Τα στοιχεία που οδηγούν τους επιστήμονες να κρούουν των κώδωνα του κινδύνου για τη Μαγνησία σε ότι αφορά τα κρούσματα κορωνοϊού και την πιθανή τους αύξηση ανέλυσε διεξοδικά ο καθηγητής Υγειονομικής και Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ κ. Δημοσθένης Σαρηγιάννης μιλώντας στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Ηλία Κουτσερή επισημαίνοντας πως ο νομός μας έχει μπροστά του μία δύσκολη περίοδο, αυτή των εορτών. Ο ίδιος τόνισε πως είναι αδύνατο με τα στοιχεία που υπάρχουν να αρθεί το Lockdown στις 7 Ιανουαρίου και εξήγησε πως η αέρια ρύπανση και κάθε αύξηση κατά ενός μόλις μικρογραμμαρίου στα ΡΜ 2,5 μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα θανάτου ενός νοσούντα από κορωνοϊό!
Πριν από ενάμιση μήνα όταν ξαναμιλήσαμε κ. Καθηγητά, είχατε πει πως είναι αδύνατο να αρθεί το lockdown, εάν εξακολουθούμε να μην εφαρμόζουμε σωστά τα μέτρα. Συνεχίζετε να το πιστεύετε;
Δυστυχώς αυτό θα παραμείνει ως δεδομένο. Για να αρθεί το lockdown θα πρέπει να το δούμε πιο σφαιρικά. Δεν είναι μόνο τα κρούσματα, γιατί κι αυτά δεν πάνε πολύ καλά, είναι οι ανάγκες σε ΜΕΘ και οι θάνατοι. Θα πρέπει να αποφύγουμε τη σοβαρή νόσηση και τελικά τον θάνατο. Αν δούμε αυτούς τους τρεις δείκτες, θα δούμε αρχικά σε ότι αφορά τα κρούσματα ότι βρίσκονται σε απαγορευτικά επίπεδα για το άνοιγμα γιατί θα πρέπει να είμαστε κάτω από 500-450 πανελλαδικά για να συζητήσουμε για άνοιγμα. Οι μέσοι όροι αυτή τη στιγμή δεν είναι σε αυτό το σημείο. Μπορεί να είμασταν σε χαμηλά επίπεδα αυτές τις ημέρες, μπορεί να έχει σχέση και με τον αριθμό των τεστ,ήταν πολύ λίγα τα τεστ της Κυριακής και της Δευτέρας εάν έχουμε περισσότερα τεστ, θα δούμε ότι ο αριθμός των κρουσμάτων θα αυξηθεί. Άρα δεν έχουμε φτάσει σε αυτή την αποκλιμάκωση που απαιτείται για να μιλήσουμε για άνοιγμα.
Το δεύτερο είναι να δούμε την απαίτηση σε ΜΕΘ. Αυτή τη στιγμή είμαστε περίπου στο 84% πανελλαδικά σε πληρότητα, με διαφοροποιήσεις στις περιφέρειες, στην Αττική στο 73% και στη Θεσσαλονίκη στο 94%. Η αλήθεια είναι ότι θα έπρεπε να ήμασταν κάτω από το 60% για να νιώσουμε μία ασφάλεια και να πούμε ότι ανοίγουμε, με την έννοια ότι πρέπει να διαχειριστεί η κατάσταση και στα Νοσοκομεία, γιατί όταν πιέζεται πολύ το σύστημα υγείας, αυξάνεται και η θνητότητα και υπάρχει γενικά μια σειρά αρνητικών αποτελεσμάτων. Και τον δεύτερο δείκτη δεν είμαστε το επίπεδο που θα θέλαμε για να μιλήσουμε για άνοιγμα.
Είμαστε καλύτερα από τον δείκτη που θα θέλαμε στον δείκτη θετικότητας, ένα ποσοστό της τάξης του 4% θα μας επέτρεπε ένα άνοιγμα και σήμερα είμαστε στο 3,4% . Όμως δεν φτάνει αυτό. Αυτός ο δείκτης θετικότητας δεν βγαίνει από αντιπροσωπευτική δειγματοληψία στον πληθυσμό άρα δεν έχουμε μία σαφή και καλή επιδημιολογική εικόνα, που σημαίνει ότι δεν μπορούμε να στηρίξουμε τις αποφάσεις στη βάση αυτού του δείκτη. Αν δούμε και τις τάσεις, γιατί εγώ δεν κοιτώ μόνο τον αριθμό αλλά και την εξέλιξη της καμπύλης, είναι προς αποσυμπίεση τα κρούσματα, είναι πιο αργή αποσυμπίεση στις ΜΕΘ και θανάτους, αλλά υπάρχει μια καλή πιθανότητα για αναζωπύρωση, γιατί μιλάμε για την πιο κρύα περίοδο του χρόνου, αυτό το δεκαήμερο που διανύουμε είναι το πιο ψυχρό δεκαήμερο του χρόνου στατιστικά σε όλη τη χώρα, σε μια περίοδο που υπάρχει αυξημένη κοινωνικότητα λόγω εορτών και μεγαλύτερη πιθανότητα διασποράς. Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να εφαρμόσουμε τα μέτρα όσο πιο αυστηρά μπορούμε εμείς, δεν χρειάζεται να έρθει ο αστυνομικός να μας το πει. Εμείς πρέπει να δείξουμε τη σύνεση.
