Οι αναπνευστικές λοιμώξεις αποτελούν έναν από τους κύριους λόγους προσέλευσης στις υγειονομικές υπηρεσίες, αποτελώντας μια σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία με υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα. Στο πλαίσιο αυτό, τα εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης (early warning tools) είναι ιδιαίτερα σημαντικά, διότι επιτρέπουν την άμεση ανίχνευση αυξήσεων στα κρούσματα ή νέων επιδημιών, επιτρέποντας την ταχεία εφαρμογή μέτρων πρόληψης και ελέγχου.
Για το σκοπό αυτό δημιουργήθηκε στο Τμήμα Δημόσιας και Ενιαίας Υγείας από την ομάδα του Αναπληρωτή Καθηγητή κ Πολυχρόνη Κωστούλα ο Δείκτης Μεταβλητότητας Επιδημίας (Epidemic Volatility Index–EVI), ένα νέο, απλό εργαλείο έγκαιρης προειδοποίησης για επερχόμενα επιδημικά κύματα ( http://83.212.175.101:3838/version10/ ).Ο δείκτης αυτός βασίζεται στη μεταβλητότητα των νεοαναφερόμενων κρουσμάτων ανά μονάδα χρόνου και «κοκκινίζει» (εκδίδει δηλαδή έγκαιρη προειδοποίηση) όταν ο ρυθμός αλλαγής της μεταβλητότητας υπερβαίνει ένα όριο.
Χρησιμοποιώντας το εργαλείο αυτό καθώς και πραγματικά δεδομένα από το σύστημα παρακολούθησης αναπνευστικών λοιμώξεων που εφαρμόζεται στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών και την Πνευμονολογική κλινική ΠΓΝΛ η ομάδα των επιστημόνων κατάφερε να προβλέψει έγκαιρα το κύμα της εποχικής γρίπης κατά τη φετινή σεζόν 2023-2024 . Ο Καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης πολύ νωρίς τον προηγούμενο Δεκέμβρη με τα δεδομένα αυτά , τόνισε έγκαιρα ότι η επιβάρυνση στο σύστημα Υγείας οφείλονταν κυρίως στη γρίπη.
Πιο αναλυτικά, κατά την χειμερινή περίοδο 2023-2024, όσοι ασθενείς προσέρχονταν στην Πνευμονολογική κλινική και στο τμήμα Επειγόντων περαστικών ΠΓΝΛ με συμπτώματα «γριπώδους συνδρομής» υποβάλλονταν σε δοκιμασίες ταχείας ανίχνευσης αντιγόνων (rapid tests) προς ανίχνευση των πιο συχνών αναπνευστικών ιών και συγκεκριμένα: SARS-CoV-2, Γρίπης Α/Β, Αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), και Αδενοϊού. Συνολικά, από τους 1.434 ασθενείς που εξετάστηκαν, οι περισσότεροι, 226, ήταν θετικοί στη γρίπη Α, 203 ήταν θετικοί στον SARS-CoV-2, 65 στην γρίπη Β, 61 στον RSV, και μόλις 11 ήταν θετικοί στον αδενοϊό. Από αυτούς χρειάστηκαν εισαγωγή στο νοσοκομείο 38 ασθενείς με γρίπη Α, 27 ασθενείς με SARS-CoV-2, 3 ασθενείς με γρίπη Β, 25 ασθενείς με RSV, και 4 ασθενείς με αδενοϊό.
Παρατηρήθηκε επίσης, ότι κατά τη σεζόν 2023-2024 τα πρώτα κρούσματα γρίπης Α αρχίζουν να ανιχνεύονται το τελευταίο 10ήμερο του Νοεμβρίου, με κορύφωση αρκετά νωρίτερα από ότι αναμένονταν, τις εβδομάδες 18 Δεκέμβρη έως 7 Ιανουαρίου (δεδομένα που συμφωνούν με αυτά της προηγούμενης χρονιάς 2022-2023, αλλά όχι με αυτά της σεζόν 2021-2022, όταν η κορύφωση είχε συμβεί πού αργότερα ,την εβδομάδα 7 έως 13 Μαρτίου). Στις αρχές Φεβρουαρίου αρχίζουν να παρατηρούνται τα πρώτα κρούσματα γρίπης Β, με κορύφωση αυτών την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου. Σε αντίθεση με τη γρίπη, ο SARS-CoV-2 φαίνεται να κινείται σε χαμηλά επίπεδα καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου.
Στην Ελλάδα, δεν εφαρμόζονται μέχρι τώρα συστήματα πρόβλεψης επιδημικών κυμάτων. Προς αυτή την κατεύθυνση, τα rapid tests μπορούν να αποτελέσουν έναν γρήγορο, εύκολο, οικονομικό και αξιόπιστο τρόπο διάγνωσης λοιμωδών νοσημάτων, με την προϋπόθεση να διεξάγονται από οργανωμένες δομές και με συγκεκριμένες ενδείξεις. Ο συνδυασμός τους με το μοντέλο πρόβλεψης EVI, όπως εφαρμόζεται στην Πνευμονολογική κλινική ΠΓΝΛ στοχεύει στην επιτήρηση των αναπνευστικών λοιμώξεων αλλά κυρίως στην έγκαιρη προετοιμασία των δομών υποδοχής και νοσηλείας .
