Τις «προδιαγραφές» να εξελιχθεί σε ένα έτος σημαντικών επιχειρηματικών κινήσεων διαθέτει το 2016, με βασική προσδιοριστική παράμετρο να αποκατασταθεί το κλίμα εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία και την πολιτική σταθερότητα.
Περί τα 23 deals, βρίσκονται στα σκαριά και δεν θα είναι έκπληξη αν αυτά ολοκληρωθούν μέσα στην τρέχουσα χρονιά, επιβεβαιώνοντας μάλιστα την εκτίμηση της PwC ότι το 2016 μπορούν να ολοκληρωθούν επιχειρηματικές συμφωνίες που θα ξεπεράσουν τα 7 δισ. ευρώ.
Η PwC σημειώνει πως υπάρχει μία ομάδα περί των 150-160 ελληνικών εταιρειών με πολύ καλά οικονομικά στοιχεία, που διαθέτουν όλες τις προϋποθέσεις να κερδίσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον, ενώ διευκρινίζεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των εξαγορών και συγχωνεύσεων το νέο έτος θα αφορά τις αποκρατικοποιήσεις και την πώληση της Finansbank.
Εξαιρώντας τις σημαντικές συμφωνίες που αναμένεται να προσελκύσουν κεφάλαια υψηλής αξίας στην ελληνική οικονομία, κύκλοι της αγοράς επικεντρώνουν την προσοχή τους σε κάποιες ουσιαστικές αλλά μικρότερου μεγέθους συμφωνίες. Στις σχεδόν βέβαιες συμφωνίες περιλαμβάνονται οι αποκρατικοποιήσεις (εκτιμώνται συναλλαγές αξίας 2 δισ. ευρώ), αλλά και κινήσεις στον τραπεζικό κλάδο, με τη Finansbank να αποτελεί το μεγαλύτερο deal των επόμενων ετών, ύψους 2,75 δισ. ευρώ. Από κει και πέρα, στον χρηματοοικονομικό κλάδο αναμένονται κινήσεις στο μέτωπο των ασφαλιστικών με την ATE Ασφαλιστική να κινείται προς μεταβίβαση σε νέο μέτοχο, την Ergo Ασφαλιστική. Επίσης διεργασίες υπάρχουν και γύρω από την International Life (πώληση χαρτοφυλακίου Ζωής – στην εταιρεία έχει τοποθετηθεί επίτροπος) και την Εθνική Ασφαλιστική, ενώ στον ευρύτερο χώρο των τραπεζών υπάρχει επίσης κινητικότητα και όσον αφορά τη θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας, την εταιρεία NBGI, που δραστηριοποιείται στον κλάδο των private equity.
Οι φαρμακευτικές
Το 2015 η μεγαλύτερη συναλλαγή έγινε στο χώρο της φαρμακοβιομηχανίας με την Pharmathen να ολοκληρώνει deal 470 εκατ. ευρώ, ενώ ο κλάδος αναμένεται να πρωταγωνιστήσει και φέτος με ένα σημαντικό deal το οποίο θα αφορά τον όμιλο της Famar, συμφερόντων Μαρινόπουλου, που λογικά θα κινηθεί στα ίδια υψηλά επίπεδα συναλλαγής. Συνολικά, πάντως, ο τομέας της υγείας μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις όσον αφορά στις νοσοκομειακές μονάδες και μάλιστα έχει αναφερθεί το ενδιαφέρον τουρκικών αλλά και κινεζικών κεφαλαίων. Ο χώρος του τουρισμού, αν και εκτιμάται ότι δεν έχει ελκυστικότητα λόγω των πολλών μικρών εταιρικών σχημάτων που διαθέτει, δεν περνά απαρατήρητος καθώς αναμένεται αφενός η ολοκλήρωση της πώλησης του Αστέρα, καθώς και η αποεπένδυση της Alpha Bank από την Ιονική Ξενοδοχειακή η οποία διαχειρίζεται το Hilton.
