«Μαγνησία και Πολιτική εν καμίνω, 1934-1967. Ανατομία της κάλπης και Μετασχηματισμοί», τιτλοφορείται το βιβλίο του πρώην Δημάρχου Βόλου κ. Πάνου Σκοτινιώτη, το οποίο και παρουσιάζεται αύριο στις 7 το απόγευμα στο ΤΕΕ Μαγνησίας. Λίγες ώρες πριν, ο κ. Σκοτινιώτης μίλησε στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Δημήτρη Καρεκλίδη για το έναυσμα της συγγραφής και την αξία αυτού του βιβλίου, όπου μέσα από τις σελίδες του αναδύεται η ιστορία του τόπου, οι άνθρωποι, οι πολιτικές και οι αποφάσεις τους. Μάλιστα ο κ. Σκοτινιώτης σχολιάζοντας γιατί πρέπει να διαβαστεί το βιβλίο του, υπογράμμισε πως η πόλη πρέπει να ξαναβρεί το νήμα με την ιστορία της, καθώς αυτή παραχαράσσεται.
Δημοτικός σύμβουλος, Βουλευτής, ο πρώτος αιρετός Νομάρχης, Δήμαρχος. Μέχρι τώρα όλοι γνώριζαν τον Πάνο Σκοτινιώτη με αυτές τις ιδιότητες συν αυτή του νομικού. Πλέον στις παραπάνω ιδιότητες έρχεται να προστεθεί κι αυτή του συγγραφέα ή και πολιτικού αναλυτή ή και ιστορικού, καθώς το σύγγραμμά του για την Μαγνησία την περίοδο 1934-1967 αποτελεί μέρος της ιστορικής μνήμης και μία δεξαμενή γνώσεων.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2022 από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τον πρόλογο υπογράφει ο αείμνηστος, Ομότιμος καθηγητής Ηλίας Νικολακόπουλος που με το Πάνο Σκοτινιώτη του συνέδεε μια μακρά φιλία. Το εξώφυλλο του βιβλίο έχει φιλοτεχνήσει ο γνωστός, σπουδαίος Βολιώτης εικαστικός, επίσης καθηγητής του ΠΘ ο Αλέξανδρος Ψυχούλης.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που αφορά όλους. «Είναι ένα βιβλίο για όλους. Είναι για το ευρύ αναγνωστικό κοινό, έχει πολλά στοιχεία, αλλά νομίζω ότι είναι γραμμένα με έναν τέτοιο τρόπο που μπορεί εύκολα κανείς να περάσει τις πολλές σελίδες του. Υπάρχουν 411 πίνακες, 103 φωτογραφίες που «σπάνε» τη συνέχεια του κειμένου και διευκολύνουν τον αναγνώστη να ξεκουράζεται. Βεβαίως είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται και στην ακαδημαϊκή κοινότητα των ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων και έχει φανεί γιατί αγκαλιαστεί με έναν τρόπο που με εξέπληξε κι εμένα. Είναι πολύ πάνω από τις προσδοκίες μου, όταν κορυφαίοι πολιτικοί επιστήμονες, ιστορικοί, πανεπιστημιακοί έχουν γράψει τα πιο κολακευτικά λόγια», σχολίασε χαρακτηριστικά ο κ. Σκοτινιώτης.
Το έναυσμα για τη συγγραφή του βιβλίου
Η περίοδος που αναφέρεται το βιβλίο, δηλαδή από το 1934 έως το 1967, είναι μία ταραγμένη για την χώρα με πολλές αλλαγές, με πόλεμο, με εμφύλιο. Η επιλογή όμως φαίνεται πως έγινε με δύο κριτήρια. Όπως τόνισε ο κ. Σκοτινιώτης, ο ίδιος είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τη δεκαετία του 40 έως και τη δικτατορία. Μια περίοδο, που η δική του η γενιά δεν πρόλαβε να «χτίσει» αναμνήσεις, κουβαλούσε όμως τη ζωή, τους απολογισμούς και τις μνήμες των γονιών του. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που το βιβλίο είναι αφιερωμένο στους γονείς του.
Το δεύτερο κριτήριο που φάνηκε να επηρεάζει τον συγγραφέα ήταν ο Ηλίας Νικολακόπουλος.
«Όταν μπήκε το ερέθισμα να ξεκινήσω να γράψω κάτι μίλησα με τον Ηλία Νικολακόπουλο γιατί είχα ως βασικό ερέθισμα το βιβλίο του «Η καχεκτική δημοκρατία: κόμματα και εκλογές,1946-1967», είναι ένα κλασσικό βιβλίο. Μου είπε να μην ξεκινήσω από εκεί που ξεκινάει εκείνος, αλλά να ξεκινήσω από το τέλος του μεσοπολέμου για να υπάρχει και μία γέφυρα για να μπορεί να καταλάβει ο αναγνώστης και ο μελετητής του βιβλίου τις αλλαγές που συντελέστηκαν από το τέλος του μεσοπολέμου, από τα χρόνια της κατοχής και μετά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Σκοτινιώτης.
