Για μπλόφες, στρατηγικές και τακτικές πολέμου και την αθέατη πλευρά της περίφημης διαπραγμάτευσης του 2015 κάνει λόγο στο βιβλίο του “2015: Το ημερολόγιο του τρόμου”, ο Δημήτρης Μάρδας, καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην Υπουργός Οικονομικών, που αναλύει και παρουσιάσει στους αναγνώστες όλα όσα έγιναν εκείνη την ταραγμένη πολιτικά περίοδο. Μιλώντας στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Ηλία Κουτσερή με αφορμή την έλευση του στον Βόλο την Παρασκευή 24 Ιουλίου (βιβλιοπωλείο «Επιλογή» Ερμού 262 και Μαυροκορδάτου, 7 μ.μ. έως τις 10 μ.μ. ) για την υπογραφή του βιβλίου του σε αναγνώστες, ο πρώην Υπουργός ανοίγει ένα παράθυρο της ιστορίας, κάνει αυτοκριτική και μιλά για τον τότε “Στρατηγό” της ελληνικής οικονομίας, Γιάνη Βαρουφάκη.
Το βιβλίο σας μπορεί να θεωρηθεί ως μια εξομολόγηση, μια αποκάλυψη για τα γεγονότα εκείνης της περιόδου;
Κάποιοι μου λένε , ότι κάποια εποχή στο μέλλον, ο ιστορικός του μέλλοντος θα το χρησιμοποιήσει. Είναι ένα χρονικό, όπου περιγράφει με μία οπτική που δεν έχει δοθεί ως τώρα, με την αθέατη πλευρά του φεγγαριού της διαπραγμάτευσης, μέσα από τα “μάτια” του Κρατικού Ταμείου. Βέβαια δεν επικεντρώνει την προσοχή του στο τι γινόταν στο Κρατικό Ταμείο μόνο, αλλά με άξονα το Κρατικό Ταμείο εξετάζει τα όσα έγιναν στη διαπραγμάτευση, την τεχνική του πολέμου που ακολούθησε ο Γιάνης -Βαρουφάκης- όπου προσδιορίζονται κάποια σημεία που θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά, ασκώντας με αυτό τον τρόπο μια κριτική και σε γενικές γραμμές δίνει ένα σύνολο πληροφοριών που δεν ήταν γνωστές. Εκείνη την περίοδο στο Ταμείο, κρατούσαμε το στόμα μας ιδιαίτερα κλειστό. Άνοιγμα στομάτων από το Ταμείο του Κράτους, μπορεί να προκαλέσει ένα μεγάλο άγχος στον κόσμο και ταραχή στην αγορά.
Δουλειά μας ήταν να πληρώνουμε τις υποχρεώσεις μας. Αυτό λέγαμε συνεχώς όταν μας ρωτούσε ο κόσμος εάν έχουμε ή δεν έχουμε χρήματα. Όσο περνούσε ο χρόνος και πληρώναμε, τόσο κερδίζαμε έδαφος στο μυαλό του κόσμου. Από κει και πέρα, τι γινόταν για να πληρώσουμε, το τι τεχνικές αναπτύσσαμε για να πληρώσουμε, γιατί στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους “έσκαγαν” τα πάντα, δηλαδή όλες οι δαπάνες, οι πιστωτικές δαπάνες, επίσης όταν ήρθαν και τα capital controls το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους ήταν αυτό που έπρεπε να διαχειριστεί τη συγκεκριμένη κρίση, δεν μας άφησε περιθώριο να…πλήξουμε.
Ακούγονταν ως… σενάρια επιστημονικής φαντασίας ότι δεν είχατε να πληρώσετε μισθούς και συντάξεις στο τέλος του μήνα, πέρα από τις δόσεις που ήταν πραγματικότητα, αλλά προσπαθήσατε να τα φέρετε εις πέρας και μάλιστα μιλάμε για ένα «Ημερολόγιο του τρόμου» με μια αρχή να γίνεται από το Ταμείο, που δεν υπήρχαν (όπως έχετε δηλώσεις) τα χρήματα που περιμένατε, όταν αναλάβατε..