Σε λιανεμπόριο και τρόφιμα
Στον χώρο του λιανεμπορίου, μέσα στο 2016 αναμένεται να ολοκληρωθεί η συμφωνία μεταξύ Βερόπουλου και My Market, ενώ και ο όμιλος Μασούτης έχει ανακοινώσει ότι ενδιαφέρεται για την εξαγορά αλυσίδας στην περιοχή της Αττικής – Νοτίου Ελλάδας με τζίρο άνω των 50 εκατ. ευρώ. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει και άλλες… εκπλήξεις, κυρίως στη ζώνη των μικρομεσαίων αλυσίδων. Επίσης, στον κλάδο των τροφίμων που αποτελεί για την Ελλάδα ένα διαρκές ελκυστικό κεφάλαιο για επενδύσεις, μέσα στο 2016 αναμένεται η ολοκλήρωση σειράς συμφωνιών συγκέντρωσης στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών με εμπλεκόμενες τις Νηρέας, Σελόντα – Δίας, καθώς και εξελίξεις στην αλλαντοβιομηχανία Νίκας για την οποία έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον το σχήμα Chipita και Impala Invest. Παράλληλα εκτιμάται ότι θα υπάρξει και κατάληξη στο τι μέλλει γενέσθαι με την Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης, όπου επιδιώκεται η είσοδος στρατηγικού επενδυτή.
Hλεκτρονικά-πληροφορική
Στην αγορά των τηλεπικοινωνιών αναμένονται εξελίξεις σχετικά με τη Forthnet και το ενδιαφέρον που έχουν εκδηλώσει οι Vodafone και Wind, όπως και με την πώληση του υπολειπόμενου 10% του μ/κ του ΟΤΕ στην DT.
Στον κλάδο των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών οι αναλυτές του χώρου επιμένουν πως το 2016 θα είναι χρονιά αλλαγών στα δίκτυα. Το ενδιαφέρον στρέφεται στο μπρα ντε φερ των πολυεθνικών εταιρειών του χώρου (Media Markt, Dixons Κωτσόβολος) και των εγχώριων αλυσίδων (Ηλεκτρονική και συνεταιρισμοί).
Στον κλάδο της πληροφορικής οι εξελίξεις προκαλούνται εξ αντανακλάσεως λόγω των μεγάλων συμφωνιών που βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ κολοσσών πολυεθνικών του χώρου, όπως οι συμφωνίες Dell-EMC, Lenovo – IBM, Lenovo-Motorola, Nokia-Lucent, το split στη δομή και τη δραστηριότητα της Hewlett Packard.
Στον κλάδο της βιομηχανίας
Στο μεταξύ, στη βιομηχανία οι πρόσφατες συγχωνεύσεις των θυγατρικών εταιρειών του ομίλου Viohalco σηματοδοτούν το πέρασμα σε πιο σφιχτά από πλευράς διοίκησης, συντονισμού και αποτελέσματος σχήματα, ενώ σημαντικές κινήσεις δρομολογούνται στον κλάδο της μεταλλουργίας, των αδρανών υλικών και των μαρμάρων, που αποτελείται από κατεξοχήν παραγωγικές και εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Η παρουσίαση της μελέτης
Κατά την παρουσίαση χθες της σχετικής μελέτης από την PwC για τις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις, τονίστηκε επίσης ότι πέρυσι έγιναν 29 κινήσεις, η αξία των οποίων ήταν περίπου 30% χαμηλότερα από το 2014. Πάντως έπειτα από 7 χρόνια ύφεσης και έξι μήνες ελέγχου κίνησης κεφαλαίων ο τομέας εμφανίζει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και μάλιστα το 2015 ήταν το έτος που ανακοινώθηκε ο τρίτος υψηλότερος αριθμός deals από το 2008 και ύστερα.
Σύμφωνα με την PwC, η μείωση στις εξαγορές και συγχωνεύσεις το 2015 σε σχέση με το 2014 ήταν αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης οικονομικής αστάθειας στην Ελλάδα. Μέσα στο 2015 πραγματοποιήθηκαν δύο εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις, ένα δημοψήφισμα, έκλεισαν οι τράπεζες, επιβλήθηκαν capital controls και υπεγράφη το τρίτο μνημόνιο.
Τα κύρια συμπεράσματα της μελέτης είναι τα ακόλουθα:
Οι ελληνικές επιχειρήσεις προσέλκυσαν συνολικά περίπου 8,1 δισ. ευρώ
Το 2015 ανακοινώθηκαν 29 Ε&Σ, η αξία των οποίων ανήλθε σε 1,4 δισ. ευρώ
Ο συνολικός αριθμός των Ε&Σ μειώθηκε κατά 9% το 2015, με τον μέσο όρο μεγέθους συναλλαγών να είναι κατά 23% μικρότερος σε σχέση με το 2014.
Οι κλάδοι στους οποίους πραγματοποιήθηκαν οι μεγαλύτερες συναλλαγές είναι οι χρηματοπιστωτικές οικονομικές υπηρεσίες (32%) και τα φάρμακα (31%).
