Τα αιωρούμενα μικροσωματίδια μπορεί να διαδώσουν τον covid-19 ανέφερε πρόσφατα ο καθηγητής Δημοσθένης Σαρηγιάννης, ενημερώνοντας την Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής και χαρακτηρίζοντας τον κορωνοϊό ως ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα, το οποίο οξύνεται με την επιβαρυμένη αέρια ρύπανση.
Ο κ. Δημοσθένης Σαρηγιάννης, διευθυντής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διευθυντής της Ερευνητικής Ομάδας HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας του (ΚΕΔΕΚ) του Α.Π.Θ., μίλησε στο «Ράδιο ΕΝΑ» και στον Ηλία Κουτσερή, για τη σύνδεση του κορωνοϊού με την αέρια ρύπανση, αλλά και το μεγάλο θέμα που αφορά την περιοχή μας και δεν είναι άλλο από την καύση rdf.
Να ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι τα αιωρούμενα σωματίδια μπορούν με διαδώσουν τον covid-19, όπως ενημερώσατε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, με την περιοχή μας να έχει ιδιαίτερα ερωτήματα πάνω στο θέμα της αέριας ρύπανσης. Τι γνωρίζουμε πλέον για το εν λόγω θέμα;
Στην αρχή η επιστημονική πληροφορία σχετικά με τη μετάδοση του Sars-Covid 2 εξελίσσεται με το χρόνο, καθώς μαθαίνουμε πολλά παραπάνω. Η αλήθεια είναι ότι η επιστημονική κοινότητα θεωρούσε ότι όπως οι πιο πολλοί ιοί μεταδίδονται από τα πιο μεγάλα σταγονίδια από τον βήχα, το φτέρνισμα κτλ., και ήταν αβέβαιο κατά πόσο ήταν αερομεταφερόμενος, δηλαδή αν μπορούσε να μεταφερθεί προσκολλώμενος στην εξωτερική επιφάνεια λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων, αυτό σημαίνει να είναι αερομεταφερόμενος.
Τώρα πια υπάρχουν μελέτες που έχουν δείξει με σημαντική βεβαιότητα ότι η αερομεταφορά είναι ο βασικός μηχανισμός μεταφοράς είτε αυτός είναι από σταγονίδια τα πιο μεγάλα, τα βιολογικά από το φτέρνισμα και τον βήχα είτε είναι από τα πιο λεπτά αιωρούμενα σωματίδια, που σχετίζονται φυσικά και με την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Τουλάχιστον για την ώρα, έχουμε το τελικό αποτέλεσμα που λέει ότι μπορεί ο Sars- Covid 2 να μεταφερθεί εκμεταλλευόμενος και την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Τη διασύνδεση μεταξύ της πανδημίας και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης είναι ένα θέμα το οποίο εξετάζετε; Δηλαδή εάν μια περιοχή είναι πιο ευάλωτη στον ιό, να είναι και υποβαθμισμένη περιβαλλοντικά…
Βεβαίως το μελετάμε. Αν το δούμε σε επίπεδο υποβάθμισης διαφορετικών περιβαλλοντικών μέσων, όπως ο αέρας, για τον αέρα έχει ήδη γίνει γνωστό κι έχουν δείξει οι επιδημιολογικές μελέτες ότι υπάρχει μεγαλύτερη ευαλωσιμότητα του ανθρώπινου πληθυσμού στην έκθεση στον κορωνοϊό και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων αν κανείς έχει εκτεθεί μεγάλο διάστημα σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια ΡΜ 2,5. Αυτό έχει να κάνει με την αναλωσιμότητα και έχει απόλυτη λογική σε σχέση με αυτά που γνωρίζουμε για τους μηχανισμούς δράσης των μικροσωματιδίων. Να προσθέσω ότι όχι μόνο η ατμοσφαιρική αλλά και η χημική ρύπανση παίζει ένα ρόλο, γιατί υπάρχουν και τα χημικά προϊόντα που βρίσκονται στην κατανάλωση, τα λεγόμενα PFAS, ουσίες που δίνουν την αντικολλητική ιδιότητα σε μαγειρικά σκεύη, σε ρούχα κτλ και οι οποίες αν εκλυθούν από το προϊόν και έρθουν σε επαφή με τον άνθρωπο, μπορούν πραγματικά να εκθέσουν τον ανθρώπινο οργανισμό σ’ αυτές. Αυτές είναι βιoσυσσωρεύσιμες, δηλαδή αν μπουν στο οργανισμό θα φύγει πολύ αργά, άρα θα υπάρχει για μεγάλο χρονικό διάστημα, που σημαίνει ότι η έκθεση είναι μεγάλη και αυτές οι ουσίες είναι γνωστό ότι δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Μεγαλώνει η ευαλωσιμότητά μας στον κορωνοϊό και σε άλλου είδους λοιμώδεις ασθένειες .
