Η μείωση των εκβολών του Κραυσίδωνα και του Ξηριά, από τα 240 και 650 μ. αντίστοιχα που ήταν μεταπολεμικά στα 40 μ. σήμερα, ήταν η κύρια αιτία των πλημμυρών και των μεγάλης έκτασης ζημιών που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel, σύμφωνα με τον Θάνο Γιαννακάκη, περιβαλλοντολόγο και συντονιστή δράσεων για λύσεις από τη φύση στο WWF Ελλάς.
Ο περιβαλλοντολόγος μίλησε στο Ράδιο ΕΝΑ και τον Ηλία Κουτσερή, και είπε ότι οι ποσότητες του νερού που έπεσαν στην κακοκαιρία Daniel ήταν πάρα πολύ μεγάλες, κάτι που ωστόσο δεν μειώνει την ευθύνη που έχουμε διαχρονικά εμείς οι άνθρωποι.
Οι διαχρονικές παρεμβάσεις μας στο τοπίο αλλάζοντας τις χρήσεις γης, οι ανεπαρκείς υποδομές, η εκτός σχεδίου δόμηση, η νομιμοποίηση αυθαιρέτων, η απαξίωση των δημοσίων φορέων όπως η δασική υπηρεσία, και η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων σε λάθος κατεύθυνση, είναι βασικοί λόγοι που έχουν οδηγήσει τη χώρα μας στο να βιώνει αυτές τις ακραίες καταστροφές από μια κακοκαιρία.
Κύρια αιτία οι διαχρονικές
αλλαγές των χρήσεων γης
Ως κύρια αιτία ο κ. Γιαννακάκης ανέφερε τις διαχρονικές αλλαγές των χρήσεων γης που έγιναν όλες τις τελευταίες δεκαετίες:
Για την περίπτωση του ρέματος Κραυσίδωνα η σύγκριση αεροφωτογραφιών του 1945 και του 1960 δείχνει ότι υπάρχει σαφής μείωση του πλάτους και των εκβολών από τα 240 μ. που ήταν τότε στα 40 μ. που είναι σήμερα!
Για την περίπτωση του Ξηριά, οι εκβολές ήταν 650 μ. μεταπολεμικά και σήμερα είναι μόλις 40 μ. και ο κ. Γιαννακάκης είπε ότι όλες αυτές οι εκτάσεις που παλιότερα έδιναν χώρο στο ποτάμι και πλημμύριζε εκεί, σήμερα είναι δομημένες, με αποτέλεσμα όταν φτάνει το νερό με μεγάλη ένταση να πλημμυρίζουν τα σπίτια δεξιά και αριστερά ή να δημιουργείται ένα φράγμα (τάπα) η οποία σταματάει το νερό και το γυρίζει προς τα πίσω, με αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν τα σπίτια.
«Οι επιστήμονες διαχρονικά το έλεγαν…»
«Πρώτη αιτία σίγουρα είναι οι αλλαγές και οι διαχρονικές παρεμβάσεις στη φύση και στο τοπίο, με περιορισμούς της έκτασης του πλάτους των ποταμών και αποκοπή τους από τα πλημμυρικά πεδία», τόνισε ο περιβαλλοντολόγος.
Ο ίδιος τόνισε ότι οι επιστήμονες διαχρονικά το έλεγαν αυτό και έκαναν λόγο για την εκτός σχεδίου δόμηση και τα παράνομα κτίσματα, ωστόσο οι πολίτες και κυρίως η Πολιτεία έδιναν προτεραιότητα στην οικοδόμηση και στην ανάπτυξη, με αποτέλεσμα να υπάρχουν τα σημερινά προβλήματα.
