Οι παραγωγοί των λαϊκών αγορών βρίσκονται σε οριακό σημείο, με την πίεση από τις νέες ψηφιακές και φορολογικές υποχρεώσεις να εντείνεται.
Όπως κατήγγειλεστο Ράδιο ΕΝΑ 102,5 και τον Ηλία Κουτσερή, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Θεσσαλίας Παραγωγών Λαϊκών Αγορών, Απόστολος Τσακανίκας, ο κλάδος αντιμετωπίζεται σαν «σταθερή πολυεθνική επιχείρηση», ενώ στην πραγματικότητα αποτελείται από μικροκαλλιεργητές και μικροπωλητές, εκτεθειμένους στις καιρικές συνθήκες, χωρίς διοικητικές δομές, λογιστήρια και μόνιμη υποστήριξη. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, η Ομοσπονδία προχωρά σε 24ωρη προειδοποιητική απεργία την Τετάρτη, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο κλιμάκωσης με δυναμικές κινητοποιήσεις και αποχή από το επάγγελμα το επόμενο διάστημα.
Το ψηφιακό δελτίο αποστολής και η «ιδιαιτερότητα» του υπαίθριου επαγγέλματος
Από την 1η Μαΐου, παραγωγοί και έμποροι λαϊκών αγορών υποχρεώνονται να εκδίδουν ηλεκτρονικό δελτίο αποστολής, μέσω ειδικής πλατφόρμας. Σύμφωνα με τον κ. Τσακανίκα, αυτό σημαίνει νέο κύκλο δαπανών: αγορά tablet, σύνδεση με πάροχο διαδικτύου, πληρωμή συνδρομών και επιπλέον επένδυση 600 ευρώ, μετά τα κόστη που ήδη κατέβαλαν για POS και ταμειακές μηχανές.«Οι λαϊκές αγορές έχουν μια ιδιαιτερότητα», τονίζει, επισημαίνοντας πως οι παραγωγοί δεν εργάζονται σε στεγασμένους και σταθερούς χώρους, αλλά υπαίθρια, εκτεθειμένοι σε βροχή, καύσωνα, κούραση και απρόβλεπτες συνθήκες.
Η καθημερινή διαδικασία, όπως την περιγράφει, είναι δυσλειτουργική και χρονοβόρα:
•Οι παραγωγοί συχνά μεταβαίνουν για συγκομιδή σε χωράφια 5–7 χιλιόμετρα μακριά, όπου πρέπει να ζυγίσουν, να καταγράψουν και να ανεβάσουν ποσότητες στο διαδίκτυο πριν ακόμη ξεκινήσει η συσκευασία.
•Στη συνέχεια, τα προϊόντα επιστρέφουν στο σπίτι για συσκευασία, καθάρισμα, πλύσιμο, καθώς δεν μπορούν να μεταφερθούν «με λάσπες και χώμα», ανατρέποντας την αυθημερόν ροή εργασιών.
•Μετά τη λήξη της λαϊκής, πρέπει να ζυγιστούν οι αδιάθετες ποσότητες και να σταλεί νέο ψηφιακό δελτίο, ανεξάρτητα από καιρικές συνθήκες ή εξάντληση.
«Ας μας πούνε. Τις θέλουν τις λαϊκές αγορές ή δεν τις θέλουνε; Γιατί με αυτό που κάνουνε να φέρνουν προβλήματα το ένα μετά το άλλο λες και είμαστε στεγασμένος χώρος, λες και είμαστε σταθεροί και μπορούμε να έχουμε λογιστή, λογιστήριο λες και είμαστε καμιά πολυεθνική. Είμαστε μικροκαλλιεργητές. Πρέπει να το καταλάβουν. Και οι έμποροι δεν λέγονται έμποροι αλλά μικροπωλητές. Η άδεια είναι άδεια μικροπωλητή. Είναι μικροί πωλητές όπως είμαστε κι εμείς μικροπαραγωγοί. Άρα, έχει γίνει στόχος ο κλάδος των λαϊκών αγορών γενικά» τονίζει αγανακτισμένος.
Το ΦΠΑ και η αδυναμία υπολογισμού
κόστους με το μοντέλο λιανικών πωλήσεων
Ένα από τα κεντρικότερα προβλήματα αφορά ο ΦΠΑ, ο οποίος επιβάλλεται στο 13% επί των πωλήσεων, αλλά όπως εξηγεί, δεν εισπράττεται ουσιαστικά από τον παραγωγό, δημιουργώντας πλασματικό συμψηφισμό και τελικά φορολόγηση:
«Στο 1 ευρώ, τα 13 λεπτά είναι ΦΠΑ και άλλα 8 λεπτά, αν πληρώσει κάποιος με κάρτα, πάνε στην τράπεζα. Στην τσέπη μου δεν μπαίνει 1 ευρώ, αλλά 79 λεπτά».
Αναλύοντας το κόστος καλλιέργειας σε ένα στρέμμα ντομάτας:
•Απαιτούνται περίπου 2.000 ρίζες.
