Μια πολύ σημαντική έκθεση με τίτλο “Ο Αρχιμήδης και η Εποχή του” πρόκειται να φιλοξενηθεί στον πολυχώρο Ergon Showground στο συγκρότημα Τσαλαπάτα στο Βόλο , από σήμερα Σάββατο 17 Οκτωβρίου έως 29 Νοεμβρίου του 2020. Μια έκθεση αφιερωμένη στον μεγάλο αρχαίο Έλληνα μαθηματικό, μηχανικό, φυσικό, εφευρέτη και αστρονόμο Αρχιμήδη… Ο κ. Κώστας Κοτσανάς, μηχανικός και ιδρυτής των μουσείων Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας μίλησε στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Ηλία Κουτσερή για την έκθεση του Αρχιμήδη και ανέδειξε τις ανακαλύψεις και εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων, που δημιούργησαν μέχρι και ρομπότ σερβιτόρο!
Πόσο γοητευμένος μπορεί να είστε από την αρχαία τεχνολογία, πόσο την έχετε μελετήσει και πως έχει προκύψει η ιδέα δημιουργίας αυτών των μουσείων;
Έχω αφιερώσει τη ζωή μου στην αρχαία ελληνική τεχνολογία από το 1981 και έκτοτε με έρευνες, μελέτες και ανακατασκευές έχουν δημιουργηθεί τα τρία μουσεία. Είναι το μουσείο Αρχιμήδης στην Αρχαία Ολυμπία, το μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στο Κατάκολο και το μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στην Αθήνα, Πινδάρου 6 στο Κολονάκι. Παράλληλα, υπάρχουν οι περιοδεύουσες εκθέσεις που ταξιδεύουν ανά τον κόσμο. Έχουν ταξιδέψει και στις πέντε ηπείρους, σε αρχαιολογικά μουσεία, μουσεία επιστημών, διεθνείς οργανισμούς και στην Ελλάδα σε διάφορους χώρους, όπως και τώρα για το επόμενο διάστημα που θα είναι στον Βόλο.
Πόσο σημαντικό είναι ακριβώς αυτό, ότι αυτές οι εκθέσεις περιοδεύουν στην Ελλάδα και όχι μόνο;
Είναι πολύ σημαντικό. Ακόμη και για τον Αρχιμήδη, που ξέρουμε τόσα πολλά, ελάχιστα γνωρίζουμε οι περισσότεροι σχετικά με τις εξαιρετικές εφευρέσεις , τις εξαιρετικές επινοήσεις, ανακαλύψεις του. Στην έκθεση στον Βόλο, μέσα σε 1000τμ μπορούμε να γνωρίσουμε πολύ καλά τον Αρχιμήδη, σε πέντε αίθουσες που είναι αφιερωμένες σε κάθε επιστημονική πτυχή του Αρχιμήδη. Θα δούμε τον Αρχιμήδη ως μηχανικό, ως εφευρέτη, ως αστρονόμο, ως φυσικό, ως μαθηματικό και σε μια επιπλέον αίθουσα θα γνωρίσουμε και τη ζωή του Αρχιμήδη.
Ουσιαστικά θα υπάρχουν εκθέματα που έχουν να κάνουν με τις δικές του εφευρέσεις την εποχή εκείνη και το πως έχουν ανακατασκευαστεί μέσα από τη δική σας οπτική;
Ακριβώς. Είναι όσα έχουν διασωθεί από τις αρχαίες πηγές, από τα συγγράμματα του Αρχιμήδη, φαίνεται και η εποχή του Αρχιμήδη φαίνονται και άλλοι σπουδαίοι εφευρέτες της εποχής του με εξαιρετικές εφευρέσεις όπως ένα πλήρως λειτουργικό ρομπότ, η αυτόματη θεραπαινίδα του Φίλωνος, ένα είδος κινηματογράφου ή μηχανικής τηλεόρασης λόγω μεγέθους που παρουσιάζει έναν μύθο με κινούμενη εικόνα, ήχο και φωτορεαλισμό και πάρα πολλά άλλα.