«Διαχρονική απαξίωση των δημοσίων υπηρεσιών»
Επιπλέον αίτια που συνέλαβαν στην αύξηση των πλημμυρών, είναι η διαχρονική απαξίωση των δημοσίων υπηρεσιών σε επίπεδο Περιφέρειας και στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, η Δασική Υπηρεσία απαξιώθηκε εντελώς, με αποτέλεσμα να μην γίνονται έργα στις ορεινές λεκάνες των ποταμών (μικρά ορεινά φράγματα, προβόλους κοκ), οι ανεπαρκείς υποδομές που σχεδιάστηκαν με προδιαγραφές που δεν ισχύουν για τη νέα κλιματική πραγματικότητα και νέες υποδομές που δεν σχεδιάστηκαν σωστά όπως οι γέφυρες Ξηριά στον Αλμυρό και στα Κ. Νερά.
Έλλειψη ορθού αντιπλημμυρικού σχεδιασμού
Σε άλλες περιπτώσεις έχουμε την έλλειψη συντονισμού αρμοδιοτήτων, ακόμη και την έλλειψη ορθού αντιπλημμυρικού σχεδιασμού σε κεντρική διοίκηση και σε τοπικό επίπεδο από τα Δημοτικά Συμβούλια.
Ο ίδιος είπε ότι η συζήτηση στον δημόσιο διάλογο κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση και ενισχύουν τις παλιές πρακτικές σε μια νέα πραγματικότητα και τόνισε ότι θα πρέπει να σχεδιάζουμε με γνώμονα να δώσουμε χώρο στα ποτάμια που περιορίσαμε, ώστε να μην μας «εκδικούνται» πλημμυρίζοντας τα πάντα.
Πρέπει να ληφθούν αποφάσεις
Πρέπει να καταστεί προτεραιότητα ο επανασχεδιασμός πολιτικών και μέτρων με στόχο την ενίσχυση της οικολογικής, κοινωνικής και οικονομικής ανθεκτικότητας της χώρας απέναντι στη νέα, διόλου ευοίωνη κανονικότητα.
«Δεν μπορούν να αντέξουν οι τοπικές οικονομίες ούτε και η οικονομία, κακοκαιρίες τύπου Daniel με ρυθμό κάθε τρία ή πέντε χρόνια. Ο «Ιανός» κόστισε 1 δις €, οι πυρκαγιές στον Έβρο 2 δις και το Daniel αναμένεται να στοιχίσει 5-10 δις, ενώ στην επόμενη πλημμύρα ο άνθρωπος δεν θα αντέξει ψυχολογικά και οικονομικά, ενώ και η στατικότητα των κτιρίων θα τεθεί υπό αμφισβήτηση», επισήμανε.
Ο κ. Γιαννακάκης τόνισε ότι τις αποφάσεις αυτές σίγουρα θα τις πάρουμε, αν θα τις πάρουμε σήμερα με έναν στρατηγικό σχεδιασμό 5ετίας, 10ετίας, 15ετίας, για να μειωθεί το κόστος θα ήταν καλό, αλλά εάν δεν τις πάρουμε τώρα θα τις πάρει σίγουρα η φύση για μας.
«Λύσεις βασισμένες στη φύση»
Με βάση μελέτη που έγινε το 2022, όπου εξετάστηκαν στο σύνολό τους 7 λεκάνες απορροής της Δυτικής Θεσσαλίας, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι για να μειώσουμε τις επιπτώσεις από τα κλιματικά φαινόμενα, θα πρέπει να ακολουθήσουμε μεθόδους που μιμούνται τη φύση, τις λεγόμενες «λύσεις βασισμένες στη φύση». Όπως την αποκατάσταση της κοίτης των ποταμών, την απομάκρυνση των αναχωμάτων και τη σύνδεσή τους με τα πλημμυρικά πεδία που υπήρχαν στο παρελθόν. Να επανέλθουν δηλαδή χαρακτηριστικά που είχε το ποτάμι στην αρχική του μορφή, ώστε να μπορεί να εκτονωθεί σε περίπτωση πολλής βροχής σε περιοχές όπως αγροτικές εκτάσεις, όπου δεν έχουμε τόσο μεγάλες καταστροφές.