Έτσι λοιπόν, το συναίσθημα από τη μια και η ανάγκη για ιστορική και πολιτική κατεύθυνση, βρήκαν τον δρόμο τους και ξεκίνησε η συγγραφή του βιβλίου για μια περίοδο ότι τυχαία.
«Το 1934 δεν είναι τυχαίο, είναι οι τελευταίες δημοτικές εκλογές που έγιναν πριν από τον πόλεμο και το 1936 έγιναν οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές κι έπειτα έγινε η δικτατορία Μεταξά. Όσο ξεκίνησα να μελετώ αυτή την περίοδο κατάλαβα εκ των πραγμάτων ότι έπρεπε αυτό το χρονικό πλαίσιο να το θρυμματίσω και να ανατρέξω σε παλαιότερα γεγονότα, τα οποία καθόρισαν τις εξελίξεις των γεγονότων που μελετώ, αλλά να κάνω και κάποια προβολή στο μέλλον μέχρι και τις μέρες μας ακόμη για να διαμορφώνεται μια ολοκληρωμένη εικόνα στον αναγνώστη γι’αυτά που θέλω να πω, τόσο στο κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο όσο και στο πολιτικό και εκλογικό», επεσήμανε ο κ. Σκοτινιώτης.
Η ενασχόληση με το θέμα και η έρευνα διήρκησαν για πολλά χρόνια, όμως τα τέσσερα τελευταία ο κ. Σκοτινιώτης ήταν πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης με το βιβλίο του, όπως είπε χαρακτηριστικά και σχολίασε πως ήταν ευτύχημα το γεγονός ότι πριν από τον κορωνοϊό είχε ολοκληρώσει το 80% της έρευνά του και πέρασε την περίοδο αυτή ταξινομώντας, οργανώνοντας και επεξεργάζονταν το ογκώδες υλικό του, , ώστε να παρουσιαστεί με τη μορφή μιας ολοκληρωμένης μελέτης ενός βιβλίου.
Η μέχρι τώρα πορεία του δε εξέπληξε ακόμη και τον ίδιο καθώς όπως τόνισε «ξεπέρασε τις προσδοκίες μου η υποδοχή που είχε όχι μόνο από το αναγνωστικό κοινό και από τους ειδικούς επιστήμονες. Για μένα η μεγαλύτερη επιτυχία του βιβλίου θα είναι, εάν όλο αυτό το υλικό που παραθέτω, αποτελέσει το ερέθισμα σε νέους ερευνητές για να συνεχίσουν αυτό το έργο και να το προχωρήσουν ακόμα περισσότερο. Ήδη έχω κάποια μηνύματα από διδακτορικούς φοιτητές , οι οποίοι αρχίζουν και ψάχνουν τα στοιχεία και πως θα προχωρήσουν περαιτέρω. Η έρευνα δεν σταματάει».
Οι πολιτικοί που ξεχωρίζει ο Πάνος Σκοτινιώτης
Στις σελίδες του βιβλίου του Πάνου Σκοτινιώτη, περνούν από τα μάτια του αναγνώστη και ζωντανεύουν πολιτικοί απ’ όλο το φάσμα, δεξιοί, αριστεροί, κεντρώοι, άνθρωποι με όραμα.
Στην ερώτηση ποια πολιτική φυσιογνωμία τον εντυπωσίασε, η απάντηση έκρυβε πολλούς άσους. Για την ακρίβεια πέντε, επισημαίνοντας πως αυτοί ήταν οι πολιτικοί εθνικού διαμετρήματος.
Ο ίδιος αναφέρθηκε στις πέντε αυτές πολιτικές προσωπικότητες με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
«Κορυφαία προσωπικότητα ήταν ο Γεώργιος Καρτάλης. Μια από τις πιο λαμπρές προσωπικότητες της εποχής του και τις πιο επιδραστικές που είναι σίγουρο ότι εάν δεν ανέκοπτε την πορεία του ο πρόωρος θάνατός του το 1957 σε ηλικία 49 χρονών θα γινόταν ο ηγέτης του κέντρου. Ήταν συνομήλικος του Καραμανλή, μόλις είχε αναλάβει και είχε εκλεγεί πρωθυπουργός ο Καραμανλής και είναι σίγουρο ότι αυτός θα ήταν ο επόμενος ηγέτης του κέντρου και ενδεχομένως να ήταν και άλλη η πορεία της χώρας και εάν φτάναμε στη δικτατορία και πως θα φτάναμε και ίσως να μην φτάναμε.
