Ποια ήταν η πρώτη κατάσκοπος στον Αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας; Το όνομα ποιου ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης έχει δοθεί σε σταθμό του μετρό στο Παρίσι;
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του ελληνικού κράτους. Ωστόσο, πόσα γνωρίζουμε για τις ζωές των ανθρώπων που υποστήριξαν τον Αγώνα ή ανέπτυξαν σημαντική δράση σε αυτόν;
Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνουν οι συγγραφείς κ.κ. Βασιλική Μαρκάκη και Ζήνων Ζαμπακίδης μέσα από το νέο τους βιβλίο με τίτλο «Τα πρόσωπα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821» (εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ) , που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 6 έως 12 ετών, αλλά και σε ενήλικες που θέλουν να εντρυφήσουν στην πιο περήφανη σελίδα της ελληνικής ιστορίας. Οι δύο συγγραφείς μίλησαν για το έργο τους στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Ηλία Κουτσερή.
Πως προέκυψε η συγγραφή αυτού του βιβλίου από δύο συγγραφείς;
Ζ.Ζ: Κι εγώ και η κ. Μαρκάκη έχουμε ήδη συνεργαστεί στο παρελθόν, έχω κάνει επιμέλεια και μετάφραση σε δύο βιβλία της κ. Μαρκάκη. Υπάρχει ενδιαφέρον και των δυο μας για την ιστορία και την ελληνική ιστορία και μας φάνηκε το επόμενο λογικό βήμα να γράφουμε ένα βιβλίο για το 1821, λαμβάνοντας υπόψη και τις τωρινές συνθήκες. Εγώ έχω μεγάλη αγάπη γι’ αυτή την περίοδο, οπότε έκανα το βήμα από μεταφραστής και επιμελητής σε συν-συγγραφέας μαζί με την Βασιλική.
Ποια ήταν η αφορμή για το βιβλίο και η ανάδειξη εκείνης της περιόδου μέσα από μια πιο εκπαιδευτική διάσταση;
Β.Μ.: Το να ανοίξεις την κουβέντα για το 1821 στα παιδιά ή τους μεγάλους είναι ένα αρκετά δύσκολο στοίχημα για πάρα πολλούς και διαφορετικούς λόγους και φυσικά ο στόχος όταν ξεκινάς ένα τέτοιο εγχείρημα είναι να γίνει ενδιαφέρον, να προσθέσεις στη συζήτηση, φυσικά να μείνεις πιστός στην ιστορία. Είναι ένας ωραίος «μπελάς», πιάνεις δηλαδή την άκρη της κλωστής αυτού του αληθινού παραμυθιού, δηλαδή τους ήρωες, την ιστορία του έθνους μας, το χθες, το σήμερα και το θέμα είναι να βρεις αυτό που είναι ιστορικά ακριβές και ενδιαφέρον για τον αναγνώστη.
Ζ.Ζ.: Αυτό θεωρούσαμε ότι είναι και το ατού μας ως ομάδα. Επειδή και η Βασιλική ασχολείται με εκπαιδευτικά προγράμματα, εγώ είμαι εκπαιδευτικός με εξειδίκευση σε διεθνή εκπαιδευτικά προγράμματα και όλη η δουλειά και η σκέψη μας ήταν να πάρουμε την ιστορία και να την κάνουμε ενδιαφέρουσα όσο μπορούσαμε. Γι’ αυτό και οι χαρακτήρες μας στο βιβλίο είναι γραμμένοι σε πρώτο ενικό. Είναι σαν να το αφηγούνται οι ίδιοι για να υπάρχει μια ζωντάνια, να μπορεί το παιδί να βλέπει κάθε φορά τον εαυτό του μέσα στον κάθε ήρωα και ίσως να μπορεί να βρει πρότυπα υπέρ, πρότυπα κατά, να εξελιχθεί, γιατί όλοι ουσιαστικά στη ζωή μας πρότυπα ψάχνουμε και ειδικά τα παιδιά, πέρα από το να μάθουμε την ιστορία μας και τι είναι τελικά από το 1821 και γιατί έχει τόση σημασία για το έθνος. Συχνά φοβάμαι κι αναρωτιέμαι ότι τα παιδιά μας δεν τα ξέρουν όλα αυτά και τόσο καλά.
Επικεντρώσατε το ενδιαφέρον σας σε γνωστά πρόσωπα της εποχή ή και σε όχι τόσο;
Ζ.Ζ.: Είχαμε μεγάλο … «μπελά» να βρούμε ποια θα ήταν τα 50 πρόσωπα που θα βάζαμε. Προφανώς είχαμε καλή γνώση του 1821 πριν ξεκινήσουμε αυτή τη διαδικασία, αλλά όσο διαβάζαμε συνειδητοποιήσαμε πως μπορούν να μπουν στο βιβλίο και 100 και 150 πρόσωπα! Καταλήξαμε και αποφασίσαμε να δώσουμε μία όσο πιο πλήρη εικόνα μπορούσαμε της περιόδου, οπότε καταρχάς βάλαμε υποστηρικτές, γιατί δεν είναι μόνο οι πολεμιστές, είναι κι όλοι αυτοί, οι οποίοι λείαναν το έδαφος και μας φτάσανε μέχρι την επανάσταση κι έχουν μεγάλη σημασία. Μάλιστα ένα πρόσωπο που δεν μπήκε …στο τσακ είναι από τη Μαγνησία και είναι ο Άνθιμος Γαζής. Με πόνο τελευταία στιγμή δεν τον βάλαμε. Προφανώς κι έπρεπε να βάλουμε τους πολεμιστές, τους πολιτικούς, γιατί κι αυτοί είχαν πολύ σημαντικό ρόλο και κατά τη διάρκεια αλλά και αμέσως μετά κι αποφασίσαμε να βάλουμε και κάποιους από τους αντιπάλους, γιατί το να μαθαίνουμε μόνο τη δική μας πλευρά, χάνει λίγο και την ολότητα του πράγματος. Κάποιοι θα πουν ότι ήταν μία Οθωμανική Αυτοκρατορία που κατέρρε. Δεν ίσχυε αυτό. Είχαμε ισχυρές προσωπικότητες αντιπάλων, ισχυρές δυνάμεις εναντίον μας. Επιλέξαμε να βάλουμε και κάποιες γυναίκες, που είναι πιο άγνωστες, για να δώσουμε μια εικόνα πως δεν ήταν μόνο άντρες που πολεμούσανε και πάρα πολλές γυναίκες δώσανε τα πάντα για την πατρίδα.
