Την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2024 πραγματοποιήθηκε στον αύλειο χώρο του 6ου Γυμνασίου Βόλου το πείραμα του Ερατοσθένη, ένα από τα ομορφότερα πειράματα στην ιστορία της Φυσικής. Στο πείραμα αυτό συμμετείχε για πρώτη φορά το Αειφόρο 6ο Γυμνάσιο Βόλου. Μια καινοτόμος και δημιουργική πειραματική σχολική δράση γίνεται θεσμός στο 6ο Γυμνάσιο Βόλου, καθώς πραγματοποιείται για πρώτη φορά με την συμμετοχή όλου του σχολείου (250 μαθητές και 20 καθηγητές όλων των ειδικοτήτων), σε σχηματισμό «Ε» από το όνομα του Ερατοσθένη με την καθοδήγηση των καθηγητών.
Το πείραμα εκτελείται δύο φορές το χρόνο, Μάρτιο και Σεπτέμβριο, κατά την εαρινή και χειμερινή Ισημερία αντίστοιχα και συμμετέχουν σχολεία από όλο τον κόσμο που βρίσκονται στον ίδιο γεωγραφικό μεσημβρινό, δεν έχουν δηλαδή διαφορά ώρας και διεξάγεται ταυτόχρονα σε διάφορες πόλεις εντός και εκτός Ελλάδας. Είναι η ώρα που ο ήλιος βρίσκεται στο ζενίθ κάθε πόλης που συμμετέχει στο πείραμα. Για την πόλη μας η ώρα αυτή είναι 12 35΄ 29΄΄και οι συντεταγμένες του σχολείου είναι Ν 39ο 22΄31,87΄΄πλάτος βόρειο και Ε 22ο 57΄31,75΄΄μήκος ανατολικό. Η απόσταση 6ου Γυμνασίου Βόλου από τον Ισημερινό και πάνω στον ίδιο μεσημβρινό είναι 4375 Km. Για την εκτέλεση του πειράματος προηγήθηκε ενημέρωση καθηγητών και των μαθητών από την Διευθύντρια, κ. Νίκη Χατζηκυριάκου. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν 4 σιδερένιες βέργες από το εργαστήριο της Φυσικής πάνω σε μία βάση και την μία κολώνα από το γήπεδο βόλεϊ. Για τους μαθητές της Α τάξης χρησιμοποιήθηκε μοιρογνωμόνιο, γιατί δεν έχουν διδαχθεί τριγωνομετρία, και μετρήθηκε η γωνία που σχηματίζεται από την κατακόρυφη σιδερένια ράβδο και τις ακτίνες του Ήλιου. Η Β’ και η Γ’ τάξη μέτρησαν το μήκος της σκιάς της σιδερένια ράβδου. Σκοπός του πειράματος ήταν να μάθουν με ποιο ζηλευτό τρόπο ο Ερατοσθένης μέτρησε την περίμετρο της Γης τον 3οπ.Χ. αι. Ήταν μια υπέροχη εμπειρία για τους μαθητές, καθώς ο συνδυασμός γνώσεων και βιωματικής μάθησης τους πρόσφερε χαρά, παιγνίδι, συνεργασία και ομαδικότητα. Το πείραμα του Ερατοσθένη για πρώτη φορά έγινε διαθεματικό με την συμμετοχή πολλών καθηγητών διαφόρων ειδικοτήτων, όπως μαθηματικών, φυσικών, φιλολόγων, κοινωνιολόγων, γυμναστών, ξενόγλωσσων.
Λίγα λόγια για τον Ερατοσθένη
Ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος γεννήθηκε στην Κυρήνη (στη σημερινή Λιβύη) το 276 π.Χ. και έζησε, εργάστηκε και πέθανε στην Αλεξάνδρεια το 194π.Χ. Ήταν Διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Αυτός ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, γεωγράφος, αστρονόμος, θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που υπολόγισε σωστά την περίμετρο της Γης.
Η μέτρηση της περιφέρειας της Γης από τον Ερατοσθένη
Ο Ερατοσθένης πληροφορήθηκε ότι στη Συήνη (σημερινό Ασουάν) ο ήλιος κατά το μεσημέρι του θερινού ηλιοστασίου ρίχνει τις ακτίνες του κάθετα στον ορίζοντα και φωτίζει τον πυθμένα ενός πηγαδιού. Την ίδια στιγμή στην Αλεξάνδρεια οι ακτίνες του ηλίου δεν πέφτουν κάθετα αλλά σχημάτιζαν μια γωνία (α) με την κατακόρυφο του τόπου. Ο Ερατοσθένης γνώριζε ότι η Γη είναι στρόγγυλη και βρήκε με μαθηματικά ότι η γωνία α, που σχηματίζει η κατακόρυφος του τόπου με τις ακτίνες του Ήλιου αντιστοιχεί στην απόσταση Αλεξάνδρειας – Συήνης. Στη συνέχεια μέτρησε με βηματιστές την απόσταση Αλεξάνδρειας – Συήνης (5.040 στάδια). Αφού λοιπόν στην γωνιά (α) που βρήκε αντιστοιχούν 5.040 στάδια υπολόγισε ότι στις 360° που είναι ο πλήρης κύκλος της Γης αντιστοιχεί η περίμετρος της (την βρήκε περίπου 252.000 στάδια που σήμερα ισούνται με περίπου 40.000 χλμ). Σήμερα το πείραμα πραγματοποιείται σε παγκόσμια κλίμακα με τη συμμετοχή χιλιάδων μαθητών στην Εαρινή(21/3) και την Φθινοπωρινή (21/9) Ισημερία, όταν ο ήλιος είναι κάθετος στον Ισημερινό.