Μου έχει κάνει εντύπωση κ. καθηγητά, το γεγονός, ότι στο αίμα του πληθυσμού στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, εντοπίζονται οι συνθετικές και χημικές αυτές ενώσεις που προαναφέρατε..
Πράγματι και το εργαστήριό μας συντονίζει εκ μέρους της Ελλάδας μαζί με άλλα πανεπιστημιακά κέντρα ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα ανθρώπινης βιοπαρακολούθησης, δηλαδή παρακολούθησης της έκθεσης του πληθυσμού σε χημικά κι έχει δείξει ότι στον πληθυσμό της Ευρώπης και στην Ελλάδα υπάρχει μη αμελητέα έκθεση σε τέτοιες ουσίες, η οποία πραγματικά μας έχει προβληματίσει. Το θέμα της περιβαλλοντικής ρύπανσης, έχει πολύ μεγάλη διασύνδεση με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, όπου συνήθως οι πιο φτωχές ομάδες του πληθυσμού, είναι και οι πιο επιρρεπής σε τέτοιου είδους έκθεση. Εδώ βλέπουμε ότι υπάρχει ένα άπλωμα της έκθεσης σε όλο σχεδόν τον πληθυσμό. Έχουμε γενικευμένη έκθεση στην Ευρώπη σε PFAS η οποία πιστεύω ότι έχει επιδράσει σε κάποιο βαθμό στην ευαλωσιμότητα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Αυτό το καταλαβαίνει κανείς μόνο όταν βρεθεί αντιμέτωπος με το πρόβλημα και γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να κάνω αυτή τη διασύνδεση της πρόληψης, πέρα από τα μέτρα υγιεινής, την κοινωνική απόσταση, το lockdown. Για να αποφύγουμε όλα αυτά, πρέπει να δουλέψουμε πολύ το θέμα της πρόληψης και σ’ αυτό το κομμάτι πέρα από τη διακοπή της αλυσίδας των ζωονόσων, δηλαδή του περάσματος συγκεκριμένων λοιμωδών παραγόντων από διαφορετικούς οργανισμούς σε τρόφιμα που καταναλώνει ο άνθρωπος, να μπορέσουμε να βελτιώσουμε την κατάσταση του περιβάλλοντος και δεν μιλάω μόνο για την ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά και τη μόλυνση που συναντάμε στα νερά, στο έδαφος, στην κατανάλωση, στα τρόφιμα, ακριβώς για να μπορέσουμε να βελτιστοποιήσουμε την ικανότητά μας να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους πιέσεις στο μέλλον.
Έχετε εκφραστεί δημόσια αν δεν κάνω λάθος και για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόβλεψης Περιβαλλοντικών Προβλημάτων
Νομίζω πως ένα πρόβλημα που τέθηκε στην πράξη, με αφορμή την πανδημία και την αντιμετώπισή της, ήταν η αβεβαιότητα σχετικά με το τι πρέπει να κάνω και τι ακριβώς συμβαίνει. Και οι επιστήμονες που ασχολήθηκαν και οι κυβερνήσεις έδειξαν, ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα με μεγάλη αβεβαιότητα. Η επιστημονική κοινότητα γενικά, έχει εργαλεία για να αντιμετωπίσει τέτοια θέματα αβεβαιότητας, μαθηματικά και υπολογιστικά εργαλεία, μεγάλες βάσεις δεδομένων. Όπου καταφέρνει κάποιος να συνθέσει αυτά τα δεδομένα σε μια πλατφόρμα, που θα μπορεί να τα διαχειριστεί και να βγάλει συμπεράσματα, συνήθως καταφέρνει να μειώσει την υπολειπόμενη αβεβαιότητα και άρα να πάρει καλύτερες αποφάσεις.
