του Δημήτρη Τζώρτζη, Ηλεκτρολόγου Μηχ. και Πληροφορικής, Υπ. Δημοτ. Συμβ. Νοτίου Πηλίου *
Στην εποχή μας συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές, λες και ο χρόνος τρέχει σε fast forward! Η κλιματική αλλαγή, με τις πλημμύρες και τις φωτιές, που πρόσφατα βιώσαμε, η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, με τα ασύρματα δίκτυα 5G, τις οπτικές ίνες, την Τεχνητή Νοημοσύνη, το Internet, και με τους κινδύνους που κρύβει, σε μια εποχή που από καταναλωτές ενέργειας γινόμαστε και παραγωγοί (prosumers), όλα αυτά είναι εδώ, μπροστά μας και πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε. Και αυτό δεν γίνεται με την “κλασσική” λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, χρειάζεται νέο μοντέλο διοίκησης και εκτέλεσης έργων, που να εξασφαλίζει Ταχύτητα, Αποτελεσματικότητα, Οικονομία και υλοποίηση με τις σωστές τεχνικές Προδιαγραφές.
Εννοείται ότι κάθε Δημόσια Διοίκηση, πρέπει να έχει αρχές και ηθικές βάσεις, ήτοι Συναίνεση, Αξιοκρατία και Διαφάνεια στην Οικονομική διαχείριση. Επιπλέον, επικαλούμαι τον Max Weber, στο πόνημά του Politik als Beruf, όπου αναφέρει τα τρία χαρακτηριστικά, που πρέπει να έχει ένας “επαγγελματίας” πολιτικός: πάθος, αίσθημα ευθύνης, αίσθηση μέτρου.
Θα σταθώ λοιπόν σε δύο κύριους άξονες τους οποίους οφείλει να αναπτύξει ένας σύγχρονος Δήμος, την ψηφιοποίηση και τη διαχείριση ενέργειας.
Ψηφιακός Δήμος
Η οργάνωση ενός έξυπνου Δήμου αφορά σε όλη τη λειτουργία του, εξασφαλίζοντας ταχύτερες και αποτελεσματικότερες υπηρεσίες, στην καθαριότητα, την υγεία, την κοινωνική φροντίδα και πρόνοια, στην ενημέρωση και την επαφή με τον πολίτη. Όλες οι υπηρεσίες εντάσσονται σε ένα Ενιαίο Κέντρο Διαχείρισης, που διασυνδέει τα τμήματα του Δήμου και αποτελεί το μοναδικό σημείο διεπαφής για δημοτικούς υπαλλήλους και πολίτες. Έτσι οργανώνονται:
-
Εξυπηρέτηση και Πληροφόρηση του πολίτη, με ενιαίο 5ψήφιο αριθμό κλήσης “Για Όλα”. Αυτό υποστηρίζεται από Ψηφιακό Σύστημα Καταγραφής Αιτημάτων (CRM, Trouble Ticketing), με χρονικό όριο και ενημέρωση του αιτούντα. Έτσι, κάθε πρόβλημα, κάδων καθαριότητας, φωτισμού, κυκλοφορίας, λογαριασμών κοκ, καταγράφεται και εξυπηρετείται με δέσμευση. Επιπλέον, καταγράφονται και προτάσεις για τη βελτίωση υποδομών. Ο πολίτης συμμετέχει ενεργά στον Δήμο του.
-
Διαδικτυακή Εφαρμογή, σε web και mobile, για το “παράθυρο” στην επικοινωνία με τον πολίτη, που επικοινωνεί με το Σύστημα Καταγραφής Αιτημάτων. Επιπλέον, η Εφαρμογή προβάλλει το τουριστικό, αγροτικό και πολιτιστικό κεφάλαιο του Δήμου (σύνδεση με Ελληνικό Πρωινό και πιστοποίηση We Do Local). Υποστήριξη ΑμΕΑ σε όλες τις διεπαφές με το Δήμο (με εφαρμογές τύπου Bevica, διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα κλπ). Interactive InfoKiosks, σε διάφορα σημεία του Δήμου αλλά και πέραν αυτού, για πληροφόρηση και προβολή του Δήμου.
