Βία κατά των γυναικών, ένα διαχρονικό κοινωνικό πρόβλημα

Γράφει η Νίκη Τσιλιβίδου δόκιμο μέλος του Σοροπτιμιστικού Ομίλου Βόλου «ΘΕΤΙΣ»

Η βία κατά των γυναικών είναι ένα φαινόμενο τόσο παλιό, όσο και οι πατριαρχικές κοινωνίες. Οι γυναίκες και τα κορίτσια, σε όλες τις κοινωνίες και σε όλους τους πολιτισμούς, συχνά εκτίθενται σε σοβαρές μορφές βίας, όπως ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική παρενόχληση, βιασμό, εξαναγκασμό σε σύναψη γάμου και σε ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων, εγκλήματα που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και σοβαρό εμπόδιο στην επίτευξη ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την διάρκεια ενόπλων συγκρούσεων, επηρεάζουν τον άμαχο πληθυσμό και ειδικότερα τις γυναίκες με τη μορφή εκτεταμένου ή συστηματικού βιασμού και σεξουαλικής βίας και αυξάνουν την έμφυλη βία, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τις συγκρούσεις.
Τα αίτια αυτής της βίας συνδέονται άμεσα με τις παγιωμένες κοινωνικές και οικονομικές δομές εξουσίας, αλλά και τα κυρίαρχα πρότυπα και αντιλήψεις. Δομές που συστηματικά αναπαράγουν μία σχέση ανισότητας μεταξύ των ανδρών και των γυναικών και καθιστούν τη βία δυνατή σε βάρος των δεύτερων. Πρότυπα και αντιλήψεις που υποβιβάζουν, απαξιώνουν και αντικειμενοποιούν τις γυναίκες διαμορφώνοντας ένα κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτή η βία γίνεται αποδεκτή, τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα τη κοινωνικής ζωής. Οι αιτίες, λοιπόν, του φαινομένου είναι βαθιά ριζωμένες στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική πραγματικότητα και χάνονται στα βάθη της ιστορίας. Και αυτό εξηγεί εν μέρει την επιμονή και τη μεγάλη έκταση της βίας κατά των γυναικών, ακόμη και σε κοινωνίες που έχουν κάνει σημαντικά, ιστορικά βήματα στην κατεύθυνση της ισότητας των δύο φύλων.
Στις χώρες της Δύσης μπορεί να έχουν κατοχυρωθεί, νομικά, βασικά δικαιώματα της γυναίκας, μπορεί να έχουν καταργηθεί πολλοί ρόλοι που παραδοσιακά την υποδούλωναν, όμως, χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά προς αυτή την κατεύθυνση. Τα στοιχεία σοκάρουν: 3500 γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο εξ αιτίας της ενδοοικογενειακής βίας στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μία στις τρεις γυναίκες ηλικίας 15 ετών και άνω έχει υπάρξει θύμα σωματικής ή και σεξουαλικής βίας, 13 εκατομμύρια γυναίκες, σε διάστημα δώδεκα μηνών κατά τη διεξαγωγή της πανευρωπαϊκής έρευνας, είχαν βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής βίας από ένα τέως ή νυν σύντροφο, 40-50% των γυναικών της Ε.Ε. έχει αναφέρει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και τέλος 500.000 – 2.000.000 άνθρωποι στον κόσμο, κυρίως γυναίκες και παιδιά, εκτιμάται ότι διακινούνται παράνομα κάθε χρόνο με σκοπό την σεξουαλική εκμετάλλευση και την εξαναγκαστική εργασία.