Το Ταμείο είναι ένας φανερός λογαριασμός. Δεν μπορεί να πει κανείς ότι έχει 25δις ενώ υπάρχει ένα. Σαφώς δεν μας είπαν ότι υπήρχαν 25δις, αλλά ακούσαμε ένα άλλο νούμερο όταν έφευγε ο
προηγούμενος Υπουργός, ενδεχομένως να ακούσαμε λάθος. Όταν πήραμε τα χαρτιά που δείχνουν τι παραλαμβάνεις, τι έχεις στο χρηματοκιβώτιό σου δηλαδή, έδειχναν ότι υπήρχαν 1,6 δις ευρώ. Αυτό ήταν αρχές Φεβρουαρίου και οι πληρωμές του Φλεβάρη ήταν 5,5 δις ευρώ. Βέβαια, κατά τη διάρκεια του μήνα, μπαίνουν και κάποια χρήματα στο Ταμείο, αλλά δεν έβγαινε ο λογαριασμός όπως έπρεπε να βγει. Στις 14 Φλεβάρη είχαμε ένα έλλειμμα μισό δις ευρώ και στις 27 αρχίζουμε και πληρώνουμε. Όχι μόνο μισθούς και συντάξεις αλλά και άλλα πολλά πράγματα που πρέπει να πληρωθούν. Έτσι αρχίσαμε, οπότε έπρεπε να υπάρχει ένα συμμάζεμα προσεκτικό των δαπανών, για να μην θίγονται οι ζωτικές ανάγκες του κράτους κι από την άλλη πλευρά να βρούμε χρήματα, όπου μπορούσαμε να ξετρυπώσουμε. Αυτό κάνει και κάθε μαγαζάτορας, που προσπαθεί να σώσει την επιχείρησή του. Φανταστείτε όμως σε επίπεδο κράτους, τα πράγματα έχουν μία άλλη δυσκολία, όχι ότι σε επίπεδο μαγαζιού είναι εύκολα τα πράγματα.
Άλλο να παραλαμβάνεις 1,6 δις κι άλλο να παραδίδεις 37 δις ευρώ. Υπάρχει μεγάλη διαφορά.
Τελικά η εκτίμησή σας για τις επιλογές και την τακτική του Γιάνη Βαρουφάκη ποια είναι;
Καταρχάς ο Γιάνης επεδίωκε μία νίκη. Όλοι επιδιώκουν μία νίκη, όταν μπαίνουν σε μία τέτοια διαπραγμάτευση. Και όπως κατ’ επανάληψη τονίζω είχε και όλα τα εχέγγυα για να φέρει εις πέρας μία διαπραγμάτευση, δηλαδή ήταν οικονομολόγος, είχε γνώση του αντικειμένου, δεν ήταν κάποιος νομικός για να έχει 15 συμβούλους γύρω του. Είχε άποψη και γνώριζε τι έπρεπε να κάνει. Από κει και πέρα όμως ακολούθησε μία τακτική. Η τακτική των εκβιασμών και της μπλόφας είναι μία τεχνική που χρησιμοποιείται παντού και σε γενικές γραμμές εκ των προτέρων δεν μπορεί κάποιος να πει ότι είναι κακή, είναι ένα κομμάτι μιας διαπραγμάτευσης.
Όταν όμως δεν σου βγαίνουν αυτά κι εδώ είναι το πρόβλημα, τότε αλλάζεις την τεχνική του πολέμου. Εκεί ήταν το λάθος του κατά την άποψή μου. Επέμενε σε μία τεχνική, η οποία με τον καιρό έδειχνε ότι ήταν αδιέξοδη. Αυτό το κάνει κάθε στρατιωτικός ή κάθε στέλεχος μίας επιχείρησης όταν βλέπει ότι κάτι που προτείνει, δεν βγαίνει. Αλλάζεις λοιπόν τεχνικές, είναι δύσκολο, γιατί με την αλλαγή της τεχνικής μπορεί να χρειαστεί να κάνεις κάποια υποχώρηση, αυτή να σε θίξει προσωπικά, να χάσεις τον ρόλο του ήρωα. Όλα αυτά μπαίνουν μέσα στις επιλογές που έχεις να κάνεις σε ότι αφορά την αλλαγή της τεχνικής του πολέμου. Αυτό δεν έγινε και αντικαταστάθηκε στον κατάλληλο χρόνο και ανέλαβε το άλλο ντουέτο Χουλιαράκης- Τσακαλώτος και έφερε εις πέρας τη διαπραγμάτευση.