Αυτό γίνεται μόνο με συνεργασία, με αλληλεπίδραση, με άνοιγμα των δικών μας “συρταριών” έτσι ώστε να μπορέσουμε να συνεργαστούμε με αποτέλεσμα για την κοινωνία. Αυτό μπορεί να γίνει με τη δημιουργία αυτού που αποκαλούμε Πανευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης περιβαλλοντικών προβλημάτων και πιθανών ακραίων φαινομένων. Ο κορωνοϊός θεωρώ ότι είναι ένας περιβαλλοντικός κίνδυνος και συνδέεται και με την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη χημική ρύπανση κτλ. Για να μπορεί κάποιος να πάρει τις σωστές αποφάσεις θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να ενώσει αυτά τα δεδομένα και να χρησιμοποιήσει τα υπολογιστικά δεδομένα που να είναι διαθέσιμα από τη μια χώρα στη άλλη.
Τα μοντέλα που ανέπτυξαν και χρησιμοποίησαν για την εξέλιξη και τη διαχείριση της πανδημίας θα μπορούσαν να ήταν πιο καλά και πιο αποδοτικά για όλες τις χώρες, αν μπορούσαμε να μάθουμε ο ένας για τον άλλο και από τον άλλο. Να δούμε πως μπορούμε εμπειρικά να αντιγράψουμε θετικά.
Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα χωρίς τεχνικές υποδομές, γιατί έχουμε αυτές τις υποδομές, αυτό που δεν έχουμε είναι το τεχνικό πλαίσιο, τη διασύνδεση. Η διασύνδεση δεν κοστίζει και πάρα πολύ και μια χώρα σαν την Ελλάδα που απέδειξε την ικανότητά της να αντιμετωπίσει σημαντικά και θετικά την πανδημία, παρά το μικρό μέγεθός της, αποδείξαμε ότι είμαστε αποδοτικοί αν δουλέψουμε οργανωμένα και μαζί μπορούμε να λειτουργήσουμε ως παράδειγμα και να ζητήσουμε από τους εταίρους να κάνουμε αυτό το επόμενο βήμα ώστε να έχουμε μέτρα πρόληψης.
Με τις υπάρχουσες συνθήκες, τα μέτρα, τα όρια που ισχύουν, η καύση rdf/srf, που απασχολεί τη περιοχή μας, έχει επιπλέον επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα και κατ’ επέκταση στην υγεία;
Αυτό είναι κάτι που συζητάμε αυτή τη στιγμή και στη Β. Ελλάδα και το θέμα του Βόλου το ξέρω εδώ και πολλά χρόνια. Η καύση rdf/srf αν γίνει με κατάλληλες τεχνολογικά λύσεις και με καλό έλεγχο και του καυσίμου και των αερίων, μπορεί να γίνει με τρόπους που να μην είναι απορριμματικοί για την υγεία. Αυτό που είναι κρίσιμο για όλους μας, που δεν είμαστε το εργοστάσιο και η εταιρεία και είμαστε ως Πανεπιστήμιο κομμάτι της κοινωνίας, είναι να ζητήσουμε και να διευκολύνουμε τον κατάλληλο έλεγχο και στις ροές των υλικών που έρχονται ως εναλλακτικά καύσιμα προς το εργοστάσιο είτε είναι στον Βόλο, είτε στη Θεσσαλονίκη, είτε οπουδήποτε και αντίστοιχα έλεγχο των αερίων σε μόνιμη βάση. Για παράδειγμα η δημιουργία διοξινών, που ξέρω ότι τίθενται από την τοπική κοινωνία, θα μπορούσε να παρακολουθηθεί με συνεχείς μετρήσεις, καθώς υπάρχουν τα κατάλληλα μηχανήματα με κόστος 50.000 ευρώ που δεν είναι καθόλου απαγορευτικό, για να γίνονται συνεχώς και να μην υπάρχουν αμφιβολίες.
Το νέφος έλλειψης εμπιστοσύνης που μπορεί να δημιουργείται, μπορεί κανείς να το διαλύσει , αν πάρει τις σωστά τεχνολογικά λύσεις, κυρίως σε ότι αφορά την παρακολούθηση. Αν βρεθούν εκεί προβλήματα, εκεί υπάρχουν επίσης τεχνολογικά λύσεις για το θέμα και πρέπει να λαμβάνει κανείς και τις ευαισθησίες της κάθε τοπικής κοινωνίας. Δεν δουλεύουμε για κανέναν άλλο, δουλεύουμε για να εξυπηρετήσουμε ανάγκες της κοινωνίας, διαφορετικά αποτυγχάνουμε.
