Αν κάποιος μπορεί να μιλήσει και να περιγράψει τον Μίκη Θεοδωράκη, είναι σίγουρα ένας άνθρωπος που τον έζησε και τον ήξερε προσωπικά, για να αναδείξει την πραγματική προσωπικότητα του μεγάλου Έλληνα συνθέτη.
Ο Νότης Μαυρουδής, συνθέτης, κιθαρίστας και για χρόνια ραδιοφωνικός παραγωγός μίλησε στο Ράδιο ΕΝΑ και στο Ηλία Κουτσερή για τον φίλο του Μίκη, τους δρόμους που άνοιξε με το μοναδικό του έργο, αλλά και για την «συναίνεση» που κατάφερε να πετύχει, τραγουδώντας όλοι ανεξαιρέτως τα τραγούδια του, σε όποια κομματική παράταξη κι αν ανήκαν.
Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και να μην σας ρωτήσω για τα όσα συγκινητικά διάβασα από εσάς, σχετικά με τον Μίκη Θεοδωράκη και την απώλειά του. Θέλετε να μας μιλήσετε σχετικά;
Όλο το «πακέτο» του Μίκη είναι συγκινητικό. Δεν υπάρχει σημείο που να μην προκαλεί συγκίνηση. Με τη λέξη «πακέτο», εννοώ όλο το δρομολόγιο της ζωής του. Ο Μίκης δεν ήταν απλώς μουσικός, αλλά ένα πολιτικό ον, το οποίο σε όλη του τη ζωή κράτησε μία στάση γενναιόδωρη για τον ελληνικό λαό και την αριστερά. Ακόμα και όταν μας στεναχωρούσε με διάφορες κινήσεις που έκανε, τον αγαπάμε και τον εκτιμούμε τόσο βαθιά, που όλα αυτά είναι άνευ σημασίας, κρατώντας αυτό που πρέπει. Την ανθρωπιστική στάση του, τη μουσική ιδιοφυία του και πολλά ακόμα. Κυρίως όμως, κρατάμε το ότι έβαλε πολλά λιθάρια στον πολιτισμό ήδη από τη δεκαετία του ’50, με τον «Επιτάφιο». Μας έδωσε ένα μουσικό έργο απλόχερα με το οποίο συνδεθήκαμε. Έβαλε τα θεμέλια για μία άλλη πολιτιστική ματιά για τον ελληνικό κόσμο και αυτό θα του το χρωστάμε για πάντα. Δεν ήταν βέβαια μόνο ο Μίκης και δεν θέλω να τον αφήσω μόνο του. Ήταν κι άλλοι καλλιτέχνες, όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, που συνέχισαν να παράγουν τραγούδια με αυτό το ύφος. Ο Μίκης όμως, στάθηκε σαν ένας βράχος, που πάνω υπήρχε ένας φάρος.
Πιστεύετε,δηλαδή, ότι «άνοιξε» καινούργιους καλλιτεχνικούς και πολιτιστικούς δρόμους ο Μίκης Θεοδωράκης;
Άνοιξε δρόμους με τον ποιητικό λόγο που χρησιμοποίησε και μάθαμε την ποίηση, τους ποιητές, τους συγγραφείς και πόσα άλλα. Αν δεν ήταν οι δύο προαναφερόμενοι άνθρωποι, ο Θεοδωράκης και ο Χατζιδάκις, θα είχε, πιστεύω, άλλη πορεία το ελληνικό τραγούδι και ο ελληνικός πολιτισμός. Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι κινούν τα νήματα και παίρνουν πρωτοβουλίες. Αυτό έκανε και ο Μίκης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έδρασε σε μία Ελλάδα οπισθοδρομική με μικρό ποσοστό μορφωμένων ανθρώπων και ύστερα από πολέμους, όπως τον Β’ Παγκόσμιο και τον Εμφύλιο. Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν ο δημιουργός της ανάγκης για μία άλλη Ελλάδα με στόχο να ανέβει ο πήχης του πολιτισμού. Ανήκει στην κατηγορία των πρωταγωνιστών για την εκκίνηση μιας καλύτερης κοινωνίας.
