Μέσα στον Ιούλιο αναμένεται να ενεργοποιηθεί πλήρως το σύστημα τηλεδιοίκησης στη Λάρισα καθώς μένει να ολοκληρωθεί το στάδιο της πιστοποίησης από Άγγλους τεχνικούς που έχουν αναλάβει να διεκπεραιώσουν τη συγκεκριμένη διαδικασία.
Θυμίζουμε ότι τον περασμένο Απρίλιο ο τότε υπουργός Επικρατείας, αρμόδιος για θέματα Μεταφορών και Υποδομών, Γιώργος Γεραπετρίτης, βρέθηκε στο Σταθμό Λάρισας και στο Κέντρο Ελέγχου Κυκλοφορίας για να ενημερωθεί από τον διευθύνοντα σύμβουλο του ΟΣΕ, Παναγιώτη Τερεζάκη, σχετικά με τη λειτουργία τηλεδιοίκησης που ήταν εκτός λειτουργίας τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου όταν συγκρούστηκαν οι δύο αμαξοστοιχίες στα Τέμπη με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 57 άτομα. Μετά την ενημέρωση ο κ. Γεραπετρίτης είχε δηλώσει στους εκπροσώπους των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης ότι η τηλεδιοίκηση θα τεθεί σε κυκλοφορία στο τέλος Ιουνίου.
Ωστόσο σύμφωνα με επικοινωνία που είχε το larissanet με τον κ. Τερεζάκη στις 27 Ιουνίου, η τηλεδιοίκηση θα ενεργοποιηθεί πλήρως τον Ιούλιο καθώς μπορεί το σύστημα να είναι λειτουργικό αλλά δεν έχει ακόμη πιστοποιηθεί.
“Η τηλεδιοίκηση ήδη λειτουργεί κανονικά και βρίσκεται σε φάση πιστοποίησης από Άγγλους που έχουν έρθει για να κάνουν την πιστοποίηση. Λειτουργεί κανονικά, φαίνονται τα τρένα πάνω, οι πορείες, οι χαράξεις τα πάντα. Απλά περιμένουμε την ολοκλήρωση των πιστοποιήσεων των Άγγλων που έχουν έρθει και κάνουν τα σχετικά χαρτιά. Τα πιστοποιητικά ασφαλείας που πρέπει να έχουμε για να λειτουργήσει. Είχαν πει για τέλος του μήνα (Ιούνιος) αλλά φαίνεται ότι θα έχουμε μια μικρή καθυστέρηση. Είναι απλό θέμα, λίγων ημερών” δήλωσε ο κ. Τερεζάκης και πρόσθεσε σχετικά με το προσωπικό που θα επανδρώσει το σύστημα, ότι είναι ήδη έτοιμο και εκπαιδεύεται.
Το συγκεκριμένο τμήμα τηλεδιοίκησης θα αφορά την παρακολούθηση του σιδηροδρομικού δικτύου από το Δομοκό μέχρι το Αιγίνιο, μια διαδρομή μήκους 167 χλμ. ενώ από Πλατύ μέχρι Θεσσαλονίκη αναλαμβάνει το κέντρο τηλεδιοίκησης στη Θεσσαλονίκη.
Η κρισιμότητα του συγκεκριμένου συστήματος έγκειται στο ότι ο σταθμάρχης δεν θα είναι πλέον ο μόνος αρμόδιος για να παρακολουθεί και να δρομολογεί την κίνηση στο σιδηροδρομικό δίκτυο της εποπτείας του, που συν τοις άλλοις αφορά ένα περιορισμένο μόνο κομμάτι αυτού του δικτύου μερικά μόλις χιλιόμετρα έξω από τη Λάρισα.
Με την τηλεδιοίκηση υπάρχει ένας κεντρικός χειριστής που χειρίζεται κάθε σταθμό σαν να ήταν ο ίδιος σταθμάρχης και ταυτόχρονα έχει εικόνα της κυκλοφορίας από ένα ευρύ τμήμα γραμμής. Ο σταθμάρχης παίρνει την εντολή από τον κεντρικό χειριστή, ελέγχει αν οι συνθήκες ασφαλείας του σταθμού και της γραμμής επιτρέπουν την υλοποίησή της διαδρομής και κατόπιν την πραγματοποιεί. Θα υπάρχει δηλαδή ένα δεύτερο επίπεδο ασφάλειας.