Από εκεί και πέρα, υπήρχε στον χώρο του Κέντρου ο Γκλαβάνης, ο οποίος εξέφραζε την άλλη τάση. Ο Καρτάλης ήταν η κεντροαριστερή τάση, η ανοιχτή σε συνεργασίες με την αριστερά. Ο Γκλαβάνης ήταν στην άλλη τάση, με την ορολογία της εποχής εθνικόφρων κεντρώα τάση, η οποία ήταν αντίθετη με συνεργασία με την αριστερά. Ο Γκλαβάνης αναμφισβήτητα μια σημαντική προσωπικότητα, η διαδρομή του επισκιάστηκε διότι συμμετείχε στην Τρίτη φάση της αποστασίας το 1965.
Από τον χώρο της Δεξιάς, νομίζω ότι κορυφαία προσωπικότητα ήταν ο Ανδρέας Αποστολίδης, ένας άνθρωπος που έχει μια αντιφατική πολιτική διαδρομή, που στιγματίστηκε και από τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση Μεταξά, μετά έκανε μία μετακίνηση στον χώρο της θεσμικής δεξιάς κι έφτασε στην κορυφαία θέση που έφτασε πολιτικός της Μαγνησίας, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Καραμανλή και πολλοί τον συζητούσαν ακόμη και για πρωθυπουργό.
Από τον χώρο της Αριστεράς μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μορφή ήταν ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης, ο άνθρωπος των πιο λεπτών κι ευαίσθητων αποστολών του ΚΚΕ. Ο μόνος από τον χώρο της Αριστεράς, που συμμετείχε σε κυβέρνηση , αυτή της εθνικής ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου. Ο Πορφυρογένης μαζί με τον Καρτάλη έχουν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παράλληλη διαδρομή που ξεκίνησε από τις πιο διαφορετικές αφετηρίες. Ο Καρτάλης ξεκίνησε από την φιλομοναρχική παράταξη για να πάει στην κεντροαριστερά και ο Πορφυρογένης έχει τη δική του πορεία στον χώρο της Αριστεράς και έχουν παίξει σημαντικό ρόλο σε εθνικές επιλογές οι οποίες αναλύονται στο βιβλίο.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα προσωπικότητα που έπαιξε ρόλο από τον χώρο της Αριστεράς ήταν ο Γιάννης Ιωαννίδης, ένας πρόσφυγας που ήρθε με την οικογένειά του από τον Πύργο της Βουλγαρίας έγινε κουρέας στη Ν. Ιωνία. Σε ηλικία 31 ετών μέλος στο πολιτικό γραφείο του ΚΚΕ και στη διάρκεια της κατοχής ήταν μαζί με τον Σιάντο το ηγετικό δίδυμο του ΚΚΕ τότε που έγινε το μεγάλο ΕΑΜικό κίνημα και τα χρόνια του εμφυλίου ήταν το δεύτερο πρόσωπο στην κυβέρνηση του βουνού, αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εσωτερικών. Είχε κι αυτός ένα άδοξο πολιτικά τέλος τα χρόνια της κρίσης του ΚΚΕ μετά το 1953, που παρουσιάζονται στο βιβλίο», ανέλυσε ο κ. Σκοτινιώτης και συμπλήρωσε πως ο αδερφός του Μιλτιάδη Πορφυρογένη, Νικόλαος είναι εκείνος που έφτιαξε το Ίδρυμα Πορφυρογένη, ήταν τραπεζίτης και ήταν ο πρώτος Διοικητής της ΕΤΒΑ, όταν ιδρύθηκε το 1964 από τον Γεώργιο Παπανδρέου. Μάλιστα, ο Νικόλαος Πορφυρογένης είχε μεγάλη συμβολή ώστε να αποκτήσει ο Βόλος βιομηχανική περιοχή.
Αυτά τα πρόσωπα, όπως τόνισε ο κ. Σκοτινιώτης ξέφυγαν από τα τοπικά όρια και λειτούργησαν ως πολιτικοί εθνικού διαμετρήματος. Ο καθένας ιστορικά αξιολογείται, όπως και αξιολογείται και στο βιβλίο.
Διαβάζοντας λοιπόν το βιβλίο του Πάνου Σκοτινιώτη αναβιώνουν όσα έζησε ο τόπος και η ιστορία «ξυπνά» στέλνοντας τα δικά της μηνύματα για το μέλλον.
«Η ιστορική μνήμη είναι προϋπόθεση του μέλλοντος. Ιδιαίτερα σε μια πόλη που δοκιμάζεται, παραχαράσσεται η ιστορική μνήμη και η τοπική ιστορία, υφίσταται τα τελευταία χρόνια μια εκ των έσω διάβρωση, συστηματική, εκτεταμένη, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να ξαναβρούμε το νήμα με την ιστορία μας, πως φτάσαμε ως εδώ, να κατανοήσουμε ποιοι άνθρωποι κα ποιες δυνάμεις δουλέψανε για να έχουμε αυτή την πόλη και τον νομό που όλοι καμαρώνουν», κατέληξε χαρακτηριστικά ο κ. Σκοτινιώτης μεταφέροντας την ουσία και το βάθος του βιβλίου του.
Απόδοση ραδιοφωνικής συνέντευξης: Δήμητρα Παλαιοδημοπούλου
