Μέχρι στιγμής υπάρχουν δύο αντικρουόμενες απόψεις. Η μία βασίζεται στο πόρισμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων που αναφέρει ότι η έκρηξη οφείλεται σε ανάφλεξη των ελαίων σιλικόνης 7,5 τόνων, που είχαν οι τρεις μετασχηματιστές των μηχανών της επιβατικής και της εμπορικής αμαξοστοιχίας.
Του Κωνσταντίνου Κοντοκώστα
Η άλλη βασίζεται στο πόρισμα της Επιτροπής Διερεύνησης Ανεξάρτητων Πραγματογνωμόνων Οικογενειών (ΕΔΑΠΟ), που αμφισβητεί το ανωτέρω πόρισμα και επισημαίνει ότι η φωτιά οφείλεται στη ανάφλεξη χημικής ουσίας μετά τη σύγκρουση η οποία η ύπαρξη της δεν δικαιολογείται στα τρένα.
Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να παραδοθεί στον εφέτη ανακριτή που διερευνά την υπόθεση του δυστυχήματος το επικαιροποιημένο πόρισμα της ΕΔΑΠΟ το οποίο όπως αναφέρει στη larissanet ένα εκ των μελών της πενταμελούς επιτροπής, ο Μηχανολόγος – Αεροναυπηγός Μηχανικός, Πραγματογνώμονας Ατυχημάτων κ. Κώστας Λακαφώσης δεν θα διαφοροποιείται σημαντικά από αυτό το αρχικό πόρισμα που παρουσίασε η Επιτροπή τον Αύγουστο, δηλαδή η διαπίστωση ανάφλεξης άγνωστης ουσίας.
Την ίδια στιγμή οι δικαστικές εξελίξεις «τρέχουν» και στο κομμάτι που αφορά το «μπάζωμα» του χώρου του δυστυχήματος με την πρόσφατη ποινική δίωξη από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας στον πρώην Περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κώστα Αγοραστό.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Σύγκρουση και ανάφλεξη
Το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023 οι δύο αμαξοστοιχίες έρχονται σε μια τρομερή μετωπική σύγκρουση. Για αρκετή ώρα στα συντρίμμια των βαγονιών υπάρχουν μικρές εστίες φωτιάς με τα μηχανήματα της Πυροσβεστικής να λειτουργούν συνεχώς για την κατάσβεσή τους.
Την επόμενη μέρα σε βίντεο που δίνει στη δημοσιότητα η ΕΡΤ φαίνεται η στιγμή της σύγκρουσης των δύο τρένων και ένα μεγάλο μανιτάρι φωτιάς που ακολουθεί.
Την εικόνα αυτή βλέπει και ο κ. Λακαφώσης και αμέσως του δημιουργούνται απορίες.
«Aπό την πρώτη στιγμή είχα πει σε μια τηλεοπτική εκπομπή ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι φυσιολογικό, δεν είναι αναμενόμενο. Γιατί αυτά είναι ηλεκτροκίνητα τρένα. Είναι σαν να τρακάρουν δυο τρόλεϊ. Ένα άδειο κουφάρι που παίρνει ρεύμα πάνω από τις κεραίες και έχει ένα ηλεκτρικό μοτέρ. Εκεί λοιπόν εγώ συνειδητοποίησα ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι φυσιολογικό» αναφέρει ο κ. Λακαφώσης. Μερικές μέρες μετά το δυστύχημα συστήνεται η επιτροπή και ξεκινά το ψάξιμο.
Εντωμεταξύ η Hellenic Train όπως αναφέρει ο κ. Λακαφώσης έχει απαντήσει σε σχετικό ερώτημα του ανακριτή ότι το έλαιο σιλικόνης των μετασχηματιστών προκάλεσε την ανάφλεξη μετά τον σπινθήρα.