-
Ανάπτυξη και υποστήριξη σύγχρονου δικτύου τηλεβοήθειας και τηλεϊατρικής.
-
Έξυπνος δημοτικός φωτισμός, με τηλεχειρισμό και προσαρμογή στις συνθήκες.
-
Τηλεμετρία και διαχείριση μετρητών ύδρευσης. Έλεγχος διαρροών. Συχνοί, αυτόματοι έλεγχοι της ποιότητας του νερού και ενημέρωση του πολίτη.
-
Διαχείριση και προγραμματισμός αποκομιδής σκουπιδιών, έργο υποστηριζόμενο από γεωχωρικές τεχνολογίες (GIS, fleet management), με έκτακτα δρομολόγια, για μεγάλα απορριπτόμενα αντικείμενα και για βιομάζα (κλαδιά). Ένδειξη των σημείων όπου υπάρχουν κάδοι ανακύκλωσης. Πρόγραμμα κομποστοποίησης, με καταγραφή των κάδων που παρέχονται. Επαναχρησιμοποίηση μεταχειρισμένων ρούχων, ηλεκτρικών ειδών και άλλων αντικειμένων για όσους τα έχουν ανάγκη, με καταγραφή των σημείων συλλογής και αποθήκευσης.
-
Διαχείριση και ενημέρωση για την κυκλοφορία, τη στάθμευση, τις παρακάμψεις κλπ. Αυτόματο σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης.
-
Καταγραφή σε γεωχωρικά δεδομένα και σήμανση, για οδικό δίκτυο (και αγροτικό), αρίθμηση οδών, σπιτιών, δασικά μονοπάτια, ποδηλατικές διαδρομές, δημοτικά ακίνητα, χώροι λατομείων, πολεοδομία, φωτισμό, δίκτυα ύδρευσης/άρδευσης (με ένδειξη των αμιαντοσωλήνων) και πηγές, δεξαμενές πυροπροστασίας, λιμάνια (και υπηρεσίες), χώροι πολιτισμού (καταγραφή και ανάδειξη πολιτιστικού αποθέματος, ιστορικών αρχείων και χώρων, πολιτιστικών εκδηλώσεων) και αθλητισμού.
-
Εγκατάσταση (στο δάσος) μετεωρολογικών σταθμών και καμερών εποπτείας και παρατήρησης. Δημιουργία θόλου παρατήρησης νυχτερινού ουρανού.
-
Διαχείριση Επιδοτούμενων (Ευρωπαϊκών) Προγραμμάτων (ΕΣΠΑ).
-
Καταγραφή και διαφάνεια στα Οικονομικά του Δήμου, των εσόδων και εξόδων.
-
Υποστήριξη των πολιτών, σε θέματα Ενέργειας (ένταξη σε ΚΟΤ, ΑΠΕ, Εξοικονόμηση), Τηλεπικοινωνιών (Συμβόλαια), Συσκευών (TV και λήψη, ηλεκτρικές, ηλεκτρονικές) και ψηφιακού κόσμου (Η/Υ, Internet, υπηρεσίες).
-
Καταγραφή όλων των δεσποζόμενων και αδέσποτων ζώων, ενημέρωση για τις υποχρεώσεις (στείρωση/dna, τσιπ, εκπαίδευση).
Όλα τα παραπάνω υποστηρίζονται από Ανοιχτά Δεδομένα, για όλους τους πολίτες, με σεβασμό και πρωτόκολλα για τη διαχείριση προσωπικών δεδομένων (GDPR). Επίσης, δίνεται ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο για όλους, σε κεντρικούς χώρους, με προγράμματα τύπου wifi4all. Τέλος, σε συνεργασία με τις εταιρείες-παρόχους, αλλά και συμμετοχή σε προγράμματα δημοτικών δικτύων, εξασφαλίζεται η κάλυψη σε ευρυζωνικά δίκτυα, ασύρματα και ενσύρματα (οπτικές ίνες), απαραίτητο στην εποχή της ψηφιακής γνώσης και της τηλε-εκπαίδευσης.