Το ύψος των Ε&Σ στην Ελλάδα είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, κυρίως ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών, με στρατηγικούς επενδυτές ανήλθαν σε 6,5 δισ. ευρώ.
Οι ιδιωτικοποιήσεις πρακτικά «πάγωσαν» κατά τη διάρκεια του 2015. Συγκεκριμένα διαμορφώθηκαν στα 268 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου 2,2 δισ. ευρώ (σύμφωνα με την τέταρτη αναθεώρηση του δεύτερου προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής τον Απρίλιο του 2014).
Ο ΟΤΕ ήταν η μοναδική επιχείρηση που εξέδωσε διαπραγματεύσιμο ομόλογο το 2015.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το 2015 η μέση αξία της κάθε κίνησης εξαγοράς / συγχώνευσης ανήλθε σε 47 εκατ. ευρώ, μειωμένη κατά 30% σε σύγκριση με την περσινή χρονιά. Τέσσερις συναλλαγές κινήθηκαν σε πάνω από 100 εκατ. ευρώ αντιπροσωπεύοντας το 76% της συνολικής αξίας των συναλλαγών. Αυτές αφορούσαν τη συμφωνία της ΦΑΡΜΑΤΕΝ με αγοραστή την BC Partners (470 εκατ. ευρώ), τη Eurolife ERB Insurance με αγοραστή τη Fairfax (316 εκατ. ευρώ), την Piraeus Bank Egypt με αγοραστή την Al Ahli Bank of Kuwait (139,8 εκατ. ευρώ) και τη Nautilus offshore Services με αγοραστή την Occean Rig UDW (105,7 εκατ. ευρώ).
Σύμφωνα με τον Κώστα Μητρόπουλο, εντεταλμένο σύμβουλο της PwC, «η αγορά είναι πολύ ρηχή και η έξοδος από την ύφεση δεν είναι ακόμη ορατή. Τα πολύ μικρά μεγέθη των καθαρά ελληνικών συναλλαγών και τα ελάχιστα διεθνή deals δίνουν το στίγμα. Το 2016 δείχνει δυναμικότερο με τρεις αποκρατικοποιήσεις προς ολοκλήρωση, τις τράπεζες να συνεχίζουν τις αποεπενδύσεις τους και τουλάχιστον δύο μεγάλα deals. Απαραίτητο για την ενίσχυση της ορμής είναι η ουσιαστική βελτίωση του επενδυτικού κλίματος».
Η παρατεταμένη αβεβαιότητα από το 2009 έχει οδηγήσει σε μείωση των επενδύσεων και των Ε&Σ, ειδικά μεταξύ ελληνικών εταιρειών. Ελάχιστες συναλλαγές ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ.
Από την πλευρά του ο Μάριος Ψάλτης, διευθύνων σύμβουλος της PwC, σημειώνει: «Η ελληνική οικονομία είναι κάτω από μεγάλη πίεση αλλά δείχνει αντοχή. Το 2015 ήταν από συναλλακτικής πλευράς Anno Horibilis για τη χώρα και αναμφισβήτητα μείωσε τις εξαγορές και συγχωνεύσεις. Αν ολοκληρωθεί σύντομα και με επιτυχία η αξιολόγηση που βρίσκεται σε εξέλιξη, οι επενδυτές μπορεί να αντιδράσουν ιδιαίτερα θετικά. Το πλέον όμως απαραίτητο στοιχείο για επενδύσεις είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης προς το τραπεζικό σύστημα και τη χώρα γενικότερα». Η μελέτη περιλαμβάνει σύνοψη των συμφωνιών εξαγορών και συγχωνεύσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη, όπου η συνολική αξία τους ανήλθε σε 585 δισ. από τα οποία το 40% αφορούσαν τον φαρμακευτικό κλάδο, το 21% τον κλάδο των καταναλωτικών προϊόντων και το 13,9% τον κλάδο των ΜΜΕ και της τεχνολογίας. Η PwC για μία ακόμη χρονιά αναδείχθηκε πρώτος σύμβουλος για Ε&Σ ύψους μικρότερου των 250 εκατ. δολ. στην Ευρώπη.
