«Σχεδόν καμία δολοφονία γυναίκας από σύντροφο, πρώην σύντροφο, σύζυγο ή γενικά από κάποιο συγγενή της δεν ήρθε από μόνη της εν κενώ. Προϋπήρχε σίγουρα ακόμη και μακρόχρονη ή έστω και βραχυχρόνια άσκηση ενδοοικογενειακής βίας», τόνισε στο Ράδιο ΕΝΑ η Βολιώτισσα δικηγόρος και εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας του Κέντρου ΔΙΟΤΙΜΑ κ. Μαρία Αποστολάκη, που ασχολείται με την προστασία των κακοποιημένων γυναικών. Η νομικός μιλώντας στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Ηλία Κουτσερή, με αφορμή και το φονικό στη Μακρινίτσα, ανέφερε πως την περίοδο της πανδημίας υπάρχει αύξηση της ενδοοικογενειακης βίας και τόνισε πως το νομικό πλαίσιο υπάρχει και είναι επαρκές, χρειάζεται όμως και οι Αρχές να συνδράμουν σε μία κακοποιημένη γυναίκα, να την καθοδηγήσουν και όχι να την παροτρύνουν να επιστρέψει στην βία για να «σώσει» την οικογένειά της.
Τι είναι το Κέντρο Διοτίμα και πως λειτουργεί;
Η ΔΙΟΤΙΜΑ είναι ένας Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός, μιας γυναικεία ΜΚΟ, η οποία ιδρύθηκε το 1989. Έχει τεράστια και πολυετή δράση και μέσα στα χρόνια αυτά έχει συμβάλει και εξακολουθεί να συμβάλει στην καταπολέμηση και την εξάλειψη κάθε μορφής διάκρισης απέναντι στις γυναίκες και στην υποστήριξή τους για την προστασία τους από κάθε μορφής βία και κακοποίηση.
Συγκεκριμένα, η οργάνωση που εδρεύει στην Αθήνα, αλλά διατηρεί παραρτήματα και σε άλλα μέρη της Ελλάδας , παρέχει δωρεάν υποστηρικτικές υπηρεσίες τόσο νομικής φύσεως όσο και ψυχοκοινωνικής σε γυναίκες, οι οποίες υφίστανται βία είτε σε επίπεδο ενδοοικογενειακό είτε σε οποιοδήποτε άλλο επίπεδο της ζωής τους. Παρέχει προστασία από την έμφυλη εν γένει βία.
Αυτό σημαίνει ότι έχετε ακούσει, έχει μιλήσει και σταθεί σε πολλές γυναίκες που έχουν υποστεί βία…
Δυστυχώς, έχουμε την ευκαιρία να γνωρίζουμε πάρα πολλά περιστατικά, τα οποία καταφεύγουν σε μας και θα λέγαμε ότι είναι η κορυφή του παγόβουνου, διότι όπως έχει προκύψει από πολλές μελέτες, για να γίνει μία αναφορά σε δομή προστασίας, για να γίνει μία καταγγελία στις αρμόδιες αρχές συνήθως πρέπει να έχουν προηγηθεί πολλές προηγούμενες πράξεις κακοποίησης. Δεν είναι τόσο απλό και αυθόρμητο για ένα θύμα, μία επιζώσα βίας, να καταφύγει πρώτα εκεί που πρέπει.