«Εμείς ψάχνοντας την υπόθεση βρήκαμε ένα μπουκάλι με δείγμα λαδιού ακριβώς ίδιο και αρχίσαμε να κάνουμε δοκιμές. Πραγματοποιήσαμε πολλά τέτοια πειράματα (σχετικά βίντεο υπάρχουν στο σάιτ της ΕΔΑΠΟ). Και αυτά τα πειράματα μας έδειξαν ότι το συγκεκριμένο λάδι δεν μπορεί να συμπεριφερθεί με τον τρόπο αυτό σε καμία περίπτωση» εξηγεί ο πραγματογνώμονας και προσθέτει ότι «δεν γίνεται αυτή η τεράστια ανάφλεξη να έχει γίνει από ένα υλικό το οποίο είναι τελείως ασφαλές ως προς την κατηγορία που ανήκει. Το έλαιο σιλικόνης δεν μπορεί να φέρει αυτό το αποτέλεσμα. Με όλα αυτά τα δεδομένα γνωρίζαμε ότι ψάχνουμε για κάτι άλλο».
Και πράγματι στη συνέχεια προκύπτει αυτό το «κάτι άλλο».
Η πρώτη δειγματοληψία και το πόρισμα
Τoν Μάρτιο οι συγγενείς των θυμάτων αρχίζουν και πιέζουν για τη λήψη δειγμάτων στο χώρο του δυστυχήματος και στο χώρο που φυλάσσονται τα συντρίμμια των βαγονιών στο Κουλούρι.
Τελικά στις 29 Μαρτίου μικτό κλιμάκιο της Χημικής Υπηρεσίας Λάρισας και της Χημικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης, παίρνει 25 δείγματα από θέσεις που υπεδείχθησαν τόσο από τους πραγματογνώμονες όσο και από αξιωματικούς της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Λάρισας τα οποία στη συνέχεια στέλνονται για ανάλυση στο Γενικό Χημείο του Κράτους.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης θα συμπεριληφθούν στο πόρισμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων το οποίο παραδίδεται στον εφέτη ανακριτή τον Ιούνιο.
Ως προς τη φωτιά και την ανάφλεξη το πόρισμα αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:
«Ταυτόχρονα με την αρχική λάμψη της σύγκρουσης έχουμε μια πρώτη ηλεκτρική εκκένωση που προκλήθηκε από την σύγκρουση της ηλεκτράμαξας της επιβατικής αμαξοστοιχίας με την κολώνα μέσης τάσης της γραμμής καθόδου, η οποία ακολουθείται από μια δεύτερη και μεγαλύτερη ηλεκτρική εκκένωση που προκλήθηκε από την σύγκρουση της ηλεκτράμαξας της εμπορικής αμαξοστοιχίας με την κολώνα μέσης τάσης της γραμμής ανόδου.
Στη συνέχεια, έχουμε την δημιουργία εστίας και την ανάφλεξη του σπρέι λαδιού των μετασχηματιστών τόσο της επιβατικής όσο και της πρώτης εμπορικής ηλεκτράμαξας εξαιτίας της δεύτερης ηλεκτρικής εκκένωσης.
Η φωτιά, στη συνέχεια, ακολούθησε την πορεία των μετασχηματιστών των δύο ηλεκτραμαξών μέσω του νέφους του ελαίου σιλικόνης που υπήρχε ήδη στον αέρα και κατέληξε να καίει το έλαιο σιλικόνης που είχε απομείνει στους μετασχηματιστές με την δημιουργία δύο εστιών. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το σπρέι ελαίου (3x2400kg=7200kg ελαίου!) των τριών μετασχηματιστών των ηλεκτραμαξών, εξαπλώθηκε παντού και “κάλυψε” όλα τα αντικείμενα σε μεγάλη έκταση γύρω από την σύγκρουση, όπως και αποδεικνύεται παρακάτω από τα αποτελέσματα των αναλύσεων του Γενικού Χημείου του Κράτους.
