Το μυθιστόρημα «Ο Πίθηκος Ξουθ ή τα Ήθη του Αιώνος» του Ιάκωβου Πιτσιπίου, γραμμένο το 1848, στην εποχή μας «ανεβαίνει» στο θεατρικό σανίδι από την ομάδα ΑΝΙΜΑ και υπό τη σκηνοθετική ματιά της βραβευμένης σκηνοθέτιδας (βραβεύτηκε το 2019 στην κατηγορία νέου σκηνοθέτη με το «βραβείο Κουν» της Ένωσης Κριτικών, για το έργο «Ζητιάνος» του Ανδρέα Καρκαβίτσα), Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη. Το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα φαντασίας, εμπνευσμένο σε μια τόσο διαφορετική εποχή, στηλιτεύει τον μιμητισμό και τον πιθηκισμό και εν έτη 2022 στέκεται αντάξιο και διαχρονικό, όπως τονίζει η κ. Μοσχοχωρίτη, μιλώντας στο Ράδιο ΕΝΑ και τη ΜΑΓΝΗΣΙΑ.
Συνέντευξη στον Ηλία Κουτσερή
Τι σας ώθησε να διαλέξετε και να σκηνοθετήσετε το συγκεκριμένο έργο, αλλά και ποιο το διαχρονικό μήνυμα που περνά, ώστε να συνδέεται με τη δική μας εποχή;
Είναι ένα μυθιστόρημα το οποίο έχει ανακαλυφθεί μόλις τα τελευταία 40 χρόνια. Ανακαλύφθηκε, μάλιστα, από τον Καθηγητή Θεατρολογίας και Φιλολογίας, Νάσο Βαγενά. Το συγκεκριμένο έργο γράφτηκε στη Σύρο το 1848, σε συνέχειες , σε τεύχη περιοδικού. Στην πορεία τα τεύχη αυτά δεν συγκεντρώθηκαν και δεν παραδόθηκε ποτέ ενιαίο το έργο. Αυτό το έκανε ο Νάσος Βαγενάς, ώστε σήμερα να έχουμε ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Ο «Πίθηκος Ξουθ», γραμμένο από τον Ιάκωβο Πιτσιπίο, είναι το πρώτο μυθιστόρημα φανταστικού ρεαλισμού που γράφτηκε στην Ελλάδα, καθώς μιλά για έναν άνθρωπο που μεταμορφώθηκε σε πίθηκο. Η μεταμόρφωση αυτή στον «Πίθηκο Ξουθ» έχει πολύ ενδιαφέρον γιατί θίγει πολλά πολιτικοκοινωνικά στοιχεία της εποχής του συγγραφέα. Μιλά για τον πιθηκισμό που εκείνη την περίοδο, και όχι μόνο, ήταν έντονος. Δείχνει πώς αντιμετώπιζαν οι Έλληνες της εποχής, τις Ευρωπαϊκές χώρες, που ήθελαν τόσο να μιμούνται τους Άγγλους, Γάλλους και Ρώσους, που ήταν άλλωστε οι τρεις χώρες που καθόριζαν τότε την τύχη της Ελλάδας.
Ποια η ιστορία του «Πίθηκου Ξουθ»;
Η ιστορία του είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Ένας άνθρωπος προβαίνει σε μια πολύ κακή πράξη και μεταμορφώνεται σε πίθηκο, χάνοντας τον λόγο του, μέχρι να εξιλεωθεί από την πράξη που έκανε. Κατά τη διάρκεια του έργου προσλαμβάνουν τον πίθηκο πολλές οικογένειες ως μπάτλερ, καταλήγοντας κάποια στιγμή στην Ελλάδα σε έναν φέρελπι νέο. Όταν λέω φέρελπι εννοώ τους νέους του σήμερα, έναν δηλαδή που πλήρωσε για να γίνει φέρελπις. Ο πίθηκος, ως μπάτλερ στον φέρελπι νέο παρακολουθεί όλες τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, μέχρι που κάποια στιγμή αναγκάζεται να μιλήσει και να εξιστορήσει στο αφεντικό του, τον Καλλίστρατο, την ιστορία του.
Πόσο εύκολο ή πόσο δύσκολο ήταν να μεταφερθεί ένα τέτοιο μυθιστόρημα στη θεατρική σκηνή;
Ήταν δύσκολο, καθώς το μυθιστόρημα είναι μεγάλο. Με την Ευγενία Μαραγκού, που έκανε τη θεατρική διασκευή του κειμένου, δουλεύαμε έναν χρόνο γι’ αυτό. Επίσης, κάνουμε πρόβες τουλάχιστον τρεις μήνες με την υπέροχη ομάδα των ηθοποιών που συμμετέχει και έχει δουλέψει σκληρά. Έτσι, είμαστε στην ευχάριστη θέση να έχουμε μια παράσταση που θα παρουσιαστεί στο κοινό.
Ως σκηνοθέτης του έργου, ποιο είναι το δικό σας μήνυμα που θέλετε να περάσει μέσω της παράστασης;
Είναι η αλήθεια ότι είχα δύο πράγματα στο μυαλό μου. Πρώτον, να μην χαθεί το πολιτικό στοιχείο του μυθιστορήματος, καθώς ακόμα και σήμερα είναι εξαιρετικά διαχρονικό. Έχουμε την τάση εμείς οι Έλληνες να μην στηριζόμαστε στα πόδια μας και να μιμούμαστε ό,τι ξενόφερτο, έχοντας την πεποίθηση πως ό, τι ξένο είναι ωραίο, ενώ ό, τι ευδοκιμεί στη χώρα μας είναι για πέταμα. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι το μυθιστόρημα πραγματεύεται την αυθεντικότητα του «Πίθηκου Ξουθ» και το διαχωρισμό ανάμεσα στο είναι και στο φαίνεσθαι.
Όπως είπατε κι εσείς, ο μιμητισμός τότε ήταν πιο έντονος, αλλά δεν έχει εκλείψει και στις μέρες μας και τον συναντάμε εύκολα…
Πολύ εύκολα. Μάλιστα, θέλω να πω, πως απόσπασμα του μυθιστορήματος διδάσκεται στην Α’ Λυκείου, άρα εκτός από ενήλικες είναι μια παράσταση που μπορούν να την παρακολουθήσουν και παιδιά.
Ποιοι ηθοποιοί ενσαρκώνουν τους ρόλους της παράστασης;
Στον ρόλο του Πίθηκου Ξουθ είναι ο Δημήτρης Κουρούμπαλης, επίσης παίζουν η Πηνελόπη Σεργουνιώτη, η Ευγενία Μαραγκού, ο Νίκος Μέλος και η Αντιγόνη Μακρή. Η χορογραφία είναι της Φρόσως Κορού, η πρωτότυπη μουσική του Κώστα Νικολόπουλου και σκηνικά κοστούμια του Γιώργου Λυτζιέρη.