Δυστυχώς, το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών έγινε ορατό και αναγνωρίστηκε ως κοινωνικό πρόβλημα μόνο τις τελευταίες δεκαετίες χάρη στους αγώνες και την επιμονή των ίδιων των γυναικών και πρωτίστως του φεμινιστικού κινήματος. Έτσι, στα μέτρα ευρωπαϊκής κλίμακας που μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών περιλαμβάνεται η οδηγία της Ε.Ε, για τα θύματα της εγκληματικότητας (2012/29/Ε.Ε.) και η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης). Η οδηγία της Ε.Ε. για τα θύματα της εγκληματικότητας, η οποία υιοθετήθηκε το 2012, θεσπίζει ελάχιστα πρότυπα σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία των θυμάτων της εγκληματικότητας στην Ε.Ε. και κάνει ρητή αναφορά στα θύματα της βίας λόγω φύλου, στα θύματα σεξουαλικής βίας και στα θύματα βίας στο πλαίσιο στενών σχέσεων. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι το πρώτο νομικά δεσμευτικό περιφερειακό κείμενο στην Ευρώπη που αντιμετωπίζει, σφαιρικά και διεξοδικά, τις διαφορετικές μορφές βίας κατά των γυναικών όπως, η ψυχολογική βία, η παρενοχλητική παρακολούθηση (stalking), η σωματική βία, η σεξουαλική βία και η σεξουαλική παρενόχληση. Η Σύμβαση αυτή υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, κατά τη 12η συνεδρίασή του, στην Κωνσταντινούπολη, την 1η/11/2011, αποσκοπώντας στη δημιουργία μιας Ευρώπης απαλλαγμένης από τη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία και κυρώθηκε στην Ελλάδα, με το νόμο 4531/2018. Το Συμβούλιο καταδίκασε όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών, αναγνώρισε ότι η υλοποίηση της, de jure και de facto, ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελεί βασικό στοιχείο για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και ότι η βία κατά των γυναικών συνιστά εκδήλωση των ιστορικά άνισων σχέσεων ισχύος μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε επικυριαρχία και διακρίσεις κατά των γυναικών από τους άνδρες και στην παρακώλυση της πλήρους προόδου των γυναικών. Αναγνώρισε τη δομική φύση της βίας κατά των γυναικών ως βίας βασιζόμενης στο φύλο και ότι η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους κοινωνικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων οι γυναίκες εξαναγκάζονται σε υποδεέστερη θέση σε σύγκριση με τους άνδρες. Έτσι, έγινε αντιληπτή η αναγκαιότητα λήψης μέτρων προώθησης αλλαγών, αναφορικά με τα κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα συμπεριφοράς γυναικών και ανδρών, με σκοπό την εξάλειψη προκαταλήψεων, εθίμων, παραδόσεων και όλων των άλλων πρακτικών, οι οποίες βασίζονται στην ιδέα της κατωτερότητας των γυναικών ή στους στερεότυπους ρόλους γυναικών και ανδρών. Όλα τα μέλη της κοινωνίας και ειδικότερα οι άνδρες και τα αγόρια θα πρέπει να ενθαρρυνθούν με σκοπό να συμβάλλουν ενεργά στην πρόληψη όλων των μορφών βίας. Ο πολιτισμός, τα έθιμα, η θρησκεία, οι παραδόσεις ή η ούτως αποκαλούμενη «τιμή» δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως δικαιολογία για οποιεσδήποτε πράξεις βίας. Οι γυναίκες πρέπει να ενδυναμωθούν και να μιλήσουν. Είναι αναγκαία η αύξηση της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, στην οποία θα συμβάλλει η συνεργασία με εθνικά ιδρύματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φορείς ισότητας, με μη κυβερνητικές οργανώσεις, ιδιαίτερα με γυναικείες οργανώσεις, όπου απαιτείται να ενισχυθεί το αίσθημα κατανόησης ανάμεσα στο ευρύ κοινό, σχετικά με τις διάφορες εκδηλώσεις όλων των μορφών βίας, των συνεπειών τους στα παιδιά και την ανάγκη πρόληψης αυτής της βίας. Αλλά το μεγαλύτερο όπλο καταπολέμησης της βίας είναι η παιδεία. Θα πρέπει να συμπεριληφθεί, όπως αναφέρει η παραπάνω Σύμβαση, εκπαιδευτικό υλικό σε θέματα όπως η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, οι μη στερεότυποι ρόλοι των δύο φύλων, ο αμοιβαίος σεβασμός, η επίλυση συγκρούσεων χωρίς βία στις διαπροσωπικές σχέσεις, η βασιζόμενη στο φύλο βία κατά των γυναικών και το δικαίωμα στην προσωπική ακεραιότητα, προσαρμοσμένα στην βαθμιαία εξελισσόμενη ικανότητα των μαθητών, στα επίσημα αναλυτικά προγράμματα μαθημάτων σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης.