Προκειμένου τα παραπάνω να εφαρμοστούν, να γίνουν κτήμα και να μπορούν να αξιοποιηθούν από όλους τους δημότες, είναι απαραίτητο αυτοί να επιμορφωθούν. Για το σκοπό αυτό διοργανώνονται, σε δημοτικούς χώρους με εξοπλισμό και internet, επιμορφωτικά σεμινάρια για παιδιά, ηλικιωμένους, για όλους. Η επιμόρφωση επεκτείνεται στη χρήση υπολογιστών και διαδικτύου, στους κινδύνους που κρύβει η έκθεση προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο (ιδίως για ανήλικους), αλλά και στη συναλλαγή με τράπεζες και δημόσιες υπηρεσίες.
Αυτή η οργάνωση έρχεται να δώσει τα εργαλεία και στο Συντονιστικό Διαχείρισης Κρίσεων, θεσμό που όλοι είδαμε να πάσχει, κατά τις πρόσφατες καταστροφές. Επαφή με τους πληγέντες (μέσω των βάσεων δεδομένων), επαφή με τις υπόλοιπες δημόσιες υπηρεσίες (Πυροσβεστική, Αστυνομία, Περιφέρεια, Υπουργεία), συντονισμός υπηρεσιών και καταγραφή των θεμάτων που ανακύπτουν. Οργάνωση και συντονισμός των ομάδων εθελοντών (με εξοπλισμό πομποδεκτών VHF/UHF, επικουρικά σε κινητή τηλεφωνία). Επίσης, δίνεται η δυνατότητα μιας πρώτης, δημοτικής καταγραφής προβλημάτων των πληγέντων, άμεσα και επικουρικά στα κλιμάκια του κράτους.
Τέλος, πολλά μπορούν να γίνουν για την αναβάθμιση της εμπειρίας ντόπιων και επισκεπτών στο πολιτιστικό και αγροτικό κεφάλαιο (ιστορία, γαστρονομία, παραδοσιακά επαγγέλματα), με εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας (virtual reality – VR, ή και augmented reality) .
Είναι σαφές ότι η ψηφιακή οργάνωση και υπηρεσίες αποτελούν τα εκ των ων ουκ άνευ συστατικά και για την προσέλκυση τουριστικού κεφαλαίου, επενδύσεων, τηλε-εργασίας (ψηφιακοί νομάδες).
Ενέργεια
Η ενέργεια είναι βασικό αγαθό στην κοινωνία μας. Χρειάζονται άμεσα πρωτοβουλίες για τη μείωση του ολοένα και πιο δυσβάσταχτου για Δήμο και πολίτες ενεργειακού κόστους. Μία δυνατότητα για τους πολίτες για εξοικονόμηση και αυτοπαραγωγή προσφέρεται μέσω φωτοβολταϊκών panels. Αλλά στο Πήλιο είμαστε δέσμιοι ενός ειδικού καθεστώτος.
Το Προεδρικό Διάταγμα Πηλίου, από 11-6-1980 (τροποποίηση 16-5-1997), χρήζει αναθεώρησης, σε τουλάχιστον δύο σημεία, όπου και υφίσταται αδικία και μη ισονομία για τους κατοίκους (και επενδυτές) του Πηλίου, σε σχέση με τους υπόλοιπους πολίτες της χώρας:
-
Φωτοβολταϊκά (σε στέγες ή γήπεδα)
Στο Π.Δ. υπάρχει αναφορά μόνο για ηλιακούς θερμοσίφωνες (επιτρέπονται μόνο οι συλλέκτες, εμφανείς κατά την κλίση της στέγης – καταστρατηγείται στην πράξη), καθότι την εποχή του Π.Δ. δεν υπήρχαν φ/β. Η υπ’ αριθμ. 16094/08 απόφαση υφυπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. απαιτεί ρητά να αναφέρεται η δυνατότητα εγκατάστασης φ/β, οπότε η Επιτροπή Πολεοδομικού & Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ) γνωμοδοτεί αρνητικά σε κάθε αίτημα και ουσιαστικά έχει απαγορευτεί αυτή η δραστηριότητα στο Πήλιο.
