Αυτό το Σάββατο στην εκπομπή του ράδιο Ένα 102,5 «Βιβλίο και Πολιτισμός» που επιμελείται και παρουσιάζει η Σοφία Νικολάου, φιλοξενούμε τον καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Αγγλίας, Δημήτρη Τζιόβα, και το ενδιαφέρον βιβλίο του «Η Ελλάδα από τη χούντα στην κρίση. Η κουλτούρα της Μεταπολίτευσης», που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό σε μετάφραση Ζωής Μπέλλα-Αρμάου και Γιάννη Στάμου από τις εκδόσεις Gutenberg (το βιβλίο κυκλοφόρησε στα αγγλικά, Bloomsbury Publishing, 2021), και το οποίο έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στο χώρο. Ο Τζιόβας έχει τιμηθεί με το κρατικό Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το 2021 και το βιβλίο του έρχεται να αναδείξει την πολιτισμική διάσταση της Μεταπολίτευσης, (1974 μέχρι σήμερα αν και το τέλος της Μεταπολίτευσης ποικίλλει). Σύμφωνα, με τον Τζιόβα μετά το ’74 η Ελλάδα μετατοπίζεται από το πεδίο της πολιτικής στο πεδίο της κουλτούρας. Αυτό σημαίνει ότι διέρχεται από την πολιτισμική ομοιογένεια στην ετερογένεια και στον πλουραλισμό. Οι όροι κουλτούρα και πολιτισμός στον Τζιόβα έχουν διττή έννοια. Από την μια εξετάζει τις σύγχρονες ταυτότητες (ιδεολογικές, πολιτικές, φυλετικές, εθνικές, θρησκευτικές, σεξουαλικές και γλωσσικές) και από την άλλη μιλά για προϊόντα της τέχνης, κυρίως της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου. Η μεταπολιτευτική Ελλάδα βρέθηκε ανάμεσα στις συμπληγάδες διχαστικών δίπολων που ταλανίζουν την κοινωνία ακόμη και σήμερα. Στη μελέτη του αποφεύγει να πέσει σε τέτοιες παγίδες και προτιμά την υβριδική θεώρηση και τον διαρκή διάλογο. Επί παραδείγματι η λαϊκή κουλτούρα ενισχύθηκε μεταπολεμικά έναντι της λόγιας ενώ το κράτος όδευε σε Εξευρωπαϊσμό με συνακόλουθη διατήρηση του πελατειακού κράτους. Κεντρική θέση στο έργο του κατέχει η δεκαετία της κρίσης με οριακό σημείο το 2008 που η κρίση θεωρήθηκε αποικιοκρατικό φαινόμενο. Επίσης, ένα μεταπολιτευτικό θέμα που θίγεται στο βιβλίο είναι η καθιέρωση της Δημοτικής αλλά και το λόγιο στίγμα της καθαρεύουσας στην Νεοελληνική γλώσσα καθώς και οι διαμάχες για τη διδαχή των αρχαίων Ελληνικών. Ενώ στη λογοτεχνία, η ποίηση δίνει μεταπολιτευτικά τη σκυτάλη στην πεζογραφία και στην αυξημένη εκδοτική παραγωγή, με το μυθιστόρημα να στρέφεται προς το ατομικό και προς τη μεταμοντέρνα έννοια της ασύστατης πραγματικότητας, της μερικής αλήθειας και της αποσπασματικής ιστορίας, διερευνώντας πάμπολλες εκδοχές και όψεις του κοινωνικού περίγυρου. Στην τηλεοπτική σφαίρα παρατηρούμε τη μετάβαση από το κρατικό μονοπώλιο στην ιδιωτική πολυτυπία, αναδεικνύοντας όμως τις πολλαπλές πολιτικές, οικονομικές και κομματικές εμπλοκές. Στο σινεμά, ο εμπορικός παλιός ελληνικός κινηματογράφος πεθαίνει και περνάμε στην κυριαρχία του Θόδωρου Αγγελόπουλου που δίνει έμφαση στην πολιτική και στην Ιστορία, με υποβλητικά και μελαγχολικά τοπία, για να καταλήξουμε στο κλειστό σύμπαν του Γιώργου Λάνθιμου. Το βιβλίο του Τζιόβα αποτελεί μια βαθιά ανάλυση μιας πεντηκονταετίας ιστορίας, πολυμερής, πολύμορφη, παραδοσιακή και σύγχρονη
Στο δεύτερο μέρος της εκπομπής θα μιλήσουμε με την κ. Χριστίνα Τσακιστράκη, νομικό και κοινωνιολόγο για το βιβλίο της «Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Το ανθρώπινο δικαίωμα των γυναικών σε μια ζωή χωρίς βία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος, βιβλίο επίκαιρο όσο ποτέ από το οποίο αντλώ την τελευταία ρήση : «Κατά ελαφρά, επομένως παράφραση της περίφημης θέσης της Simone de Beauvoir (η οποία διατυπώθηκε χρόνια πριν από τη δικαιική κατοχύρωση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων») ότι θα είναι αρκετή μια πολιτική, οικονομική ή θρησκευτική κρίση για να τεθούν ξανά εν αμφιβόλω τα δικαιώματα γυναικών», αναφύεται η διαπίστωση ότι αρκεί μια σοβαρή κρίση, τόσο για να θέσει τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών σε συνολική διακινδύνευση, όσο και για να σταθμιστεί η επάρκεια των αντίστοιχων κεκτημένων σε θεωρητικό –δικαιικό, νομικό ή και κοινωνικό επίπεδο. Το δε συμπέρασμα παραμένει απαράλλακτο: «πρέπει να επαγρυπνείτε διά βίου» μια και τα «δικαιώματα αυτά δεν υπήρξαν πότε κεκτημένα» λέει η Beauvoir.