Τον χαρακτηρίζεται «πνευματικό πατέρα»… Θέλετε να μας εξηγήσετε τον λόγο του χαρακτηρισμού σας;
Ναι, τους θεωρώ «πνευματικούς πατέρες», αυτόν και τον Μάνο. Είμαι πάρα πολύ τυχερός που ανήκω σ’ αυτή τη γενιά, αλλά και γιατί ήμασταν πολύ κοντά, εφόσον κι εγώ ασχολούμαι με τη μουσική και την κιθάρα. Συνεργάστηκα μαζί τους, μίλησα μαζί τους, αστειευτήκαμε μαζί, καθώς ήταν δύο άνθρωποι ευφάνταστοι με πολύ καλές επιδόσεις στο χιούμορ. Ο Μίκης ήταν ένας άνθρωπος γεμάτος χιούμορ, αλλά χιούμορ έξυπνο, εύστροφο, πνευματικό. Είχε και χιούμορ, ήταν και ταλαντούχος. Μάλιστα με το ταλέντο του έκανε έναν ολόκληρο λαό να συναινεί. Η λέξη «συναίνεση» έρχεται όταν δήλωνε και δήλωσε και στο τέλος της ζωής του ότι θέλει να φύγει από την ζωή ως κομμουνιστής. Αυτό ακούγεται εύκολο σήμερα, αλλά δύσκολο στα χρόνια του ’50 και του ’60, με μία αιμοβόρα δεξιά. Ο Μίκης το άντεξε όλο αυτό και μετά από 96 χρόνια διαδρομής, φεύγει. Ποιος φεύγει όμως; Φεύγει το σώμα και όχι ο Μίκης. Για εμάς αλλά και για όλο τον ελληνισμό που άκουγε τα τραγούδια του, δεν θα φύγει ποτέ.
Θέλω να σταθούμε στις πολιτικές του ιδεολογίες, για τις οποίες αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή, και να μας πείτε περισσότερα γι’ αυτή τη «συναίνεση»…
Αυτή η συναίνεση ενός τότε κομμουνιστή σημαίνει ότι κατάφερε να συναινέσουν άνθρωποι απ’ όλες τις πολιτικές παρατάξεις και να τραγουδάνε αυτά τα γοητευτικά τραγούδια. Δεν είναι εύκολο αυτό. Όλα τα σχολεία πανελλαδικά έχουν τη χορωδία τους και τραγουδούν κυρίως τα τραγούδια του Μίκη. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
Και ίσως πρέπει να σκεφτούμε τον τρόπο που θα αξιοποιηθεί ακόμα περισσότερο αυτή η πνευματική κληρονομιά και για τις επόμενες γενιές, σωστά;
Αυτό ακριβώς είναι το θέμα και πιστεύω ότι δεν αρκούν οι τρεις μέρες πένθους. Από εκεί κα πέρα, γιατί όχι, μια κυβέρνηση θα πρέπει να «επωφεληθεί» από αυτόν τον θάνατο και να σκύψει μαζί με τον κόσμο σε αυτή την προσωπικότητα για να την ξαναγνωρίσουν και να την ξαναδούν όχι μόνο για την προσωπική μας ευαισθησία, αλλά μέχρι και για να ξαναγραφτούν τα σχολικά βιβλία μας, ώστε να περάσει το πνεύμα του ελληνικού τραγουδιού μέσα στα σχολεία.
Διαφορετικά, δεν θα τον τιμήσουν τον Μίκη, ειδικά αν αδιαφορήσουν μετά τις τρεις μέρες πένθους. Μάλιστα, όλοι πρέπει να «σκύψουμε» πάνω στο έργο τους (σ.σ. εννοώντας και του Χατζιδάκι) , ακόμα και εμείς, οι μουσικοί. Ο Μίκης δεν έφτιαχνε απλώς τραγούδια, ως μια διεκπεραίωση, αλλά έφτιαχνε έργα. Έργα, όπως ο Μπετόβεν, ο Μότσαρτ, ο Μπραμς και όλα αυτά τα τεράστια πνεύματα. Επίσης, αν κάποιος πρέπει να «σκύψει» εξίσου στο έργο του είναι και οι παραγωγοί των ραδιοφώνων. Πρέπει να κάνουν τομές στην επικρατούσα μουσική, γιατί το να στέκεσαι πίσω από ένα μικρόφωνο, είναι μεγάλη ευθύνη. Ας αποφασίσουμε κάποια στιγμή με τέτοιες αφορμές, όπως με τον θάνατο του Μίκη, να δημιουργούμε σοβαρές δράσεις, και ένας παραγωγός, ένας συνθέτης, γενικά άνθρωποι του χώρου. Θα απευθυνθώ στους ακροατές και θα πω, κάθε ζωή που φεύγει να αποτελεί τροφή για σκέψη.
Τι είναι αυτό που έκανε τα τραγούδια-έργα του Μίκη Θεοδωράκη να ξεχωρίσουν, πέρα από τα χαρακτηριστικά που ήδη αναφέρατε;
Τα τραγούδια του Μίκη είχαν μια ολοκληρωμένη σκέψη. Είχαν ένα διανοητικό στόχο για να σκεφτούμε, μέσω του ποιήματος. Ελύτης, Γκάτσος, Ρίτσος, Σεφέρης και τελειωμό δεν έχουν τα ονόματα των ποιητών που μελοποίησε. Πήρε τον βαθύτερο ελληνικό λόγο και τον μελοποίησε, που όπως προανέφερα, άνοιξε μεγάλους δρόμους.