Υποβάθμιση και κατάργηση…
Η τηλεδιοίκηση αποτέλεσε θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης τις πρώτες μέρες μετά την τραγωδία, με την αντιπολίτευση να κατηγορεί την κυβέρνηση για την απουσία του συγκεκριμένου συστήματος.
Στη συνέχεια δημιουργήθηκε σύγχυση με αφορμή την επίσκεψη του τότε υφυπουργού Μεταφορών Μιχάλη Παπαδόπουλου στο σταθμαρχείο Λάρισας ο οποίος έκανε λόγο για “τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης” αναφερόμενος στον πίνακα τηλεχειρισμού και ενδείξεων που είχε μπροστά του.
Τελικά ο ΟΣΕ με ανακοίνωση του διευκρίνισε την κατάσταση κάνοντας λόγο για “σημαντική υποβάθμιση” του συστήματος τηλεδιοίκησης και ανέλυσε το χρονικό της συγκεκριμένης υποβάθμισης.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΟΣΕ: “τον Ιούλιο του 2015 μετά την πυρκαγιά στην περιοχή του Λιτοχώρου, η τηλεδιοίκηση Λάρισας υποβαθμίστηκε σημαντικά και πρακτικά έπαψε να λειτουργεί ως πλήρης τηλεδιοίκηση. Η μόνη δυνατότητα που διατηρούσε το σύστημα τηλεδιοίκησης ήταν η παρακολούθηση της διαδρομής από την είσοδο της Λάρισας έως την είσοδο των Νέων Πόρων. Δεν υπήρχε δυνατότητα τηλεχειρισμών για τη χάραξη διαδρομών μεταξύ των Σταθμών παρά μόνο διευθέτηση μεμονομένων αλλαγών τροχιάς.
Μετά τη φωτιά του Ιουλίου του 2019 στην περιοχή της Ζάχαρης Λάρισας, κατεστράφησαν τα καλώδια και ο εξοπλισμός και η τηλεδιοίκηση Λάρισας βγήκε ολοκληρωτικά εκτός λειτουργίας και καταργήθηκε”.
“Θα απέτρεπαν το συμβάν”
Την απουσία τηλεδιοίκησης στη Λάρισα τη στιγμή της τραγωδίας επιβεβαίωσε στη συνέχεια τόσο το πόρισμα των πραγματογνωμόνων που όρισαν οι δικαστικές αρχές όσο και το πόρισμα της τριμελούς επιτροπής εμπειρογνωμόνων που συγκροτήθηκε με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών
Αρχικά στο πόρισμα των πραγματογνωμόνων που παραδόθηκε πρόσφατα στον εφέτη ανακριτή, Σωτήρη Μπακαϊμη που διερευνά την υπόθεση του δυστυχήματος, αναφέρεται ότι “κατά το χρόνο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος, δε λειτουργούσαν τα συστήματα ελέγχου κατάληψης πεδίων γραμμής και η φωτοσήμανση που τα οριοθετεί, με αποτέλεσμα να μη λειτουργεί η τηλεδιοίκηση εντός των σταθμών και στην ανοιχτή γραμμή, αφήνοντας τον εν υπηρεσία σταθμάρχη ως μοναδικό εποπτεύοντα της πορείας των συρμών, με τον περιορισμένης εμβέλειας Τοπικό Πίνακα Χειρισμών του σταθμαρχείου”.
Μάλιστα το πόρισμα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η “ύπαρξη λειτουργούντων ελεγχόμενων πεδίων γραμμής, η ορθή φωτοσήμανσή τους και η επαρκώς εξοπλισμένη και επανδρωμένη υπηρεσία τηλεδιοίκησης (Κέντρου Ελέγχου Κυκλοφορίας) θα απέτρεπαν το συμβάν”.
