Ήταν το, όχι και τόσο μακρινό, «σωτήριο» έτος 2009 που άκουσα τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου για το όραμά του να μετατρέψει του τη χώρας μας σε «Δανία του Νότου». Στόχος που ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με τα σημάδια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που είχε ξεσπάσει ένα χρόνο πριν και θα ισοπέδωναν όπως φάνηκε στη συνέχεια τη χώρα μας. Με απαρχή το «λεφτά υπάρχουν» η προοπτική να γίνουμε η «Δανία του Νότου» φάνταζε απτή πραγματικότητα σε όσους είχαν ψηφίσει του ΠΑΣΟΚ. Σύντομα όμως το αφήγημα κατέρρευσε με την εξαγγελία του δημοψηφίσματος στο Καστελόριζο. Όχι μόνο «Δανία του Νότου» δεν καταφέραμε να γίνουμε αλλά μετατραπήκαμε για μία δεκαετία σε παράδειγμα προς αποφυγή και αποδιοπομπαίο τράγο για ολόκληρη την Ευρώπη.
Του Αρχιμήδη-Δημήτρη Καρεκλίδη
Σήμερα ακόμη ένα «σωτήρας», της πόλης αυτή τη φορά, έρχεται να μας φέρει ως παράδειγμα τη Δανία και τις πρακτικές που ακολουθεί στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Εγκατέλειψε μεμιάς τα μεγάλα σχέδιά του για την κατασκευή μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων και παραγωγής srf/rdf και πέρασε στο επόμενο σχέδιο το οποίο είναι επενδεδυμένο με άλλο αναπτυξιακό αφήγημα, αυτό του τουρισμού.
Στην πρωτεύουσα της μακρινής χώρας της Βαλτικής που λέτε, την Κοπεγχάγη, λειτουργεί ένα εργοστάσιο το οποίο καίει σκουπίδια. Βρίσκεται μέσα στην πόλη και παράγει θέρμανση και ζεστό νερό για 160.000 νοικοκυριά. Εκτός αυτού το 20% περίπου των απορριμμάτων που εισάγονται στο εργοστάσιο επαναχρησιμοποιούνται για την κατασκευή δρόμων.
Το εργοστάσιο μπορεί να διαχειριστεί παραπάνω από 400 χιλ τόνους απορριμμάτων το χρόνο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης. Η ενεργειακή του απόδοση είναι από τις υψηλότερες στον κόσμο και αγγίζει το 107%!
Πραγματικά εντυπωσιακό πρότζεκτ που θέτει τη Δανία στην αιχμή της τεχνολογίας που βρίσκεται διαχρονικά μαζί και με τις άλλες σκανδιναβικές χώρες. Τώρα πλέον και στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Θα μπορούσε ένα τέτοιο πρότζεκτ να γίνει πραγματικότητα στην Ελλάδα; Το θεωρώ απίθανο! Αρχικά διότι το κόστος του είναι μεγάλο. Το κόστος του εργοστασίου παραγωγής SRF που σχεδίαζε και πλέον φέρεται να εγκατέλειψε η Δημοτική Αρχή Βόλου ήταν 40 εκ. ευρώ. Το, ύψους 85 μέτρων, εργοστάσιο Amager Bakke στην Κοπεγχάγη κόστισε 670 εκ. δολάρια για να κατασκευαστεί! Αφορά βέβαια μια μητρόπολη με πληθυσμό πολύ μεγαλύτερο του Βόλου και σίγουρα θα μπορούσε να προσαρμοστεί στη δική μας κλίμακα. Και πάλι όμως το κόστος μεταφοράς της τεχνογνωσίας και κατασκευής θα είναι εξωπραγματικό. Ο τρόπος που λειτουργεί το κράτος στη Δανία επίσης είναι εντελώς διαφορετικός, αφού η λειτουργία μιας τέτοιας μονάδας δεν ελαστικοποίησε τα περιθώρια παραγωγής σκουπιδιών λόγω της διεξόδου που προσφέρει, παρά αύξησε τα επίπεδα συμμετοχής των πολιτών στην ανακύκλωση με στόχο την ελαχιστοποίηση των σκουπιδιών. Στην Ελλάδα είμαστε έτη φωτός μακριά από ένα τέτοιο σενάριο. Βλέπετε οι Δανοί αντιλαμβάνονται την τεχνολογία αυτή ως μια λύση ανάσχεσης του φαινομένου της αύξησης των απορριμμάτων και όχι ως μια μόνιμη λύση, συνεχίζοντας να προωθούν την επανάχρηση και την ανακύκλωση. Θέτουν στο επίκεντρο την κυκλική οικονομία και τον περιορισμό του προσωπικού τους αντίκτυπου στην κλιματική αλλαγή.
Στη χώρα που κατατάσσεται διαχρονικά ανάμεσα στις πιο ευτυχισμένες του κόσμου όμως, η ευτυχία πηγάζει από την ποιότητα ζωής που αυτή προσφέρει. Η ποιότητα αυτή καθορίζεται, μεταξύ άλλων, από τη σχέση του πολίτη με το περιβάλλον του, όχι μόνο το άμεσο αλλά και το ευρύτερο. Στην Ελλάδα η σχέση του πολίτη με το περιβάλλον έχει να διανύσει μεγάλη απόσταση μέχρι να αγγίξει αυτή του μέσου Δανού.
Παρά τα παραδείγματα που έχουμε, ξεκινάμε πάντα από το λάθος σημείο για να αναζητήσουμε λύσεις στα προβλήματα. Εν ολίγοις βάζουμε το κάρο μπροστά από το άλογο. Αντί να εφαρμόσουμε πολιτικές με επίκεντρο τον πολίτη και την ευαισθητοποίησή του σε σχέση με το περιβάλλον και την ανακύκλωση, ψάχνουμε να βρούμε πρόσκαιρες λύσεις για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Στρατηγικός στόχος όμως θα πρέπει να είναι η αναζήτηση λύσεων για τα προβλήματα που διαγράφεται ότι θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Ας θέσουμε στο επίκεντρο το εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων και τις προτεραιότητες που έχει καθορίσει και ας μην αναζητούμε μαγικές λύσεις πασπαλισμένης με χρυσόσκονη. Έχουμε χορτάσει από τέτοιες.