Η ηλεκτράμαξα της εμπορικής κατέληξε στον τοίχο του δρόμου, με αποτέλεσμα η φωτιά του μετασχηματιστή αυτής να κάψει το υπόλοιπο έλαιο και στη συνέχεια να σβήσει, αφού δεν υπήρχε άλλη καύσιμη ύλη πέρα από τα μεταλλικά εξαρτήματα της ηλεκτράμαξας. Η ηλεκτράμαξα της επιβατικής μαζί με τον φλεγόμενο μετασχηματιστή της, κατέληξε στο πρανές της σιδηροδρομικής γραμμής, όπου πάνω και δίπλα από αυτή κατέληξαν και τα συντρίμμια των βαγονιών 1 της πρώτης θέσης και του κυλικείου, όπως επίσης και το βαγόνι 2, τα οποία λόγω των υλικών κατασκευής τους (υφασμάτινα καθίσματα, ξύλινη επένδυση στα πλαϊνά και στο πάτωμα, αφρολέξ καθισμάτων, πολυεστερικές κουρτίνες) ξεκίνησαν να καίγονται, προκαλώντας έτσι την πυρκαγιά».
Στο πόρισμα επισυνάπτεται η ανάλυση του Γενικού Χημείου του Κράτους όπου αναφέρει για τα έλαια σιλικόνης ότι χρησιμοποιούνται σε μετασχηματιστές όταν είναι κρίσιμη η αποφυγή πυρκαγιών γιατί έχουν υψηλότερο σημείο ανάφλεξης από τα ορυκτέλαια. Το σημείο ανάφλεξης του συγκεκριμένου ελαίου αναφέρεται μεγαλύτερο από 300 βαθμούς κελσίου. Επίσης αναφέρεται ότι με βάση βιβλιογραφικές αναφορές στα έλαια σιλικόνης κατά την έκθεση τους ηλεκτρική εκκένωση με σπινθήρα παρατηρείται παραγωγή αερίων όπως υδρογόνο και μεθάνιο τα οποία είναι εξαιρετικά εύφλεκτα.
Ένα άλλο στοιχείο στην ανάλυση όμως τραβά την προσοχή του κ. Λακαφώση.
Ξυλόλιο
Τον περασμένο Αύγουστο στο Μέγαρο της ΕΣΗΕΑ οι πέντε πραγματογνώμονες ανακοινώνουν τα συμπεράσματα από το πόρισμά τους για το σιδηροδρομικό δυστύχημα.
Ως προς τη φωτιά λένε: «Στις 29 Μαρτίου πήγαμε στον τόπο συλλογής των συντριμμιών του σιδηροδρομικού δυστυχήματος, μαζί με ανθρώπους της πυροσβεστικής, και λάβαμε δείγμα από διάφορα σημεία και τα στείλαμε στο Γενικό Χημείο του κράτους. Κάποιο από τα δείγματα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Γενικού Χημείου του κράτους, περιέχει διαλύτες και συγκεκριμένα ξυλόλιο».
Όπως τόνισαν οι πραγματογνώμονες αυτή η ουσία είναι εύφλεκτη ύλη, σαν τη βενζίνη αλλά πιο επικίνδυνη, και η οποία χρησιμοποιείται για τη νόθευση καυσίμων.
Στην έκθεση του Γενικού Χημείου του Κράτους επισημαίνεται για το ξυλόλιο ότι είναι οργανικός διαλύτης και μπορεί να αποτελεί συστατικό των χρωμάτων ή να προκύψει από την καύση ορισμένων πλαστικών.
Ο κ. Λακαφώσης μας επισημαίνει ότι εντοπίστηκαν και άλλες χημικές ουσίες όμως επέλεξαν να εστιάσουν την προσοχή τους στο ξυλόλιο.