Το 16ημερο από τις 25.11 (Διεθνής Ημέρα για την εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών) μέχρι τις 10.12. (Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ημέρα Διεθνούς Σοροπτιμισμού) έχει θεσμοθετηθεί σαν εκστρατεία Orange the World, για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Αρχικά οργανώθηκε από ακτιβιστές στα εγκαίνια του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Ηγεσίας Γυναικών, το 1991. Τις ημέρες αυτές διοργανώνονται στρατηγικές από οργανώσεις και μεμονωμένους πολίτες σε όλο τον κόσμο για να υψώσουν τις φωνές τους για την πρόληψη και εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Υποστηρίζοντας αυτήν την πρωτοβουλία, υπό την ηγεσία του Γενικού Γραμματέα Ηνωμένων Εθνών, Antonio Guterres, η καμπάνια για το τέλος της βίας κατά των γυναικών με τίτλο «UNITE», ζητά παγκόσμια δράση για να αυξηθεί η αφύπνιση και οι προσπάθειες για συνηγορία και η ανταλλαγή γνώσης και πρωτοβουλιών. Τα τελευταία χρόνια η καμπάνια χρησιμοποιεί το πορτοκαλί χρώμα, που αντιπροσωπεύει ένα λαμπερότερο μέλλον απαλλαγμένο από βία κατά των γυναικών και κοριτσιών σαν ένα ενωτικό θέμα, προβάλλοντας όλες τις παγκόσμιες δραστηριότητες. Το φετινό θέμα της καμπάνιας είναι Orange the World#HearMeToo έτσι ώστε γυναίκες ή κορίτσια που έχουν υποστεί κακοποίηση και βία να ενθαρρυνθούν και να κοινοποιήσουν για να λάβουν μέσω της συνηγορίας την απαραίτητη βοήθεια. Στις δράσεις αυτές συμμετέχουν ενεργά η Σορροπτιμιστική Ένωση Ελλάδας με τους ομίλους της και τοπικά οι δύο Όμιλοι Βόλου, «Πρώτος» και «Θέτις», όπως και όλες οι ενώσεις Σοροπτιμιστριών στην Ευρώπη και διεθνώς και δουλεύουμε όλες μαζί για την ενδυνάμωση της θέσης της γυναίκας και του κοριτσιού σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτά τα πλαίσια στηρίζουμε την πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών και φέτος για την 16ημερη εκστρατεία των ενεργών πολιτών που στόχο έχει την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Η διεθνής Σοροπτιμιστική Ένωση είναι παρούσα σε 121 χώρες με περισσότερα από 72.000 μέλη Ομίλων και είμαστε υπερήφανες που η Σοροπτιμιστική Ομοσπονδία Ευρώπης έχει συμβουλευτικό ρόλο στα Ηνωμένα Έθνη και στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών (ECOSOC), συμμετοχικό ρόλο στο Συμβούλιο της Ευρώπης και στο Ευρωπαϊκό Λόμπυ Γυναικών και, ταυτόχρονα συνεισφέρει στο έργο της Οργάνωσης για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE). Στην Ελλάδα, έχουμε 25 ενεργούς Ομίλους, καθώς και 500 περίπου μέλη που δραστηριοποιούνται σε προγράμματα με επίκεντρο τους τομείς:
-Βία κατά των γυναικών
-Εκπαίδευση
-Ενδυνάμωση της γυναίκας
-Βιωσιμότητα
-Διασφάλιση υγείας και τροφής για όλους.
Οι Σοροπτιμιστικοί Όμιλοι σε ολόκληρη την Ευρώπη από το 2009 φωτίζουν, με πρωτοβουλία τους, κεντρικά κτίρια και μνημεία των πόλεων με πορτοκαλί χρώμα. Στη χώρα μας εφέτος, φωτίζονται τα δημαρχεία, η Βουλή των Ελλήνων, το Συντριβάνι της Πλατείας Ομόνοιας και το Υπουργείο Εσωτερικών (Υφυπουργείο Μακεδονίας-Θράκης) και στην πόλη μας, με πρωτοβουλία των δύο Ομίλων μας («Πρώτος» και «Θέτις»), το «κορδόνι» στο λιμάνι. Μέσω των ομίλων μας προκαλούμε με δράσεις και συνομιλίες για να αποτραπεί και να τερματιστεί το φαινόμενο αυτό, ευαισθητοποιώντας, ενισχύοντας την υπεράσπιση και ανταλλάσσοντας γνώση και καινοτομία.

Εγγραφείτε στην ομάδα Magnesianews στο Viber για να λαμβάνετε ενημερώσεις.
Ακολουθήστε τη ροή Magnesianews στο Google News και μείνετε σε επαφή με ότι συμβαίνει.