Αρα, υπάρχει πιθανότητα αναζωπύρωσης μετά τις γιορτές όχι μόνο λόγω του όποιου συγχρωτισμού εάν δεν προσέξουμε μη τηρώντας τα μέτρα, αλλά και λόγω των κλιματολογικων συνθηκών;
Οι κλιματολογικές συνθήκες επιδρούν στο φαινόμενο αυτό διττά. Αυξάνοντας την εγγενή μεταδοτικότητα του ιού, η οποία γενικά επηρεάζεται αρνητικά από υψηλές θερμοκρασίες, υψηλή υγρασία και πολλή ηλιοφάνεια. Καταλαβαίνουμε ότι αυτή τη στιγμή δεν έχουμε αυτά τα τρία χαρακτηριστικά μαζί, άρα είναι φυσιολογικό η μεταδοτικότητα να φαίνεται αυξημένη και από την άλλη επηρεάζεται και από το γεγονός ότι λόγω του κρύου και των συνθηκών τείνουμε να μένουμε πιο πολύ σε ζεστούς χώρους, άρα ο συγχρωτισμός και η μετάδοση είναι σημαντική. Θα μπορούσαμε να είμαστε σε καλύτερη κατάσταση εάν είχαμε χρησιμοποιήσει νωρίτερα, γιατί έχουμε περιόδους «νεκρές», ουσιαστικά τα Lockdown, το χρόνο αυτό για να δημιουργήσουμε καλύτερες υποδομές όπως π.χ. απολυμαίνοντας τον αέρα εσωτερικών χώρων με τεχνολογίες υπεριώδους ακτινοβολίας κ.α. που είναι διαθέσιμες στην ελληνική αγορά από διάφορες εταιρίες κι έχουμε αποτελέσματα που οδηγούν σε μια μείωση από 55-70% κατά μέσο όρο στο ιικό φορτίο ακόμη και 96% στο σωματιδιακό φορτίο, στα σωματίδια που μπορεί να βρει κανείς στον αέρα εσωτερικού χώρου και 35% το ελάχιστο στο ιικό φορτίο. Μπορούμε δηλαδή από το 1/3 έως το μισό ακόμη και έως το 96% να έχουμε μείωση στο συνολικό φορτίο που εισπνέουμε. Είναι πολύ σημαντικό βοήθημα σε συνδυασμό με τη μάσκα, την απόσταση και την προσωπική υγιεινή. Δεν βάζω τη συσκευή και καθάρισα. Αλλά αν θέλαμε να μιλήσουμε για άνοιγμα της οικονομίας σε διαφορετικούς τομείς πχ εστίασης, υπηρεσίες εμπόριο, να κάναμε αυτή την υποδομή. Το κόστος δεν είναι απαγορευτικό και είναι ένα ποσό στα πλαίσια του εφικτού για κάθε επαγγελματία.
Θα μπορούσε να το κάνει ο καθένας ξεχωριστά αυτό ή με απόφαση και προτροπή της κεντρικής πολιτείας;
Θα μπορούσε να το κάνει αυτό ο καθένας ξεχωριστά, θα μπορούσε η πολιτεία όπως δίνει επιδοτήσεις για τη θέρμανση με τις σόμπες στην εστίαση, να δώσει επιδοτήσεις κάτι τέτοιο, θα μπορούσε η πολιτεία να βάλει τέτοιου είδους συσκευές στα λεωφορεία, στο ΜΕΤΡΟ της Αθήνας , θα μπορούσαν οι βιομηχανίες να βάλουν τέτοιες συσκευές στους χώρους που αναγκαστικά λόγω εργασίας υπάρχει συγχρωτισμός ανάμεσα στους εργαζομένους και ας θυμηθούμε το στοιχειώδες. Ξέρουμε ότι υπήρχαν συρροές σε εργοστάσια όπως στη Β. Ελλάδα κτλ τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη. Άρα αυτά που λέω έχουν ήδη συμβεί . Θα έπρεπε λοιπόν να έχουμε πάρει το μάθημα, να βλέπαμε ποια λύση υπάρχει και να την εφαρμόζουμε. Δεν χρειάζεται να μας το πει η κυβέρνηση, μόνοι μας μπορούμε να το κάνουμε.
