Απέναντι σε ποιους να αποθέσεις ευθύνες για τη βία, για τα αυξανόμενα περιστατικά κακοποίησης μες στον οικογενειακό χώρο και για τις μικρές και μεγάλες και μάλιστα συχνά τραυματικές επιπτώσεις τους στις ζωές κυρίως των θυμάτων; Στις δημόσιες πολιτικές; Στην πανδημία και τις επιπτώσεις της; Στην κοινωνική κρίση; Στην κρίση του θεσμού της οικογένειας; Στα ελλείμματα της παιδείας; Ο προβληματισμός είναι πιο επίκαιρος από ποτέ.
Μέσα στον τελευταίο μήνα, καταγράφονται στην πόλη του Βόλου τέσσερις-πέντε δημοσιευμένες περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, και αυτές είναι μόνο οι καταγγελλόμενες. Παράλληλα, είναι ακόμη επίκαιρη η πολύκροτη υπόθεση των θανάτων τριών ανήλικων παιδιών με απαγγελία κατηγορίας κατά της μητέρας τους για τον έναν από αυτούς, ενώ έχει ξεκινήσει η εκδίκαση της υπόθεσης της δολοφονίας νεαρής μητέρας από το σύζυγό της παρουσία του βρέφους τους, μισό χρόνο πριν. Η έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας, με θύματα συνηθέστερα γυναίκες και ανήλικα παιδιά, αποτυπώνεται πανελληνίως με αλλεπάλληλες κοινοποιήσεις νέων περιστατικών που έρχονται στο φως της δημοσιότητας. Με ενδιαφέρον καταγράφουμε τις απόψεις της κας Ιωάννας Γεωργιάδου, Κοινωνικής Κλινικής Ψυχολόγου (MSc), Συστημικής Οικογενειακής Ψυχοθεραπεύτριας, Δρ Ειδική Παιδαγωγός (Πορεία Υγείας – Κέντρο Ψυχοθεραπείας, Ολιστικών Θεραπειών και Εκπαίδευσης).
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΤΣΕΡΗΣ
Υπάρχουν πολιτικές προστασίας των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας;
Η αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί κύρια προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη πριν το 2020. Για να διευκολύνει την ανταλλαγή καλών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε το 2021 διαδικτυακή πύλη παρακολούθησης της στρατηγικής για την ισότητα των φύλων, και μάλιστα, στην αρχή της πανδημίας, ζήτησε από τα κράτη μέλη της ΕΕ να παρέχουν υποστήριξη και προστασία στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Ταυτόχρονα, παρέχεται χρηματοδότηση, μέσω του προγράμματος Πολίτες, Ισότητα, Δικαιώματα και Αξίες, σε οργανισμούς που εργάζονται για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας και για την υποστήριξη των θυμάτων. Ωστόσο, σύμφωνα με νέα δεδομένα και εκθέσεις, η ενδοοικογενειακή βία και η βία κατά των γυναικών έχει αποδεδειγμένα αυξηθεί από την αρχή της πανδημίας.
Ποιες είναι οι αναφορές σχετικά με τις επιπτώσεις της πανδημίας;
Γνωρίζουμε ότι οποιαδήποτε ψυχοπιεστική συνθήκη ευνοεί την ανάπτυξη ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Οι εκδηλώσεις βίας είναι ένα από αυτά. Και η πανδημία λειτούργησε ως μια ξεκάθαρη και γενικευμένη συνθήκη συναισθηματικής, κοινωνικής και οικονομικής πίεσης. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεσή 2021 για την ισότητα των φύλων στην ΕΕ, από το ξεκίνημα της πανδημίας, αριθμός των αναφορών σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκε σε ευρωπαϊκά κράτη ακόμη και σε ποσοστό άνω του 30%. Το 61% των θυμάτων βίας ήταν σύζυγοι-σύντροφοι, ενώ το 8% των περιστατικών βίας αφορούσε σε πρώην συζύγους-συντρόφους και το 9% σε γονείς και αδέλφια.