-
Πολεοδομικό καθεστώς, με τους περιορισμούς στη δόμηση και τις επακόλουθες αποφάσεις του ΣτΕ για όρια οικισμών, εκτός σχεδίου και “ένα κτίριο ανά ιδιοκτησία”.
Οι ενέργειες, που πρέπει να γίνουν:
Το ΥπΕΝ, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς (ΤΕΕ Μαγνησίας, Υπ. Τουρισμού, Υποδομών κλπ), πρέπει να εισηγηθεί αναθεώρηση του Π.Δ., ώστε να δίνεται η έγκριση, μέσω των ΣΧΟΟΑΠ-ΤΧΣ, να καθοριστούν οι περιοχές του Πηλίου που θα μπορούν να εγκαθίστανται φ/β συστήματα. Εάν αυτό καθυστερεί, θα πρέπει να δοθούν κατ’ εξαίρεση ειδικά προνόμια για virtual net metering (εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός), σε κατοίκους του Πηλίου – ήτοι η δυνατότητα και κίνητρα, ώστε οι κάτοικοι και οι Κοινότητες του Πηλίου να αναπτύξουν σε άλλη περιοχή τα “πάρκα” τους, συμψηφίζοντας καταναλώσεις στο Πήλιο.
Οι ισχύοντες περιορισμοί του Π.Δ. δεν εμποδίζουν μεγάλους επενδυτές με 500kW φ/β πάρκα, αλλά και με μεγαθήρια ανεμογεννήτριες των 200μ, να προχωρούν τα έργα τους στο Πήλιο, ενώ, αντίθετα, κανείς κάτοικος δεν μπορεί νόμιμα να εγκαταστήσει 2-3 πάνελς στη σκεπή του, για να επωφεληθεί από τα κρατικά προγράμματα και τις επιδοτήσεις (Φ/Β και μπαταρίες, Ενεργειακός Συμψηφισμός, Ιδιοκατανάλωση).
Ανεμογεννήτριες: Θεωρώ ότι ξένες επενδύσεις δεκάδων α/γ των 200μ στο Τισαίο όρος και αλλού στο Πήλιο, αντιβαίνουν στη βούληση των κατοίκων για χαρακτηρισμό του τόπου ως περιοχής ήπιας τουριστικής και αειφόρου ανάπτυξης. Οι α/γ είναι σε προχωρημένο αδειοδοτικό στάδιο (π.χ. στη Δημοτική Ενότητα Σηπιάδος, στο Νότιο Πήλιο, οι ΑΔ-02002 και ΑΔ-02003 έχουν ήδη έγκριση Περιβαλλοντολογικών), μετά τις παλινωδίες στη θέση που τήρησαν τοπικές αρχές, και είναι πολύ δύσκολη πλέον η διαπραγμάτευση και τα μέτρα που μπορούν να παρθούν. Χρειάζεται πίεση, σε κάθε πολιτική κατεύθυνση, για αποχαρακτηρισμό της γης του Πηλίου για χρήση α/γ, δράσεις που έπρεπε να είχαν γίνει στα πρώτα στάδια αδειοδότησης (ήδη από την εκδήλωση ενδιαφέροντος).
Όσον αφορά στην επένδυση για χωροθέτηση πλωτού τερματικού LNG στον Παγασητικό κόλπο (FSRU), βάση και των τεχνοοικονομικών δεδομένων, θα στοιχημάτιζα ότι δεν είναι υλοποιήσιμη στο εγγύς μέλλον.
Κάθε Δήμος οφείλει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της ενεργειακής εποχής και να προωθήσει τουλάχιστον τα ακόλουθα:
-
Εξοικονόμηση Ενέργειας στα δημόσια κτίρια (πρόγραμμα Ηλέκτρα – λήξη 30/9), ενεργειακή αναβάθμιση Σχολείων κ.α. Αντικατάσταση του συνόλου του Δημοτικού Φωτισμού με λαμπτήρες LED και τοποθέτηση αυτόνομων ηλιακών, όπου δεν υπάρχει δίκτυο.
-
Φωτοβολταϊκά σε κτίρια του Δήμου, ή/και στην Ενεργειακή Κοινότητα του Δήμου.
