Για το εξίσου ασφαλές νέο πρωτεϊνικό εμβόλιο της εταιρείας Novavax κατά του κορωνοϊού μίλησε ο καθηγητής, κ. Κωνσταντίνος Δεμέτζος στο «Ράδιο ΕΝΑ» και στη «ΜΑΓΝΗΣΙΑ». Ο ίδιος, ως πρόεδρος της Επιστημονικής Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας (ΕΦΕ), αναφέρθηκε στη νανοτεχνολογία και στα νανοσωματίδια, τα οποία εμπεριέχονται στα εμβόλια, ενώ ξεκαθάρισε ότι η συγκεκριμένη επιστημονική διαδικασία δεν είναι καινοτομική, αλλά χρησιμοποιείται ήδη, εδώ και πολλά χρόνια, ούσα ακίνδυνη. Ο καθηγητής εξηγεί από την αρχή και με απλό τρόπο τι είναι η νανοτεχνολογία, τι είναι το νέο πρωτεϊνικό εμβόλιο που έρχεται στην Ελλάδα, αλλά και πώς λειτουργεί.
Συνέντευξη στον ΗΛΙΑ ΚΟΥΤΣΕΡΗ
Τι είναι τα νανοσωματίδια που ακούμε τελευταία σχετικά με τα εμβόλια του κορωνοϊού και γιατί τα χρησιμοποιούμε κ. καθηγητά;
Τα περισσότερα εγκεκριμένα εμβόλια για τον κορωνοϊό που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή περιλαμβάνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό νανοσωματίδια, ειδικά της Pfizer και της Moderna. Τα εμβόλια αυτά έχουν πιστοποιηθεί από ευρωπαϊκούς οργανισμούς και θεωρούνται ασφαλή. Τα νανοσωματίδια τα χρησιμοποιούμε γιατί πρέπει να μεταφέρουμε το mRNA, που είναι εξαιρετικά ευαίσθητο ως υλικό. Φανταστείτε ότι αν το χορηγούσαμε μόνο του θα καταστρεφόταν πολύ σύντομα. Τώρα, εγκλωβισμένο μέσα σε «δούρειους ίππους», όπως τα νανοσωματίδια, είναι αποτελεσματικό.
Από τι αποτελούνται τα νανοσωματίδια στα οποία αναφέρεστε;
Αποτελούνται από πολύ απλά υλικά, τα οποία εδώ και δεκαετίες έχουν μελετηθεί και εγκριθεί. Συγκεκριμένα, αποτελούνται από λιπίδια και από πολυμερή, τα οποία ήδη σήμερα εμπεριέχονται σε πολλά φάρμακα που κυκλοφορούν στην αγορά και χρησιμοποιούμε. Η ίδια μεθοδολογία εφαρμόστηκε και στα εμβόλια της νανοτεχνολογίας.
Όσον αφορά στο πρωτεϊνικό εμβόλιο κατά της πανδημίας, ποιο είναι το πλεονέκτημα και σε τι διαφέρει από τα άλλα εμβόλια;
Αυτή την περίοδο στην Ελλάδα έρχεται το πέμπτο εμβόλιο της εταιρείας Novavax, το οποίο ανήκει σε διαφορετική τεχνολογία από τα προηγούμενα. Ανήκει στην λεγόμενη πρωτεϊνική τεχνολογία. Η διαφορά του συγκεκριμένου εμβολίου, που θα αρχίσει η χρήση του στην Ελλάδα αρχές Μαρτίου, έγκειται στο γεγονός ότι ναι μεν έχει νανοσωματίδια, αλλά δεν περιλαμβάνει στην σύνθεσή του το mRNA. Το νέο εμβόλιο έχει απευθείας την πρωτεΐνη, που θα ενεργοποιήσει απευθείας το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού για να φτιάξει αντισώματα.
Τι σημαίνει αυτό και πώς έχει λειτουργήσει η νανοτεχνολογία σε αυτό το εμβόλιο;
Η εταιρεία και οι επιστήμονές της , επέλεξαν να παράγουν την πρωτεΐνη εργαστηριακά, και μάλιστα το «εργοστάσιο» παραγωγής πρωτεΐνης είναι ένα έντομο, μέσα στα κύτταρα του οποίου αναπτύσσεται. Δηλαδή η διαδικασία είναι αβλαβής, αθώα και αποδεκτή. Μετά την απομόνωση της πρωτεΐνης, χρησιμοποιούνε ένα φυσικό προϊόν, ως ανοσοενισχυτικό που είναι εξίσου εγκεκριμένο, ενισχύοντας επιπλέον την άμυνα του οργανισμού. Το ανοσοενισχυτικό ονομάζεται Matrix-MTM είναι κατοχυρωμένο με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στην εταιρεία Novavax και έχει ως δομικό συστατικό το φυσικό προϊόν (fraction extract) από το φυτό Quillaja saponaria Molina. Ταυτόχρονα, μαζί με άλλα προϊόντα φτιάχνουν νανοσωματίδια και αυτά με τη σειρά τους δημιουργούν μια νανοδομή. Η νανοδομή αυτή μεταφέρεται μέσα στον οργανισμό και παράγει αντισώματα.