Άρα είμαστε μια κοινωνία σε κρίση;
Το ότι η κοινωνία και οι θεσμοί περνούν κρίση δεν είναι η πρώτη φορά που λέγεται. Αλλά ίσως είναι προτιμότερο να σκεφτόμαστε την κοινωνία, εμάς τους ίδιους, όχι σαν να βρισκόμαστε σε κρίση, αλλά σαν να βρισκόμαστε σε μετάβαση. Βιώνουμε μια διαδικασία μακράς αλλά ωφέλιμης αλλαγής. Ήδη, το γεγονός ότι περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας δημοσιεύονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα, υποδηλώνει τρεις αλλαγές που έχουν γίνει:
- Το κοινό είναι περισσότερο πρόθυμο να ακούσει για περιστατικά βίας, αντί να αδιαφορήσει ή να ενοχοποιήσει τα θύματα.
- Τα θύματα είναι πιο συχνά έτοιμα να δημοσιοποιήσουν την ιστορία τους και να κάνουν έκκληση βοήθειας.
- Ο κρατικός μηχανισμός γίνεται περισσότερο έμπειρος και αξιόπιστος στο να ενεργεί με κατάλληλο τρόπο.
- Φυσικά, εμείς που συναποτελούμε την κοινωνία έχουμε ακόμη μαθήματα να μάθουμε, έχουμε μπροστά μας σκαλοπάτια ωρίμανσης που χρειάζεται να ανεβούμε. Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι να φτάσουμε στο σημείο στο οποίο τα ανήλικα και τα ενήλικα μέλη μιας οικογένειας θα προστατεύονται και η οικογένεια ως σύστημα θα υποστηρίζεται.
Ξέρουμε ότι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, αλλά υπάρχουν ίσως συμβουλές προς τις οικογένειες ή προς τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας;
Το να παρατηρούμε τις διαφορές κάθε περίπτωσης ενδοοικογενειακής βίας μας βοηθά και να στεκόμαστε με σεβασμό προς τα ειδικά χαρακτηριστικά και την ξεχωριστή δύναμη του κάθε «θύματος» αλλά και να θυμόμαστε ότι δεν υπάρχει μία «προβληματική» οικογενειακή διάρθρωση που επιτρέπει την εκδήλωση της βίας, αλλά ότι, με κάποιον τρόπο, είμαστε όλοι επιρρεπείς, και για αυτό χρειάζεται να είμαστε και όλοι σε επαγρύπνηση. Να επαγρυπνούμε για τον εαυτό μας, για τα μέλη της οικογένειάς μας, για τους δυνητικά ευάλωτους του κοινωνικού μας ιστού.
Πριν ένας γονέας φερθεί με βία προς τα παιδιά του, συχνά επιχείρησε να διαπαιδαγωγήσει, αλλά δεν είχε καθοδήγηση ως προς τον τρόπο. Πριν ένα παιδί υποστεί κατ’ επανάληψη τις βίαιες συμπεριφορές των ενηλίκων του σπιτιού, συχνά προσπάθησε να μιλήσει στο σχολείο ή στον περίγυρο, αλλά κανείς δεν ανέλαβε την ευθύνη να δράσει. Πριν μια γυναίκα αφεθεί να ζει μέσα σε μια κακοποιητική σχέση ή γάμο, δεν πληροφορήθηκε για τις δομές και υπηρεσίες που να μπορούν την τις υποστηρίξουν.
Επαγρυπνώ λοιπόν, ως γονέας ώστε να λάβω καθοδήγηση και να μάθω να μη διαπαιδαγωγώ με βία, επαγρυπνώ ως ενήλικας ώστε να δράσω εγκαίρως και μην αγνοήσω τις σιγανές εκκλήσεις βοήθειας των παιδιών που υφίστανται βία, επαγρυπνώ ως επαγγελματίας ώστε να γίνομαι φορέας πληροφόρησης για τις πολλές πλέον δομές και διαδικασίες υποστήριξης γυναικών θυμάτων βίας.
