Μια πρακτική γιατρός, άλλοτε μαμή κι άλλοτε μοδίστρα σε ένα χωριό της Αυστροουγγαρίας μέσα από την παραβατική της συμπεριφορά, κατάφερε να γίνει η ίδια το έναυσμα για τη διεκδίκηση του δικαιώματος της γυναίκας να ζητήσει κι εκείνη διαζύγιο. “Η Γιατρίνα”, το νέο βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού απ΄ τις εκδόσεις «ΔΙΟΠΤΡΑ», συναρπάζει με την εξέλιξή του, με τη συγγραφέα, που μίλησε στο «Ράδιο ΕΝΑ» και στον Ηλία Κουτσερή, να αναλύει την πολύπλευρη προσωπικότητα της πρωταγωνίστριάς της, η οποία μέσα από το δικό της τραύμα, παίρνει το νόμο στα χέρια της.
Ποια είναι αυτή η αληθινή ιστορία και πως την επιλέξατε;
Στην ουσία με επέλεξε και δεν την επέλεξα εγώ. Κυριολεκτικά “έπεσα” πάνω της όταν σε κάποια φάση χαλάρωσης “σέρφαρα” κι έπεσα στη «Μηχανή του Χρόνου», όπου συναντήθηκα και διασταυρώθηκαν οι δρόμοι μας με τη Σουζάνα Φαζέκας. Μια πολύ ιδιότροπη και ιδιαίτερη γυναίκα των αρχών του προηγούμενου αιώνα, το 1911 με δράση στην Αυστροουγγαρία, μια γυναίκα που πήρε το νόμο στα χέρια της, θέλησε η ίδια να λειτουργήσει σαν θεότητα και να βάλει σε τάξη κάποια πράγματα που θεωρούσε ότι δεν γίνονται όπως θα έπρεπε σε ότι αφορά τη διαχείριση του γυναικείου φύλου στο μικρό χωριό του Ναγκιρέβ.
Μιλάμε για μια τραυματισμένη ψυχικά γυναίκα. Γνωρίζουμε ότι πολλές φορές το τραύμα είναι αυτό που διαμορφώνει τον χαρακτήρα μας και οδηγεί σε παραβατικότητα, καθώς δεν τη δικαιολογούμε, αλλά αιτιολογούμε την πράξη της κι αποφασίζει, γιατί δούλεψε στο χωριό ως πρακτική γιατρός, μαμή και μοδίστρα, όταν την επισκεπτόταν κάποια γυναίκα του χωριού κι έβγαζε τα ρούχα της για να κάνει την πρόβα της του φορέματός της, όταν την έβλεπε μπλαβιασμένη, κακοποιημένη και ταλαιπωρημένη, τότε αναλάμβανε δράση. Η δράση της Φαζέκας έγινε σε δύο φάσεις. Πριν και μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γιατί μετά την έναρξη του Πολέμου, που έφυγαν οι άντρες από το χωριό φτιάχτηκε ένα στρατόπεδο έξω από το Ναγκιρέβ, όπου φύλασσαν τους Σέρβους αιχμαλώτους, διαφορετικοί οι Σέρβοι σε σχέση με τους Ούγγρους που ήταν επιθετικοί, ήταν πιο φιλόμουσοι, πιο εκλεπτυσμένοι, αναπτύχθηκε ένα ειδύλλιο και ανέλαβε η Φαζέκα να προστατεύσει τη γυναίκα από την αγριότητα του απατημένου συζύγου. Η συγκεκριμένη προσωπικότητα έγινε αιτία για πρώτη φορά να συζητηθεί στην Ευρώπη το δικαίωμα της γυναίκας να ζητά διαζύγιο. Καταλήγει μέσα από την παραβατικότητά της να αναδειχθεί σε μία ιστορική προσωπικότητα, αφού αποτέλεσε η ζωή της, η δράση της και ο τρόπος που λειτούργησε, το έναυσμα για τη διεκδίκηση ενός δικαιώματος για το γυναικείο φύλο.