Η διαδικασία που περιγράψατε και ακολούθησαν οι επιστήμονες της εταιρείας είναι καινούργια στην επιστημονική κοινότητα;
Είναι παλιά ιατρική τεχνολογία. Η βασική ιδέα και γνώση υπάρχει από πολύ παλιά, ήδη από το 1990, και έχει εφαρμοστεί σε εμβόλια, όπως της γρίπης και της ηπατίτιδας. Δηλαδή η μεταφορά πρωτεϊνών ως αντιγόνα για την διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος και την παραγωγή αντισωμάτων. Και ακριβώς σε αυτό θα βασιστώ, απευθυνόμενος στους ανθρώπους που φοβούνται. Επίσης, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι το mRNA δεν εισχωρεί στον πυρήνα και δεν επηρεάζει το DNA, και αυτό είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες. Παρ΄όλα αυτά, αναγνωρίζω ότι μπορεί κάποιος να αισθάνεται φόβο. Με τη λογική ότι το νέο εμβόλιο της Novavax δεν περιέχει mRNA, μπορεί να φύγει ο φόβος της αλλοίωσης του γενετικού υλικού. Η διαδικασία που ακολούθησε η εταιρεία είναι υψηλού επιστημονικού επιπέδου, νανοτεχνολογικής προσέγγισης, κατά του ιού SARS-COV2 και έχει υψηλή αποτελεσματικότητα, πάνω από 96%.
Ποια η διαδικασία χορήγησής του;
Όπως και στα άλλα εμβόλια, θα δοθεί σε δύο δόσεις, με απόσταση 21 ημέρες. Μάλιστα, σχετικά με τις ενδεχόμενες παρενέργειες, είναι εξίσου ίδιες με τα άλλα εμβόλια, όπως πόνος στο σημείο του εμβολίου, ίσως και πυρετός. Είναι ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρονται στις οδηγίες, αντιμετωπίζονται και είναι αρκετά ήπιες.
Άρα εκτιμάτε ότι θα συνεχίσουμε να παράγουμε τέτοιας μορφής εμβόλια;
Ετοιμάζεται και υπάρχει ένα ακόμα εμβόλιο το οποίο επίσης έχει την ίδια φιλοσοφία και λογική. Θα είναι ένα πρωτεϊνικό εμβόλιο, θα έχει δηλαδή την πρωτεΐνη του ιού, η οποία θα ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Η διαφορά θα είναι ότι ίσως περιέχει άλλο φυτικό συστατικό ως ανοσοενισχυτικό , αλλά γενικότερα θα είναι της ίδιας νανοδομής.
Μπορούμε με την νανοτεχνολογία να πετύχουμε πολύ πιο αποτελεσματικά φάρμακα, ώστε να αντιμετωπίσουμε και άλλες ασθένειες και νόσους;
Βεβαίως! Αυτή τη στιγμή η νανοτεχνολογία είναι ένα επιστημονικό πεδίο, που περιλαμβάνει πολλές επιστήμες μαζί, όπως την νανοιατρική, την νανοφαρμακευτική και άλλες. Στην ουσία από το 1960 στον τομέα της υγείας άρχισε η σκέψη ότι τα νανοσωματίδια, που είναι πάρα πολύ μικρά, 1 δισεκατομμυριοστό του μέτρου σε διάμετρο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν. Έτσι, άρχισε η εφαρμογή τους σε πολλές παθήσεις. Σήμερα υπάρχουν πολλά νανοφάρμακα στα νοσοκομεία, και όχι μόνο, που χρησιμοποιούνται. Μάλιστα, το 2017 εγκρίθηκαν από την Ευρώπη και κυκλοφορούν νανοσωματίδια, τα οποία περιέχουν RNA, για μια σπάνια γενετική νόσο, την αμυλοείδοση που οδηγεί σε πολυνευροπάθεια. Η νανοτεχνολογία έχει πολλές εφαρμογές στον τομέα της υγείας και χρησιμοποιείται και στη διάγνωση ασθενειών, αλλά και στη θεραπεία. Αυτή τη στιγμή, αν κάποιος αγοράσει από το φαρμακείο συμπληρώματα διατροφής, είναι πολύ πιθανό ο φαρμακοποιός να του προτείνει προϊόντα που ανήκουν στην κατηγορία της νανοτεχνολογίας. Τα νανοσωματίδια είναι εγκεκριμένα, είναι ασφαλή και χρησιμοποιούνται στα εμβόλια για την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών ήδη εδώ και χρόνια.
*Ο κ. Κωνσταντίνος Δεμέτζος είναι καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), διευθυντής στο Εργαστήριο Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, πρόεδρος της Επιστημονικής Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας (ΕΦΕ) και τακτικό Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας, Επιστημών και Τεχνών στην Τάξη IV Φυσικών Επιστημών, 2021. Το 2018, βραβεύθηκε από την Τάξη των Θετικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών για το επιστημονικό του έργο στην Φαρμακευτική Νανοτεχνολογία.