«Το ξυλόλιο είναι μια ουσία συγκεκριμένη και βρέθηκε σε επτά διαφορετικά σημεία που δεν δικαιολογούνται. Από τα εφτά σημεία που βρέθηκε, τα 3-4 είναι στο χώμα». Το γεγονός ότι η χημική ουσία εντοπίστηκε και στο χώμα ήταν το πιο σημαντικό στοιχείο για τον κ. Λακαφώση καθώς αυτό σήμαινε ότι εκεί δεν ήρθε σε επαφή με άλλους χημικούς παράγοντες.
Στο πόρισμα που η Επιτροπή παρουσίασε τον Αύγουστο αναφέρεται η «ανάφλεξη άγνωστης καύσιμης ύλης που δημιούργησε τεράστια φωτιά».
Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν νέα αιτήματα από τις οικογένειες για δεύτερη δειγματοληψία στο χώρο προκειμένου να τεκμηριωθεί περαιτέρω η παρουσία του ξυλόλιου. Επίσης τον Σεπτέμβριο θα παρθούν δείγματα και από διάφορα αντικείμενα επιβατών που φυλάσσονται στο ΑΤ Τεμπών.
Η δεύτερη δειγματοληψία στο χώρο του δυστυχήματος και στα συντρίμμια των βαγονιών στο Κουλούρι, θα πραγματοποιηθεί στις 25 Οκτωβρίου.
Τα αποτελέσματα από το Γενικό Χημείο του Κράτους που θα έρθουν το Δεκέμβριο όπως τονίζει ο κ. Λακαφώσης θα τους δικαιώσουν.
«Αρκετοί και από τους συγγενείς είχαν την ελπίδα ότι θα βρούμε πολύ ή και περισσότερο ξυλόλιο. Εμείς αντιθέτως είχαμε την ανάποδη ελπίδα που ευτυχώς επιβεβαιώθηκε. Αν βρίσκαμε πολύ ξυλόλιο θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι η ρύπανση της περιοχής, η όξινη βροχή, κάτι από την εθνική οδό, οτιδήποτε. Το ότι στις 25 Δεκεμβρίου δεν βρέθηκε πουθενά ξυλόλιο στα ίδια εφτά σημεία, ήταν η επιβεβαίωση ότι ήταν όντως αληθινή η πρώτη μέτρηση και το εύρημα. Αφού δεν εντοπίστηκε, σημαίνει ότι η προηγούμενη μέτρηση έχει γίνει σωστά. Εμείς πανηγυρίσαμε όταν δεν βρήκαμε τίποτα».
Το τελικό πόρισμα
Πλέον και με αυτά τα δεδομένα στα χέρια της, η Επιτροπή ετοιμάζεται να παραδώσει στον εφέτη ανακριτή το επικαιροποιημένο πόρισμα. Όπως μας αναφέρει ο κ. Λακαφώσης αφού δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν κάτι περισσότερο και από το βιντεοληπτικό υλικό που εξέτασαν για την εμπορική αμαξοστοιχία, τα συμπεράσματα δεν θα διαφοροποιούνται σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με το πόρισμα του Αυγούστου.
«Εμείς θα πούμε ότι και με βάση τις επιβεβαιώσεις της δεύτερης δειγματοληψίας όντως διαπιστώνουμε ανάφλεξη άγνωστης χημικής ουσίας» τονίζει ο πραγματογνώμονας ο οποίος επισημαίνει κατά τη διάρκεια της συζήτησης ότι ήταν σημαντικό τα δείγματα να παρθούν από το χώρο άμεσα δηλαδή τις τρεις πρώτες μέρες και όχι ένα μήνα μετά.
Γύρω από αυτή την υπόθεση οι συγγενείς κάνουν λόγο για συγκάλυψη. Το γεγονός δηλαδή ότι ο χώρος «μπαζώθηκε» λίγες μέρες μετά το συμβάν. Για το λόγο αυτό ασκήθηκε εξάλλου πρόσφατα ποινική δίωξη για παράβαση καθήκοντος στον πρώην περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κώστα Αγοραστό ο οποίος κατέθεσε χθες στην Εξεταστική Επιτροπή για το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών.