-
Προμήθεια και χειρισμός ηλεκτρογεννητριών, σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ, για περιπτώσεις ανάγκης, με απομόνωση-νησιδοποίηση (islanding) περιοχών. Αλλά και αριθμού μικρότερων ηλεκτρογεννητριών και αντλιών, για χρήση σε αντλιοστάσια, βοήθεια σε πολίτες και απομακρυσμένη περιστασιακή ηλεκτροδότηση.
-
Προώθηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας για κατοίκους και υπηρεσίες.
-
Επιδοτούμενα Προγράμματα για Αντλίες Θερμότητας σε κατοικίες και επιχειρήσεις.
-
Επέκταση δικτύου Φυσικού Αερίου, σε συνεργασία με ΕΔΑ.
Ένα μεγάλο έργο, στα πρότυπα άλλων πρωτοπόρων, είναι η σύσταση Ενεργειακής Κοινότητας, εκμεταλλευόμενοι επιδοτούμενα προγράμματα, ξεκινώντας αρχικά με φωτοβολταϊκά σε δημοτικούς χώρους (όσον αφορά στο Πήλιο: με ειδική άδεια, αλλιώς σε χώρο εκτός Πηλίου, με Εικονικό Συμψηφισμό), με συμμετοχή του Δήμου και πολιτών (κατά βούληση και ποσοστό). Στο καταστατικό της Εν.Κοιν. περιλαμβάνονται:
-
-
10% των εσόδων για επιδότηση ευάλωτων νοικοκυριών.
-
Ελάφρυνση σε λογαριασμούς ρεύματος των μελών, με επιστροφή χρημάτων.
-
Εκμετάλλευση της βιομάζας από κλαδέματα (pellets) και λύματα των βιολογικών.
-
Συλλογή υπολειμμάτων καφέ για δημιουργία pellets, για θέρμανση σχολείων, όπως έπραξε πρωτοπόρος η Εν.Κοιν. Καρδίτσας.
-
Εφαρμογή τηλεθέρμανσης σε οικισμούς.
-
Δημιουργία και λειτουργία micro-grids, με μικροπαραγωγούς (αυτόνομες “νησίδες”, με δίκτυο, παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας).
-
Ανάπτυξη Σταθμών Φόρτισης Ηλεκτρικών Αυτοκινήτων και Πλοίων.
-
Μικρά υδροηλεκτρικά και έργα αποθήκευσης ενέργειας. Με σωστό σχεδιασμό σε δίκτυα και αποθήκευση, θωρακίζεται ο Δήμος και οι κάτοικοι, για αδιάλειπτη παροχή ενέργειας, σε έκτακτες καταστάσεις.
-
Ψηφιακή οργάνωση, ενεργειακή πολιτική είναι οι δύο άξονες που προσδιορίζουν έναν έξυπνο, σύγχρονο Δήμο. Έρχονται να “δέσουν” με τα υπόλοιπα, την πολιτιστική κληρονομιά, το αγροτουριστικό κεφάλαιο, την κοινωνική μέριμνα. Δεν νοείται πλέον Δήμος, που να μην προσαρμόζεται στις ανάγκες της εποχής μας. Και σε αυτό το πλαίσιο, καταθέτουμε τη δέσμευσή μας να εργαστούμε με όλες τις δυνάμεις μας, αξιοποιώντας τις γνώσεις και την πείρα μας για το καλό του τόπου.
* Ο Δημήτρης Τζώρτζης (του Νικολάου) είναι Υπ. Δημοτικός Σύμβουλος στο Νότιο Πήλιο, Δ.Ε. Μηλεών με το συνδυασμό “Νέα Αρχή για τον τόπο μας”. Έχει πτυχίο Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Πληροφορικής από το ΕΜΠ.
Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων, την περίοδο 2015-2016. Διετέλεσε Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΠΑ ΑΕ, την περίοδο 2018-2019. Ασχολείται με τους τομείς Πληροφορικής, Τηλεόρασης, Τηλεπικοινωνιών και Ενέργειας. Είναι ιδρυτικό μέλος εταιρείας ΑΠΕ. Κατάγεται και μένει στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας. www.linkedin.com/in/dtzortzis