Άρα η άρση του lockdown στις 7 Γενάρη θα είναι πρόωρη;
Θα ήταν πρόωρη γιατί η προσομοίωση που κάνουμε δείχνει ότι εάν το κάνουμε, θα έχουμε μία αύξηση μέχρι το τέλος του Γενάρη. Αύξηση σημαντική.
Φτάνοντας σε επίπεδα Νοεμβρίου;
Τον Νοέμβριο είχαμε κρούσματα της τάξης των 3000, εγώ μιλάω για 2000 κρούσματα. Αλλά όταν έχει φτάσει στα 700-800 και πλησιάζεις να φτάσεις στον στόχο των 500 νομίζω ότι είσαι πολύ κοντά και δεν μπορείς να τον …κλωτσήσεις αυτό τον στόχο. Κάτσε λίγο παραπάνω , για να τον φτάσεις. Το λέω αυτό γιατί ο στόχος δεν είναι μαγικός αριθμός, είναι ένας αριθμός που φαίνεται με βάση της προσομοιώσεις μας ότι κάτω από αυτό τον αριθμό τα 450-500, εάν ανοίξουμε θα έχουμε πάλι αναζωπύρωση, αλλά αυτή θα είναι πολύ πιο αργή, πολύ πιο διαχειρίσιμη, τοπική και άρα πολύ λιγότερη επώδυνη για όλους. Και όλα αυτά χωρίς να βάλουμε τη θετική επίδραση του εμβολιασμού. Εάν λοιπόν βάλουμε μέσα και τον εμβολιασμό, έναν πιο «έξυπνο» εμβολιασμό που στοχεύει στις περιοχές που υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες για αναζωπύρωση, εκεί τα πράγματα θα είναι ακόμη καλύτερα. Είμαστε σε μια καλή τροχιά, που είναι πιο αργή από αυτό που όλοι θα θέλαμε. Ας προσέξουμε στις γιορτές να μην γίνουν συρροές και αναζωπύρωση κι ας κρατηθούμε λίγο ακόμη έως τις 20 Γενάρη, γιατί μεσολαβούν και οι γιορτές, ώστε να δούμε εάν έχουμε φτάσει πραγματικά στους στόχους. Εάν έχουμε φτάσει στους στόχους, νομίζω ότι μπορούμε με μεγάλη ασφάλεια να ανοίξουμε κι εκεί θα πρέπει να προσέχουμε, αλλά θα είναι ασφαλές και διαχειρίσιμο.
Για τη Μαγνησία ακούμε συνεχώς ότι είναι στο επίκεντρο των αποφάσεων. Για ποιο λόγο; Υπάρχουν κι άλλα δεδομένα που εξετάζονται από τους επιστήμονες πέραν των κρουσμάτων;
Εμείς αυτό που κάνουμε δεν είναι να βλέπουμε μόνο τα κρούσματα όπως εξελίσσονται μέχρι τώρα, αλλά με βάση πως πηγαίνουν τώρα, μας οδηγεί να κάνουμε υπολογισμούς για το ποιος θα είναι ο βαθμός εφαρμογής των μέτρων, να αποτιμήσουμε τη συμπεριφορά του πληθυσμού στην διασπορά κι αν υποθέσουμε ότι οι δείκτες είναι σταθεροί, δηλαδή ο πληθυσμός λειτουργεί στη Μαγνησία όπως μέχρι τώρα, ούτε καλύτερα ούτε χειρότερα, πρέπει σ’ αυτό να υπερθέσουμε και την επίπτωση του καιρού, που επηρεάζει και τη συμπεριφορά μας. Ο συνδυασμός αυτός δίνει μία μεγαλύτερη πιθανότητα αναζωπύρωσης στη Μαγνησία. Με δεδομένο πως φερόμαστε στη Μαγνησία , που είμαστε σε επίπεδο αποκλιμάκωσης και το γεγονός ότι έχουμε μπροστά μας μια πιο δύσκολη περίοδο. Αυτό δεν είναι εύκολο να το συνειδητοποιήσει εύκολα κάποιος γιατί λέει «μα πάμε καλά», γιατί αυτό που θα δεις μπροστά σου είναι πιο δύσκολο.