Το τελευταίο διάστημα έχουν αυξηθεί τα περιστατικά βίας που καταγγέλλονται;
Τα νούμερα δείχνουν μία αυξητική τάση. Εγώ αυτό μπορώ να το αποδώσω σε δύο παράγοντες αρχικά . Ο ένας λόγος είναι ότι πραγματικά έχουμε αύξηση των κρουσμάτων της βίας στο διάστημα αυτό της πανδημίας και της υποχρεωτικής παραμονής στο σπίτι. Διανύουμε τον δεύτερο χρόνο καραντίνας και μέσα σ’ αυτό το διάστημα, δυστυχώς τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας έχουν αυξηθεί κατά πολύ μεγάλο ποσοστό, όπως προκύπτουν κι από επίσημα στοιχεία που έχει δώσει στη δημοσιότητα η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. Ένας άλλος λόγος όμως, είναι ότι έχει γίνει πλέον αρκετά πιο ορατό το φαινόμενο πια και κοινωνικά κι έτσι και τα ίδια τα θύματα ενδεχομένως παροτρύνονται να καταγγείλουν κάτι , που ίσως πιο πρόσφατα θεωρούνταν ταμπού, αλλά και τρίτα πρόσωπα, ο περίγυρος δηλαδή είναι σε θέση, έχοντας ενημερωθεί για τη φύση του αδικήματος, να αναφέρουν στις αρχές περιπτώσεις κακοποίησης. Όταν μιλάμε για ενδοοικογενειακή βία κι αυτό δεν θα πρέπει να το ξεχνάμε, έχουμε να κάνουμε με αυτεπαγγέλτως διωκόμενα αδικήματα. Αυτό σημαίνει ότι οποιοσδήποτε τρίτος και όχι μόνο το θύμα, μπορεί να αναφέρει στις Αρχές ενδείξεις, σύμφωνα με τις οποίες κάποιος άνθρωπος, κάποια γυναίκα κακοποιείται. Έχουμε το θετικό στοιχείο της κινητοποίησης και τρίτων ανθρώπων, πέρα από τις ίδιες τις κακοποιημένες γυναίκες.
Κατά πόσο οι Αρχές μπορούν να ανταποκριθούν με τα σημερινά δεδομένα και το Δίκαιο που υπάρχει; Το σύστημα λειτουργεί σωστά ή τα γρανάζια πρέπει να δουλέψουν καλύτερα;
Το νομικό μας οπλοστάσιο είναι επαρκές. Σε ότι αφορά την νομοθεσία, παρέχεται ο τρόπος προστασίας, δεν υπάρχει κάποια έλλειψη και η χώρα μας έχει συμμορφωθεί νομικά με τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης που αφορά στην προστασία των γυναικών από την κακοποίηση. Όμως στην πράξη βλέπουμε ότι οι κρατικοί μηχανισμοί πολλές φορές δεν μπορούν να ανταποκριθούν με τον κατάλληλο τρόπο στο φαινόμενο. Δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε εσκεμμένη αδράνεια, ωστόσο οι αστυνομικές αρχές, πολλές φορές βλέπουμε να σημειώνουν είτε ακατάλληλη, είτε αντιεπαγγελματική συμπεριφορά, πολλές φορές δεν γνωρίζουν το νομικό πλαίσιο, μπορεί να αναπαράγουν και διάφορα στερεότυπα, πολλές φορές εμφανίζονται περιστατικά που οι ίδιοι οι αστυνομικοί αποθαρρύνουν τα θύματα να καταγγείλουν, τα παροτρύνουν να γυρίσουν πίσω στην οικογενειακή εστία, ώστε να μην διαρραγεί η οικογενειακή συνοχή. Αυτό είναι πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα,διότι η διαρκής αποθάρρυνση και το γεγονός ότι οδηγούνται πίσω στα σπίτια τους τα θύματα, καταλήγει όπως στην περίπτωση της Μακρινίτσας σε μια δολοφονία, σε μια γυναικοκτονία. Η γυναικοκτονία δεν είναι ένας κεραυνός εν αιθρία, είναι μία κορύφωση πολλών προηγούμενων συστηματικών μικρών ή μεγαλύτερων πράξεων έμφυλης βίας. Δεν μιλώ για το συγκεκριμένο περιστατικό γιατί δεν γνωρίζω τη δικογραφία, όμως γενικά ότι σχεδόν ποτέ καμία δολοφονία γυναίκας από σύντροφο, πρώην σύντροφο, σύζυγο ή γενικά από κάποιο συγγενή της δεν ήρθε από μόνη της εν κενώ. Προϋπήρχε σίγουρα ακόμη και μακρόχρονη ή έστω και βραχυχρόνια άσκηση ενδοοικογενειακής βίας.