Σχετικά με τις συναλλαγές του 2016 περιλαμβάνονται το deal των Sani Resort και Ikos Resort με τη συμμετοχή της Oaktree και άλλων επενδυτικών κεφαλαίων, η εξαγορά της Βερόπουλος από τη Μετρό της οικογένειας Παντελιάδη, η σύμβαση παραχώρησης των 14 αεροδρομίων, η ιδιωτικοποίηση των ΟΛΠ και ΟΛΘ, η πώληση της Finansbank από την Εθνική, η πώληση του 90% του Αστέρα Βουλιαγμένης, το deal της Frigoglass με την GZ Industries κ.ά.
Η Lamda, η Grivalia και τα τρία εμπορικά κέντρα
Την απόκτηση ποσοστού 66% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ECE – LAMDA HELLAS, διαχειρίστριας των εμπορικών κέντρων The Mall Athens και Golden Hall, ανακοίνωσε η Lamda Development. Η Lamda κατείχε ήδη 34% του μετοχικού κεφαλαίου της εν λόγω εταιρείας και πλέον καθίσταται μέτοχος του 100% του μετοχικού της κεφαλαίου και τη μετονομάζει σε Malls Management Services A.Ε. Οπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, η Lamda αποκτά έτσι πλήρη έλεγχο της διαχείρισης των εμπορικών της κέντρων, στο πλαίσιο της στρατηγικής της για διαρκή βελτίωση και αναβάθμιση των υπηρεσιών διαχείρισης, καθώς και για σκοπούς εξοικονόμησης κόστους. Με ενδιαφέρον, πάντως, αναμένεται να φανεί αν η παραπάνω εξέλιξη σχετίζεται με τις συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη με την Grivalia Properties ΑΕΕΑΠ (Ανώνυμη Εταιρεία Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας), οι οποίες αφορούν πιθανή συνεργασία των δύο εταιρειών στα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της χώρας.
Οπως έχει γράψει η «Ν», μεταξύ των σεναρίων περιλαμβάνεται η πώληση στην Grivalia των τριών εμπορικών κέντρων, η αξία των οποίων συνολικά είναι στα 509,4 εκατ. ευρώ, και η πιθανότητα η Lamda να καταστεί εκ νέου μέτοχος της Grivalia εισφέροντάς της τα εμπορικά της κέντρα.
Οι βασικοί άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί ο κλάδος των εξαγορών και των συγχωνεύσεων για το 2016
Οι εξαγορές του 2016 με βάση τη μελέτη της PwC κινούνται σε έξι βασικούς οδηγούς:
Οι τράπεζες θα συνεχίσουν να διαθέτουν προς πώληση τις μη κύριες δραστηριότητες, σύμφωνα με τα σχέδια αναδιάρθρωσής τους. Συμπεριλαμβανομένης της Finansbank η αξία συναλλαγών στον κλάδο μπορεί να ξεπεράσει τα 3,3 δισ. ευρώ.
Λίγες distressed συναλλαγές θα ολοκληρωθούν μέσα στο 2016. Οι περισσότερες πρόκειται να υπογραφούν το 2017 καθότι είναι χρονοβόρες. Ενδεικτικά στις ιχθυοκαλλιέργειες, το θέμα των συγχωνεύσεων είχε ξεκινήσει από το 2008 και έχει ακόμη… μέλλον.
Οι ιδιωτικοποιήσεις θα επιταχυνθούν, αφού με βάση αυτά που έχουν ήδη ανακοινωθεί κι επιπλέον μερικών που ενδέχεται να ολοκληρωθούν το 2016, η αξία των συναλλαγών το 2016 μπορεί να ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ.
Μερικές ιδιωτικές συναλλαγές βρίσκονται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2016. Εάν το κλίμα βελτιωθεί μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2016 θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν και άλλες συναλλαγές στις αρχές του 2016.
Η μεγάλη έλξη για τους ξένους επενδυτές στον τουρισμό είναι ότι δεν εξαρτάται από την ελληνική οικονομία. Οι τιμές που ζητούν οι ξενοδόχοι είναι διεθνούς επιπέδου, γι’ αυτό και παραμένει δύσκολο να υπάρξουν σημαντικές συναλλαγές στον κλάδο το 2016, εκτός αυτής που έχει ήδη ανακοινωθεί.
Οι επενδύσεις στις υποδομές κινούνται με πολύ αργό ρυθμό και είναι δύσκολο να συνεισφέρουν το 2016. Τα projects συνολικού ύψους 20 δισ. ευρώ που έχουν προβλεφθεί έως το 2022 πάνε πολύ αργά και δεν προβλέπεται να αυξήσουν σημαντικά τις επενδύσεις το τρέχον έτος.