Όταν οδηγούμε, έχουμε μεγάλη επιτάχυνση και νιώθουμε ότι ελέγχουμε το αυτοκίνητο και λέμε θα φρενάρω και θα σταματήσω. Αν αλλάξω τον δρόμο και αντί για άσφαλτο καλής ποιότητας γίνει λίγο κακοτράχαλο χώμα, ξέρουμε όλοι ότι αυτή η παραδοχή ότι θα φρενάρω και θα σταματήσω δεν ισχύει. Μόνοι μας στοιχειωδώς φρενάρουμε λίγο για να μπορούμε να το ελέγχουμε καλύτερα αλλά ξέρουμε ότι δεν θα πιάσει. Η περίοδος που έχουμε μπροστά μας είναι ένα κακοτράχαλο χώμα, δεν είναι άσφαλτος.
Στο παρελθόν έχουμε αναφέρει πως η μετάδοση του κορωνοϊού γίνεται και μέσω των αέριων σωματιδίων. Αυτό όμως που δεν έχουμε αναφέρει, είναι εάν υπάρχει και συσχέτιση της ρύπανσης με τα αυξανόμενα περιστατικά κορωνοϊού. Εξετάζετε αυτή τη πτυχή;
Βεβαίως και με έχει προβληματίσει πολύ και ως ερευνητή το γεγονός ότι παρατηρείται μία αύξηση κρουσμάτων σε περιοχές που παραδοσιακά έχουν υψηλές τιμές ρύπανσης όπως η Κοζάνη αλλά και στη Μαγνησία και στη Θεσσαλονίκη και στην Αττική. Αυτό το λέω σε επίπεδο προβληματισμού. Σε επίπεδο συσχετίσεων τώρα, υπάρχουν ήδη συσχετίσεις που συνδέουν την αύξηση των αιωρούμενων σωματιδίων με αυξημένη θνητότητα, όχι αυξημένα κρούσματα, δηλαδή κάποιος που νοσεί και νοσεί λίγο πιο σοβαρά, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνει εάν έχει εκτεθεί σε παραπάνω σωματίδια. Αυτή η αύξηση είναι εντυπωσιακή γιατί μιλάμε για μια αύξηση κατά 1 μόνο μικρογραμμάριο ανά κυβικό μέτρο αέρα, θυμίζω ότι το όριο της Θεσσαλίας στα ΡΜ 2,5 είναι στα 20 μικρογραμμάρια και με μια αύξηση κατά 1 μικρογραμμάριο οι επιδημιολόγοι στην Αμερική έχουν υπολογίσει ότι υπάρχει αύξηση της πιθανότητας θανάτου κατά 8%, εάν νοσήσεις από κορωνοϊό.
Ο θάνατος είναι από κορωνοϊό, όχι από τα σωματίδια, αλλά το γεγονός ότι έχεις εκτεθεί σε παραπάνω ρύπανση σε κάνει πιο ευάλωτο, πιο τρωτό και αυξάνονται οι πιθανότητες να πεθάνεις. Αυτό είναι το ένα στοιχείο. Η συνέκθεση σε αεροζόλ, δηλαδή σωματίδια κορωνοϊού και ατμοσφαιρικά σωματίδια, μπορεί να μεγαλώσει τη διασπορά, με δεδομένο ότι τα σωματίδια κορωνοϊού έχουν συγκεκριμένη διάσταση και τους επιτρέπει να προσδοφηθούν στην επιφάνεια των αιωρούμενων σωματιδίων ρύπανσης και έτσι να αιωρηθούν για μεγαλύτερο διάστημα στον αέρα. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να αιωρηθούν για μία ώρα και είκοσι λεπτά και να διανύσουν μεγαλύτερη απόσταση. Αν αυτά συνδυαστούν και μπει κάποιος σε έναν εσωτερικό χώρο, που έχει υπάρχει κάποιος που έχει φτερνιστεί, έβηξε και διέσπειρε σωματίδια κορωνοϊού, τα σωματίδια αυτά απορροφήθηκαν από τα σωματίδια από τη ρύπανση στον αέρα. Αν κάποιος μπει στο χώρο μετά από μία ώρα ακόμη κι αν ο άνθρωπος που νοσούσε έχει φύγει από τον χώρο, δεν φοράει τη μάσκα, θα εισπνέει τα λεπτά σωματίδια του κορωνοϊού που αιωρούνται στον αέρα. Είναι ένα σενάριο πολύ προβληματικό, γι’ αυτό γυρίζω στο θέμα της απολύμανσης του αέρα, γιατί προφανέστατα δεν μπορεί κανείς να μην μπει σε έναν εσωτερικό χώρο και δεν είναι δυνατόν να ξέρουν όλοι ποιος μπήκε στον χώρο. Γι’ αυτό είναι σημαντική η απολύμανση του αέρα.