Απ΄τις γυναίκες υπάρχει το ερώτημα, εάν υπάρχουν δομές για να καταφύγουν. Επίσης ρωτούν εάν φύγουν από το σπίτι, που θα πάνε και τι θα γίνει μετά; Και κάνουν υπομονή δεχόμενες τη βία γιατί υπάρχει αυτό το ερώτημα για το αύριο. Δέχεστε τέτοιες ερωτήσεις και ανησυχίες;
Φυσικά και υπάρχει μεγάλη ανησυχία για το που θα καταφύγει μία γυναίκα που θα πάρει την απόφαση να φύγει από το σπίτι της κάποια στιγμή, ιδίως όταν υπάρχουν παιδιά, ιδίως όταν δεν έχει ένα σοβαρό υποστηρικτικό πλαίσιο από το συγγενικό της περιβάλλον με αποτέλεσμα να νιώθει ανήμπορη να ανταποκριθεί στις συνθήκες μιας νέας πραγματικότητας κι αυτός είναι ο λόγος που πολλές φορές υπαναχωρούν πολλές γυναίκες που έχουν υπάρξει θύματα κακοποίησης. Παρόλα αυτά, πρέπει να δοθεί η πληροφορία ότι υπάρχουν δομές, υπάρχουν συμβουλευτικά κέντρα και ξενώνες για κακοποιημένες γυναίκες, οι οποίες λειτουργούν στο πλαίσιο του εθνικού δικτύου δομών υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. Θα πρέπει να μπορούν να απευθύνονται στα Κέντρα αυτά και να λαμβάνουν την προσωρινή, όπως προβλέπεται προστασία από τον Νόμο. Οι Ξενώνες που λειτουργούν στις περισσότερες περιφερειακές ενότητες της χώρας είναι πραγματικά καταφύγια και μπορεί μια γυναίκα, αλλά και τα παιδιά της να βρουν έστω βραχυχρόνια μία καταφυγή. Το σημαντικότερο όμως όλων, για να μην χρειάζεται τα θύματα να αντέχουν τέτοιες συμπεριφορές και να παλλινοδούν και να υπαναχωρούν , είναι να δείξουμε ως κοινωνία μια συνολική, μη ανοχή σ’ αυτό το φαινόμενο. Εάν πραγματικά στον δημόσιο διάλογο γίνει σαφές ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει κανείς να υφίσταται βία και η ίδια η κακοποιημένη γυναίκα θα βρει το θάρρος και θα βρει και τη διάθεση να ξεφύγει.
Εάν θελήσει κάποιος να απευθυνθεί στο κέντρο σας ή κάπου αλλού για βοήθεια πως μπορεί να το κάνει;
Μπορεί να επικοινωνήσει για συμβουλευτική απ΄όλη την Ελλάδα, βέβαια σε επίπεδο εκπροσώπησης δεν μπορούμε να παράσχουμε νομική βοήθεια παντού, μπορεί όμως να πάρει μία πρώτη τηλεφωνική καθοδήγηση για κάτι που χρειάζεται απάντηση. Επίσης υπάρχει η τηλεφωνική γραμμή 15900 κρατική γραμμή της Γεν. Γραμματείας, λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο όλες τις ημέρες της εβδομάδας, παρέχονται και κάποιες γλώσσες για διερμηνεία, εφόσον πρόκειται για αλλοδαπές γυναίκες. Κι από κει μπορεί να βρει μία πρώτη καθοδήγηση και να διασυνδεθεί και με κρατικούς φορείς που παρέχουν συμβουλευτική και καθοδήγηση.