•Το συνολικό κόστος φτάνει τα 2.200 ευρώ.
•Από αυτά, τα 260 ευρώ είναι ΦΠΑ, ποσό που δεν επιστρέφεται. Παράλληλα, αν ο κύκλος εργασιών ξεπεράσει τα 9.000 ευρώ, τότε οι παραγωγοί φορολογούνται, ακόμη και αν δεν έχουν πραγματικό κέρδος. «Πως θα μπορέσει να αντέξει ο κλάδος των παραγωγών των λαϊκών αγορών; διερωτάται ο ίδιος.
Υπέρογκα πρόστιμα με πρόσημο «εξόντωσης»
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η εκτίναξη των προστίμων για μη τήρηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής:
•Αρχικά ήταν 500 ευρώ,
•Σήμερα έχει αυξηθεί σε 5.000 ευρώ την πρώτη φορά και 10.000 ευρώ τη δεύτερη. «Αν κάποιος βρεθεί με 100 κιλά προϊόντα, ακόμη κι αν πουλάει 2 κουνουπίδια ή 2 μπρόκολα στο 1 ευρώ, δεν έχει βγάλει ούτε τα λεφτά για το φυτό. Πώς θα αποπληρώσει πρόστιμο 5.000–10.000 ευρώ; Θα εξοντωθεί και θα φύγει από τον χώρο της λαϊκής», αναφέρει με έμφαση.
Εκτίναξη κόστους παραγωγής
και επιβαρύνσεις σε γεωτρήσεις και ενέργεια
Ο πρόεδρος περιγράφει ένα εκρηκτικό μείγμα κόστους παραγωγής:
σπόροι, φάρμακα, λιπάσματα, νάιλον, σταλάκτες, πετρέλαιο, ρεύμα για μοτέρ και γεώτρηση, εργατοώρες. Ιδιαίτερα για τις γεωτρήσεις, αναφέρει την επιβολή ΕΡΤ στο αγροτικό μοτέρ, σχολιάζοντας ειρωνικά: «Λες και το μοτέρ βλέπει τηλεόραση».
Ο φόβος για εισαγόμενα
προϊόντα αμφιβόλου ποιότητας
Ο κ. Τσακανίκας κάνει λόγο για στοχευμένη πίεση ώστε να εισέλθουν στην αγορά πολυεθνικές, μάρκετ και εισαγόμενα προϊόντα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δημόσια υγεία.
Τονίζει πως:
•Σε τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, κυκλοφορούν προϊόντα με φυτοφάρμακα που στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν απαγορευθεί,
•ενώ ποσότητες «περνάνε ανά καιρούς χωρίς πλήρη έλεγχο, γιατί δεν προλαβαίνουν να ελεγχθούν όλα». Παράλληλα εκφράζει ανησυχίες για νέες εναλλακτικές παραγωγές τροφίμων που προωθούνται στη βιομηχανία, υπογραμμίζοντας πως «όλα γίνονται για τις πολυεθνικές».
Αποχωρήσεις από τον κλάδο και εικόνα
μαρασμού στις λαϊκές αγορές
Οι συνέπειες είναι ήδη ορατές:
•54 παραγωγοί και 13 μικροπωλητές έχουν αποχωρήσει από τις λαϊκές αγορές στη Μαγνησία, από τότε που μπήκαν τα POS.
•Πανελλαδικά τα κενά είναι πολλά, ενώ όπως λέει: «Αν κάνεις μια βόλτα σε οποιαδήποτε λαϊκή, θα δεις άδειες θέσεις».
Η 24ωρη απεργία της Τετάρτης
Η απεργία της Τετάρτης έχει χαρακτήρα προειδοποίησης, με στόχο να αναγνωριστούν τα προβλήματα και να ξεκινήσει ουσιαστικός διάλογος «Δεν τιμωρούμε τους καταναλωτές. Και γι’ αυτούς αγωνιζόμαστε. Οι λαϊκές αγορές είναι το αποκούμπι τους. Αν εμείς φύγουμε, θα τρώνε εισαγόμενα προϊόντα αμφιβόλου ποιότητας».
Ο κλάδος των λαϊκών αγορών, θεμέλιο της τοπικής παραγωγής, της προσβασιμότητας και της διατροφικής αυτονομίας, μπαίνει σε τροχιά σύγκρουσης με την πολιτεία, με τους παραγωγούς να ζητούν ρεαλισμό και δίκαιη μεταχείριση. Το ζητούμενο, όπως ξεκαθαρίζει ο Απόστολος Τσακανίκας, δεν είναι η άρνηση του εκσυγχρονισμού, αλλά η προσαρμογή του στις συνθήκες ενός υπαίθριου, μικρής κλίμακας επαγγέλματος που παλεύει για επιβίωση.
Απόδοση ραδιοφωνικής συνέντευξης: Μαριάνθη Λίκαϊ
