατέχω και τον εξέδωσαν το 2001, στον 40ό τόμο του «Θεσσαλικού Η-μερολογίου». Ο κώδικας περιέχει αρκετές πληροφορίες για πολ-λούς θεσσαλικούς οικισμούς και τα ονόματα των χωρικών αφιε-ρωτών προς τον Άγιο Τάφο.
Από τις πολλές πληροφορίες του κώδικα θα παρουσιάσω εδώ τους αφιερωτές της Ζαγοράς, οι οποίοι το 1660 κατοικούσαν σε τρεις ενορίες: του Αγίου Γεωργίου, της Μεταμόρφωσης του Σω-τήρος και της Αγίας Παρασκευής. Για λόγους οικονομίας της σελίδας της «Μαγνησίας μετανάστες σε 7 οικισμούς της Μαγνη-σίας την περίοδο 658-1659» στο άρθρο μου αυτό θα παρουσιά-σω μόνο τους αφιερωτές της συνοικίας του Αγίου Γεωργίου.
Για τον ερχομό των μοναχών στη Ζαγορά, στις 15 Μαρτίου 1662, στο φύλλο 83, Ιβ του κώδικα 509 αναφέρονται τα εξής:
«Κατάστιχο του ζωοδόχου τάφου διά της Ρούμελης το ταξίδιον, όπου επήγαμεν με την συνοδίαν μου κυρ-Ιωνά και Πανάρετον και Ζακχαίον εις τους 1662- ήλθομεν πηγαίνοντας από Θεσσαλονίκην αρχή. Μαρτίου 15».
Στην ενορία του Αγίου ζούσαν 15 οικογένειες, οι γονείς με τους έγγαμους γιους τους, οι οποίοι εγγράφονται πρώτοι στον κατά-λογο των αφιερωτών και ακολουθούν οι γονείς, οι γυναίκες και τα παιδιά τους. Σε τρεις περιπτώσεις, αρχηγός της οικογένειας είναι γυναίκακαι ακολουθεί ο άνδρας της και τα παιδιά, Πρόκει-ται για τη Γαρουφαλιά, την Κάλλω και την Σταμούλω. Το ποσό της προσφοράς δεν αναφέρεται. Σε τρεις περιπτώσεις, όμως, ο αφιερωτής έταξε μεγαλύτερο ποσό από αυτό το οποίο είχε δια-θέσιμο και ο μοναχός σημείωσε το υπόλοιπο (μπακί), το οποίο θα δώσει στην επόμενη επίσκεψη στη Ζαγορά. Το υπόλοιπο του πρώτου δεν προσδιορίζεται, Του δεύτερου ανερχόταν σε 70 ά-σπρα, δηλαδή 70/120 του γροσίου και του τρίτου σε 1 γρόσι.
Οι χωρικοί δεν έχουν επώνυμο και τα βαφτιστικά τους ονόματα είναι ίδια με των άλλων Θεσσαλών, εκτός από τα ονόματα Βέρ-γος και Βουνός, τα οποία είναι μοναδικά στον θεσσαλικό χώρο. Η Κούμπω (ως Κόμπου, Κούμβω, Κούμπου, Κουμπουλω) και ο Σερόπουλος (ως Συρόπουλος) αναφέρονται αρκετές φορές.
ΟΙ ΑΦΙΕΡΩΤΕΣ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ.
+ Δημήτριος, οι γονοί Αποστόλης μαραγκός και Αννούδα. Η γυ-νή Αλεξάνδρα.
+ Κυριάκος, οι γονοί Γεώργιος και Μόσκενα, η γυνή Αννούδα, υιοί Ιωάννης, Δημήτρης και Νικολής
+ Βέργος, οι γονοί Αποστόλης και Αννούδα, η γυνή Κούμπω, υιοί Σταμάτης, Θεοδωρής, Ιωάννης.
+ Γεώργης του Σίμου, η γυνή Αρχοντού, θυγάτηρ Μαλάμω.
+ Κυριαζής του Τριαντάφυλλου, η γυνή Ασημίτζα, υιοί Γεώργης, Αννούδα μπακί [υπόλοιπο].
+ Βαΐτζης, γονοί Δήμος και Αφέντω, γυνή Γαρουφαλιά, αδέλφια Αλέξανδρος, Αποστόλης.
+ Σταμούλης του Ιωάννου της Μάρως, η γυνή Αλεξάνδρα.
+ Γαρουφαλιά κυρ-Αποστόλη, γονοί Ιωάννης, και Βιολέτα, υιός Αλεξανδρής.
+ Βασίλης, οι γονοί Σταμούλης και Αφέντω, η γυνή Μαρούσα, υιός Ιωάννης.
+ Κάλω, ο ανήρ Γεώργης, οι γονοί Βουνό και Ελένη, υιοί Μιχά-λης, Νικολής.
+ Μαυρουδής, γονοί Βέργος και Φράγγω, η γυνή Ζαχάρω, υιοί Κυριαζής και Λάμπω.
+ Αποστόλης, οι γονοί Βέργος και Αννούδα, η γυνή Αγγέλα, α-δελφός Σταμούλης.
+ Γεώργης, οι γονοί Ηλίας, Σοφού, η γυνή Κάλω, Μάρω.
+ Σταμούλω, ανήρ Γεώργης, γονοί Δήμος και Ζαχάρω, υιός Α-ποστόλης ιερεύς και Ιωάννης μπακή [υπόλοιπο] άσπρα 70.
+ Σταμούλης, οι γονοί Σερόπουλος και Αρχόντω. Η γυνή Μελά-χρω, μπακί [υπόλοιπο] γρόσι 1.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Κώστας Σπανός, «Οι θεσσαλικοί οικισμοί στον ιεροσολυμιτι-κό κώδικα 509 (1649-1669)», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 40 (Λάρι-σα 2001) 341,
2) Κώστας Σπανός, Λεξικό των θεσσαλικών βαφτιστικών ονομά-των, 15ος-19ος αι., Λάρισα 2018.
www.thessaliko.gr