Αυτό δεν είναι πάντως, ένα εύκολο εγχείρημα. Ποιες ήταν οι δυσκολίες;
Μέσα σ’ όλα αυτά τα χρόνια, χωρίς καμιά επιχορήγηση από ιδιωτικό ή δημόσιο φορέα, απλώς με αγάπη και μεγάλο μεράκι ακολούθησα αυτό το μαγικό ταξίδι στον κόσμο της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας. Από φοιτητής ξεκινώντας από μία προτροπή του αείμνηστου καθηγητή μου Ανδρέα Δημαρόγκωνα , όπου στην Πολυτεχνική Σχολή της Πάτρας άρχισα να ερευνώ την αρχαία ελληνική τεχνολογία. Σιγά σιγά το συνέχισα μέχρι και σήμερα. Η αγάπη του κόσμου, που αρέσει πάρα πολύ να γνωρίσει τις ρίζες μας, τις ρίζες της τεχνολογίας μας, γιατί γνωρίζει τεχνολογίες και τεχνικές που πολλές φορές μας μοιάζουν μόλις χθεσινές ή σημερινές ή και κάποιες μελλοντικές. Κάπου θα δούμε την αυτόματη πλοήγηση, σαν φιλοσοφία και σαν μηχανικό τρόπο κατασκευής υπήρξε και στην αρχαία Ελλάδα. Είναι φανταστικό, κάτι που είναι μελλοντικό να υπήρχε στις απαρχές του και στην αρχαία Ελλάδα. Η ρομποτική είναι μια τωρινή τεχνολογία, δεν έχει ο καθένας μας ένα ρομπότ στο σπίτι να μας υπηρετεί κι όμως στην αρχαία Ελλάδα έχουμε ένα πλήρως λειτουργικό ρομπότ το οποίο μπορούσε να σερβίρει , καθώς είναι ένα ρομπότ “σερβιτόρος” , δεκάδες καλεσμένους με οίνο, νερό, νερωμένο οίνο στην ποσότητα και την ανάμειξη που επιθυμούσε ο καθένας! Η στήριξη του κόσμου ήταν αυτή που με βοήθησε να συνεχίσω ακόμη και τώρα το μαγικό ταξίδι.
Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει πολύ πιο «προχωρημένους» τους προγόνους μας, αναφορικά με τα εργαλεία που είχαν στη διάθεσή του, σε σχέση με σήμερα;
Αυτά που υπάρχουν στα μουσεία και στις περιοδεύουσες εκθέσεις είναι όλα παγκόσμιες πρωτοτυπίες , δηλαδή εάν τότε κατοχυρώνονταν διπλώματα ευρεσιτεχνίας όλος ο τεχνολογικός πολιτισμός στηριζόταν πάνω στην αρχαία Ελλάδα. Δηλαδή ότι και να δούμε τώρα , το πιο σύγχρονο αυτοκίνητο να δούμε, θα δούμε ότι η μηχανή του εξακολουθεί να αποτελείται από τροχούς, τροχαλίες, ιμάντες, αλυσίδες, αυτόματους πλοηγούς. Όλα αυτά ήταν εργαλεία των αρχαίων Ελλήνων. Όλες οι εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων αποτέλεσαν παρακαταθήκη για τον σύγχρονο πολιτισμό, ο οποίος τα επανέκτησε ανέξοδα, ανεμπόδιστα και αποδεικνύει αυτό πόσα πολλά περισσότερα χρωστά ο σύγχρονος πολιτισμός στους αρχαίους Έλληνες. Δεν είναι αυτονόητο ότι θα είχε ανακαλυφθεί ένα ιμάντας, ένας τροχός κτλ. Όλα αυτά στο τέλος της κλασσικής και μέχρι την ελληνιστική περίοδο ανακαλύφθηκαν και δόθηκαν στον κόσμο.