Άρα μιλάμε για έναν πολυμορφικό χαρακτήρα. Μπορούμε να καταλήξουμε τι ήταν τελικά η γιατρίνα;
Νομίζω ότι αυτό θα παραμείνει αναπάντητο, γιατί το ζητούμενο της λογοτεχνίας είναι να αναδείξει ένα ζήτημα, ένα θέμα, ένα πρόβλημα, μία οπτική. Σε καμία περίπτωση δεν είναι στόχος ενός συγγραφέα να επιβάλει μία προσέγγιση της νοσηρότητας. Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει άνθρωπος που θα διαφωνήσει ότι η Φαζέκα δεν έδρασε σωστά. Σαφώς έδρασε εσφαλμένα, αφού σκότωνε ανθρώπους, πλην όμως όλη αυτή η κατάσταση μας βοηθά να κατανοήσουμε ότι η βία, το τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε παραβατικότητα. Συνεπώς πρέπει να είναι περιχαρακωμένος όλος ο κόσμος, όλοι οι άνθρωποι από τη βία είτε είναι άνδρες, είτε γυναίκες, είτε παιδιά για να μπορέσουμε να έχουμε μία ισορροπημένη παρουσία μέσα σε μια κοινωνία.
Έχετε πει, ότι επηρεαστήκατε κι από τα χνάρια του Παπαδιαμάντη στη Φόνισσα;
Βεβαίως! Η επιρροή που έχω δεχτεί είναι πολύ μεγάλη, γιατί επηρεάζομαι από την κλασσική ελληνική λογοτεχνία, γιατί οι σπουδές μου είναι κλασσικής ελληνικής λογοτεχνίας. Το συγκεκριμένο βιβλίο σαφώς είναι ευθυγραμμισμένο με την οπτική του Παπαδιαμάντη στη Φόνισσα, όπως ακριβώς η Φραγκογιαννού αυτή που αναλαμβάνει δράση για να αποκαταστήσει ένα άδικο που συνέβαινε στην εποχή της απέναντι στα θηλυκά, που γεννιούνταν, βασανίζονταν κτλ., αντίστοιχα και η Φαζέκα παίρνει το νόμο στα χέρια της.
Υπάρχουν ιδεολογικές αντιστοιχίες. Ασχολούνται και τα δύο βιβλία με την καταπόνηση του γυναικείου φύλου. Θα ανακαλύψουν πολλές ιστορίες μέσα στο βιβλίο οι αναγνώστες. Επ’ ευκαιρία της ιστορίας της Φαζέκα φωτίζονται πολύπλευρα οι δράσεις και οι σκέψεις των γυναικών.
Μπορεί να θεωρούμε λοιπόν κάποια ως κεκτημένα, όμως ούτε και σήμερα θεωρούνται δεδομένα σωστά;
Σαφώς, ούτε και σήμερα κι όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά αν δούμε λίγο παραπέρα, με τη θέση της γυναίκας στην Αφρική, ο πολιτισμός έχει διακυμάνσεις σε όλο τον πλανήτη, δεν είναι σε μία ευθεία οι πάντες. Στην Αφρική υπάρχουν ακόμη γυναίκες που τις επιβάλλουν στην γυναικεία περιτομή, που είναι μία μελανή σελίδα στον σύγχρονο πολιτισμό.
Η καραντίνα πως λειτούργησε σε σας; Θετικά ή αρνητικά ως προς τη συγγραφή;
Σε μένα λειτούργησε θετικά, γιατί είχα τελειώσει τη Γιατρίνα και χρειαζόμουν λίγη ξεκούραση και επαφή με τους δικούς μου ανθρώπους. Και μου έδωσε αυτή την ευκαιρία. Να χουζουρέψω, να διαβάσω βιβλία, να μαγειρέψω για τους αγαπημένους μου ανθρώπους και να χαλαρώσω. Ήταν μία ευκαιρία που δεν την είχα τα τελευταία 25 χρόνια στη ζωή μου.