Αυτό ήταν και το πιο δύσκολο σημείο; Η επιλογή δηλαδή των προσώπων;
Ζ.Ζ.: Περάσαμε ώρες για να καταλήξουμε και είχαμε και δημιουργικές διαφωνίες γιατί κάποιος από μας μπορεί να είχε αγαπήσει τον έναν ήρωα, άλλος κάποιον άλλο. Η Βασιλική που είναι και από την περιοχή ήθελε πολύ τον Άνθιμο Γαζή.
Β.Μ.: Μπήκαν όμως κάποιες προσωπικότητες όπως η νεαρή Μιχάλβεη, η οποία συνδέθηκε μέχρι και με την κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ, οπότε ήταν ένα σημαντικό πρόσωπο σε διεθνές επίπεδο και δεν μπορούσε να λείπει.
Ζ.Ζ.: Ότι μια 13χρονη κατάφερε και είχε επιρροή πέρα από τα όρια της χώρας, θεωρήσαμε ότι πρέπει να μπει. Όμως ήταν πάρα πολύ δύσκολη η επιλογή. Και το δεύτερο πιο δύσκολο ήταν να μην ξεφύγουμε.
Τα ερωτήματα που θέτει στον πρόλογό του το βιβλίο, όπως ποια ήταν η πρώτη κατάσκοπος ή το όνομα ποιου ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης έχει δοθεί σε σταθμό του μετρό στο Παρίσι, βάζει τον αναγνώστη και σε μία τύπου έρευνα. Αυτά τα ερωτήματα απαντώνται στο βιβλίο;
Β.Μ.: Μιλάμε για τον Μάρκο Μπότσαρη, ένα φωτεινό ήρωα της Επανάστασης, που τον έχουμε στο μυαλό μας ως έναν άγριο Σουλιώτη πολεμιστή, όμως ήταν ο πρώτος που υπό το φως μιας λάμπας έφτιαξε το πρώτο ελληνοαλβανικό λεξικό, γιατί θεώρησε πολύ σημαντικό να είναι κάπου καταγεγραμμένο πως συνεννοούνταν οι μεν με τους δε , το οποίο σήμερα φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού και είναι τόσο σημαντικός για τη Γαλλία, που σε έναν σταθμό του Μετρό έχει δοθεί το όνομά του και διατηρείται ως και σήμερα.
Ζ.Ζ.: Αυτές τις ερωτήσεις τις βάλαμε ακριβώς γιατί είναι όλες αυτές οι πτυχές της επανάστασης , όλα αυτά τα περίεργα, τα οποία κι εμείς δεν ξέραμε. Δεν γνωρίζαμε ότι υπάρχει σταθμός του Μετρό στο Παρίσι που λέγεται Μπότσαρη, ή ότι για τη Μιχάλβεη ότι είχαν γραφεί ποιήματα για εκείνη στην Αμερική. Υπάρχει πολύ βάθος στα πρόσωπα και τα γεγονότα της περιόδου και χάνεται αυτό μέσα στα σχολικά βιβλία κι ίσως χάνεται και σε πολλούς μεγάλους, που δεν έχει τύχει να διαβάσουν σε βάθος αυτή την περίοδο.
Πόσο καιρό σας …παίδεψε η συγγραφή;
Ζ.Ζ.: Από τότε που καταλήξαμε στην 50αδα των προσώπων, ένα εξάμηνο και μετά τρεις περίπου μήνες για το κομμάτι της επιμέλειας, δηλαδή οι αλλαγές, τα κοψίματα, τα ραψίματα. Και πιο πριν είχαμε διαβάσει πολλά βιβλία.
Ποια θα είναι η ικανοποίησή σας ως συγγραφείς από αυτό το βιβλίο;
Ζ.Ζ.: Τόσο από αυτό το βιβλίο οσο και τα προηγούμενα είναι διττό αυτό που περιμένουμε. Από τη μία να έχει αποδοχή, να αρέσει, να θεωρηθεί ένα καλό έργο και σε δεύτερη ανάγνωση να έχει κάτι πιο βαθύ, να χρησιμεύσει στα παιδιά και γενικότερα. Κάποια παιδιά μπορεί να αγαπήσουν την ιστορία, ή να αποκτήσουν πρότυπα ή παιδιά και μεγαλύτεροι να αποφασίσουν να μάθουν κι άλλα για το 1821 ή να δουν την ελληνική ιστορία με πιο βαθιά εικόνα.
Β.Μ.: Να δουν ότι ο καθένας με ελπίδα και πίστη στις ικανότητές του μπορεί να κατακτήσει τα όνειρά του, ακόμη κι αν κάτι είναι τόσο άπιαστο όπως το να απελευθερώσεις τη χώρα σου μετά από 400 χρόνια.