Στην Επιτροπή κατέθεσαν επίσης τις προηγούμενες μέρες και τα τρία μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για το δυστύχημα στα Τέμπη που ορίστηκαν από την κυβέρνηση λίγες μέρες μετά το δυστύχημα. Από την εξέτασή τους προέκυψε ότι ενώ αρχικά είχε τεθεί από την κυβέρνηση και το θέμα της διερεύνησης της φωτιάς, αποφάσισαν να μην ασχοληθούν γιατί όπως ανέφεραν δεν είχαν την κατάλληλη γνώση. Συμφώνησαν πάντως πως το θέμα της φωτιάς είναι σημαντικό και θα έπρεπε να ερευνηθεί.
Να σημειωθεί πως τις προηγούμενες μέρες από τον εφέτη ανακριτή είχε ζητηθεί η προσκόμιση βιντεοληπτικού υλικού σχετικά με την εμπορική αμαξοστοιχία. Σύμφωνα με πληροφορίες δεν προκύπτει κάτι αξιόλογο από αυτό το υλικό.
Για το φορτίο της εμπορικής αμαξοστοιχίας είχε τοποθετηθεί το Δεκέμβριο ο πρόεδρος του ΟΣΕ, Παναγιώτης Τερεζάκης κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής. «Το τρένο μετέφερε φορτία τα οποία επιτρέπονται από τις ευρωπαϊκές επιτροπές» τόνισε ο κ. Τερεζάκης και πρόσθεσε πως τα τρία πρώτα βαγόνια μετέφεραν ελάσματα και τα κοντέινερ αναψυκτικά και σνακ. Επεσήμανε πως το επίσημο φορτίο είναι δηλωμένο και υπάρχει στα φορτία και στις καταστάσεις του τρένου που αναχώρησε από Θεσσαλονίκη.
«Κάποιοι θα ζούσαν»
Κλείνοντας ο κ. Λακαφώσης μας επισημαίνει ακόμα ένα σημαντικό στοιχείο που σχετίζεται με τη φωτιά και αφορά τις θέσεις των θανόντων.
«Δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή των θέσεων και το που καθόταν ο καθένας. Έχει μεγάλη σημασία γιατί από τους 57 κάποιοι θα είχαν γλυτώσει αν δεν υπήρχε η φωτιά».
Η φωτιά όπως μας εξηγεί ο έμπειρος πραγματογνώμονας δεν είναι κάτι ασήμαντο.
«Αν δεν υπήρχε η φωτιά δεν θα υπήρχαν 57 θύματα».
Εξεταστική για Τέμπη: Tη σιωπή επέλεξε ο Αγοραστός
Δεν κατέθεσε τελικά στην Εξεταστική Επιτροπή για «τη διερεύνηση του εγκλήματος των Τεμπών» o πρώην περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κώστας Αγοραστός.
Ο κ. Αγοραστος επικαλέστηκε το νόμιμο δικαίωμα του να μην καταθέσει από τη στιγμή που ασκήθηκε σε βάρος του ποινική δίωξη για παράβαση καθήκοντος μετά από μήνυση που υπέβαλαν, τον Αύγουστο του 2023, γονείς και συγγενείς θυμάτων του δυστυχήματος των Τεμπών.
Υπενθυμίζουμε ότι η μήνυση αφορά το «μπάζωμα» στο χώρο του δυστυχήματος λίγες μέρες μετά τη σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών.
Ο κ. Αγοραστός μόλις έγινε γνωστή η δίωξη δήλωσε πως είναι άδικη η παραπομπή του και πως δεν φέρει οποιαδήποτε ευθύνη για την υπόθεση του δυστυχήματος τονίζοντας πως ο ρόλος της Περιφέρειας Θεσσαλίας ήταν να παρέχει αποκλειστικά υποστηρικτική βοήθεια.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