Για την τηλεδιοίκηση, το πόρισμα της τριμελούς επιτροπής αναφέρει ότι προϋπόθεση για να λειτουργεί η τηλεδιοίκηση είναι να λειτουργεί η φωτεινή σηματοδότηση η οποία από τον Ιούλιο του 2019 είναι εκτός λειτουργίας μετά την πυρκαγιά στο κέντρο τηλεδιοίκησης της Λάρισας στη θέση ‘Ζάχαρη’.
Το πόρισμα συνεχίζει και αναφέρει σχετικά με τη διαχείριση κυκλοφορίας αν υπήρχε τηλεδιοίκηση τα εξής: “ Αν επομένως μεταξύ Λάρισας – Ν. Πόρων είχε αποκατασταθεί και η φωτεινή σηματοδότηση και η τηλεδιοίκηση, η χάραξη δρομολογίου του IC 62 θα γινόταν από τον κεντρικό χειριστή και θα διαβιβαζόταν για εκτέλεση στο Σταθμάρχη Λάρισας. Ο τελευταίος θα έλεγχε το χαραχθέν από τον κεντρικό χειριστή δρομολόγιο του IC 62 και κατόπιν ή θα το υλοποιούσε ή θα διατύπωνε στον κεντρικό χειριστή πιθανές αντιρρήσεις. Συνεπώς στην τηλεδιοίκηση ο κεντρικός χειριστής (δηλαδή το ανθρωποτεχνικό σύστημα 1ου επιπέδου) θα είχε ένα (επίσης ανθρωποτεχνικό) 2οεπίπεδο ελέγχου (τον Σταθμάρχη). Προκύπτει λοιπόν ότι στην περίπτωση της τηλεδιοίκησης το επίπεδο ασφαλείας προσεγγίζει το μέγιστο, χωρίς ωστόσο να το εξασφαλίζει”.
Αναμένοντας το ETCS
Αξίζει να σημειωθεί ότι η απόλυτη εξασφάλιση της ασφάλειας στο σιδηρόδρομο έρχεται με την εφαρμογή του συστήματος ETCS (European Train Control System) το οποίο πρακτικά σημαίνει ότι αν ο μηχανοδηγός παραβιάσει έναν ερυθρό σηματοδότη, τότε η αμαξοστοιχία σταματάει αυτόματα.
Στην περίπτωση των Τεμπών δηλαδή, αν ο μηχανοδηγός του Intercity κινούνταν στο ρεύμα καθόδου για Θεσσαλονίκη θα έβλεπε στη πορεία τον ερυθρό σηματοδότη και θα καταλάβαινε ότι θα πρέπει να σταματήσει επιτόπου. Σε περίπτωση που δεν σταμάταγε, θα ενεργοποιούνταν η αυτόματη πέδηση και η αμαξοστοιχία θα ακινητοποιούνταν σε εκείνο το σημείο.
Ρωτήσαμε τον κ. Τερεζάκη σχετικά με την εγκατάσταση του συστήματος ETCS και μας ανέφερε ότι “είναι ήδη εγκατεστημένο σε εκείνο το κομμάτι και αρχίζουν οι δοκιμές πιστοποίησης οι οποίες είναι ακόμα πιο δύσκολες γιατί μιλάμε για σύστημα απόλυτης ασφάλειας”.
Επιστρέφοντας στην τηλεδιοίκηση και στην εφαρμογή της σε πανελλαδικό επίπεδο – και σύμφωνα με όσα είχε προαναγγείλει τον Απρίλιο ο κ. Γεραπετρίτης- από τέλος Ιουνίου, μέχρι και το τέλος Σεπτεμβρίου, αναμένεται να παραδοθεί το κομμάτι του δικτύου Οινόη -Τιθορέα, οπότε και θα υπάρχει τηλεδιοίκηση σε όλο το τμήμα του σιδηροδρομικού δικτύου από Αθήνα μέχρι Θεσσαλονίκη.
Να σημειωθεί ότι για το θέμα της απουσίας συστημάτων ασφαλείας τη νύχτα της τραγωδίας ασκήθηκε ήδη ποινική δίωξη από τον προϊστάμενο της εισαγγελίας Εφετών Λάρισας, Σταμάτη Δασκαλόπουλο σε πέντε πρώην και νυν διευθυντικά στελέχη του ΟΣΕ.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
