Η έναρξη της Α’ Δημοτικού σηματοδοτεί για κάθε παιδί την επίσημη είσοδό του στον κόσμο της συστηματικής μάθησης. Νέες έννοιες, καινούριες λέξεις, κανόνες, κείμενα και αριθμοί γίνονται καθημερινό μέρος της ζωής του. Η ετοιμότητα ενός παιδιού για το σχολείο σχετίζεται με την ικανότητά του να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος σε πέντε βασικούς τομείς:
Πολλοί γονείς όμως επικεντρώνονται κυρίως σε δεξιότητες όπως το να αναγνωρίζει γράμματα, να μετράει ή να κρατάει σωστά το μολύβι. Ωστόσο, συχνά παραβλέπεται ένας πολύ βασικός παράγοντας, ο οποίος αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία «χτίζονται» όλες οι υπόλοιπες δεξιότητες: η γλωσσική ανάπτυξη.
Η γλώσσα δεν είναι απλώς ένα μέσο επικοινωνίας. Είναι το βασικό εργαλείο με το οποίο το παιδί σκέφτεται, οργανώνει τις εμπειρίες του, εκφράζει τα συναισθήματά του, μαθαίνει και αλληλεπιδρά με τον κόσμο. Όταν ένα παιδί έχει αναπτύξει επαρκείς γλωσσικές δεξιότητες πριν ξεκινήσει το σχολείο, μπορεί να παρακολουθεί ευκολότερα την εκπαιδευτική διαδικασία, να κατανοεί τα νοήματα, να εκφράζει ερωτήσεις ή απορίες και να συμμετέχει ενεργά στην τάξη.
Η γλωσσική κατανόηση, δηλαδή η ικανότητα του παιδιού να επεξεργάζεται και να καταλαβαίνει αυτό που ακούει, είναι απαραίτητη για να μπορεί να ακολουθεί οδηγίες, να εντοπίζει τις σημαντικές πληροφορίες σε μια αφήγηση, να καταλαβαίνει τι του ζητείται σε μία άσκηση ή να παρακολουθεί την πλοκή μιας ιστορίας. Από την άλλη πλευρά, η γλωσσική έκφραση —η ικανότητα να διατυπώνει σκέψεις, να περιγράφει, να αφηγείται και να εξηγεί— βοηθά το παιδί να συμμετέχει ενεργά στον διάλογο της τάξης, να κάνει ερωτήσεις, να εκφράζει ανάγκες ή απορίες και να δείχνει κατανόηση για το τι συμβαίνει γύρω του.
Η φωνολογική επίγνωση, δηλαδή η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει και να χειρίζεται ήχους μέσα στις λέξεις, είναι ένα ακόμα θεμέλιο της μετέπειτα αναγνωστικής του ικανότητας. Παιδιά που δυσκολεύονται να «παίξουν» με τις λέξεις, να εντοπίζουν αρχικούς ήχους ή να χωρίζουν λέξεις σε συλλαβές ενδέχεται να παρουσιάσουν δυσκολίες στη μάθηση της ανάγνωσης και της γραφής.
Επιπλέον, η γλωσσική επάρκεια συμβάλλει στην ψυχοκοινωνική προσαρμογή του παιδιού. Ένα παιδί που μπορεί να χρησιμοποιεί τη γλώσσα για να διαπραγματευτεί, να ενταχθεί σε μια ομάδα, να επιλύσει συγκρούσεις ή να εκφράσει πώς αισθάνεται, είναι πιο πιθανό να δημιουργήσει θετικές σχέσεις και να νιώσει ασφάλεια στο σχολικό περιβάλλον. Αντίθετα, η αδυναμία στην επικοινωνία συχνά οδηγεί σε απομόνωση, παρανοήσεις και συναισθήματα απογοήτευσης, που μπορεί να επηρεάσουν τη γενικότερη στάση του παιδιού απέναντι στο σχολείο.
Γι’ αυτόν τον λόγο, η παρακολούθηση της γλωσσικής ανάπτυξης στην προσχολική ηλικία είναι καθοριστική. Μικρές φαινομενικά δυσκολίες που μπορεί να περάσουν απαρατήρητες —όπως η καθυστερημένη ομιλία, η αδύναμη κατανόηση σύνθετων προτάσεων, το φτωχό λεξιλόγιο ή η δυσκολία στην αφήγηση— μπορεί να γίνουν πιο έντονες όταν το παιδί κληθεί να ανταπεξέλθει σε πιο απαιτητικό μαθησιακό περιβάλλον.
Η έγκαιρη αναγνώριση τέτοιων δυσκολιών και η κατάλληλη λογοθεραπευτική παρέμβαση μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά το παιδί, ώστε να ξεκινήσει την Α’ Δημοτικού με τα εφόδια που χρειάζεται.
Η γλώσσα είναι ο δίαυλος της σκέψης, της μάθησης και της κοινωνικής επαφής. Επενδύοντας στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού, στην πραγματικότητα επενδύουμε στην ομαλή του μετάβαση στο σχολείο και στη γενικότερη εκπαιδευτική του πορεία.
Αν αναρωτιέστε αν το παιδί σας είναι έτοιμο για την Α’ Δημοτικού ή αν έχετε παρατηρήσει σημάδια που σας προβληματίζουν, μπορείτε να απευθυνθείτε σε έναν λογοθεραπευτή για μια αξιολόγηση σχολικής ετοιμότητας. Η πρόληψη και η έγκαιρη ενίσχυση μπορούν να κάνουν τη διαφορά, ώστε το παιδί να ξεκινήσει το σχολείο με αυτοπεποίθηση και σιγουριά.
Info
Μαρία Λαλιά, Λογοθεραπεύτρια, Κέντρο Ειδικών Θεραπειών, «Με Λόγια»,
Ελ. Βενιζέλου 127 Ν. Ιωνία, τηλ. 2421024798
Πηγή: Ειδική έκδοση της εφημερίδας Μαγνησία για την εκπαίδευση