Σε κάποιο σημείο στο βιβλίο λέτε, ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης είχε άλλη αίσθηση της πραγματικότητας…
Όταν έρχεται ο ταμίας του κράτους και λέει στο γενικό διαπραγματευτή “κοίταξε, πρέπει να τελειώσεις ως τα τέλη Απριλίου, γιατί μέχρι τότε μου φτάνουν τα χρήματα”, αυτή είναι μία μεταβλητή, ένας παράγοντας που ο άλλος πρέπει να έχει καρφωμένο στο μυαλό του και να μην το ξεχνά. Οπότε έπρεπε το χρονοδιάγραμμά του να έβγαινε σύμφωνα με αυτά που του λέγαμε. Βέβαια η τρόικα ή οι θεσμοί, όπως τους είχαμε ορθά μετονομάσει γιατί υπήρχε πίσω κι ένας άλλος τρόπος λειτουργίας τους, ήθελαν την παράταση για να μας εξαντλήσουν κι απορούσαν κιόλας που δεν φτάναμε στο παρά δύο, για να πούμε ότι δεν φτάνουν πια τα χρήματα , οπότε παραδινόμαστε στη διαπραγμάτευση. Όταν κάποιος θέλει το τρενάρισμα, εσύ δεν ακολουθείς αυτό που θέλει ο αντίπαλός σου, απλά εσύ σφίγγεις τους χρόνους. Όσο μπορείς να τους σφίξεις και μπορούσαν να σφιχτούν παραπάνω. Αυτό ήταν ένα λεπτό σημείο και το πως φτάσαμε στον Μάιο και τον Ιούνιο είναι ένα άλλο ζήτημα που έχει σχέση με τις τεχνικές που αναπτύξαμε στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους βλέποντας από τον Απρίλιο ότι δεν θα τελειώσουμε τον Απρίλιο, άρα ετοιμαστήκαμε έγκαιρα για τον Μάιο και με επέκταση τον Ιούνιο.
Μετά το πέρασμα πέντε ετών, αν κοιτάζατε πίσω, τι διαφορετικό θα κάνατε εσείς, τι θα αποφασίζατε έστω έτσι …εκ του ασφαλούς, αναγνωρίζοντας ότι ίσως τα πράγματα έγιναν λανθασμένα;
Στο βιβλίο υπάρχουν κάποιες υποσημειώσεις για τους πολύ … μερακλήδες αναγνώστες, που θέλουν να δουν παραπάνω προτάσεις που υπάρχουν στο χώρο της οικονομίας, υπάρχει μία επιστολή μου προς τη Λαγκάρντ, γιατί συμμετείχα σε μία σύσκεψη και δώσαμε κάποιες άλλες προτάσεις και εκ των προτέρων δεν έγιναν αποδεκτές. Αλλά όταν κάποιες προτάσεις είναι απόλυτα συμβατές με τη Συνθήκη της Λισαβόνας και με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Νομισματικού Ταμείου, τότε δύσκολα μπορεί κάποιος να τις κόψει. Όταν δεν είναι συμβατές, τότε πολύ εύκολα μπορεί να τις κόψει. Οι δικές μας ήταν λίγο ανορθόδοξες, αλλά συμβατές. Δεν ήταν μια συνολική πρόταση, αλλά ένα μέρος μιας πρότασης.
Εκείνο που θα κάναμε, όταν βλέπεις ότι εφαρμόζεις μία τακτική, εφαρμόζεις μπλόφες, τακτική εκβιασμών και δεν σου βγαίνει, αλλάζεις την τεχνική του πολέμου. Δεν μπορεί να θεωρείς ότι εκβιάζεις τον Ντράγκι κι αυτός αντί να τρομοκρατηθεί και να βάλει την ουρά κάτω από τα σκέλια, την ώρα του εκβιασμού σου κόβει τη ρευστότητα στις εμπορικές τράπεζες. Αυτό δείχνει ότι ο εκβιασμός δεν περνάει. Ή, δεν μπορεί να έχεις τη δραχμή ως μπλόφα και να λες θα μπλοφάρω για να τρομάξω τον Σόιμπλε και όλους τους υπόλοιπους και να έρχεται ο Σόιμπλε και να σου λέει πάρε και 50δις τζάμπα, δώρο για να σηκωθείς να φύγεις και να πας στη δραχμή. Τι είδους μπλόφα είναι αυτή; Μπλόφα είναι να τον τρομάξεις, να το συζητήσουμε και εν πάση περιπτώσει μην το χοντραίνεις, για να το πούμε πολύ απλά.
Να σημειωθεί όμως ότι κι αυτό ήταν μπλόφα, δεν ήταν επίσημη γραμμή της κυβέρνησης η επιστροφή στη δραχμή. Γιατί εδώ υπήρχε μία εσωτερική διαφωνία όταν έγινε αυτή η μπλόφα και το καταγράφει και ο Γιάνης στο βιβλίο του με έναν πολύ γλαφυρό τρόπο. Ήταν μία μπλόφα που δεν έπιασε, άρα αλλάζεις, βρίσκεις άλλα εργαλεία.
Γι’ αυτό και μετά είχαμε και τα άλλα πολιτικά παρατράγουδα, που κάποιοι ήθελαν να το εφαρμόσουν αυτό και να γίνει πράξη;
Η επιστροφή στη δραχμή δεν ήταν μόνο θέση ανθρώπων του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν θέση και της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ και συναδέλφων πανεπιστημιακών που βρίσκονταν σε διάφορους πολιτικούς χώρους. Ήταν μία ιδιαίτερη θέση που χαρακτήριζε ένα μέρος κάποιων στελεχών όλων των κομμάτων.
