Το τελευταίο και εξαιρετικά κρίσιμο στοίχημα της φετινής χρονιάς έχει να κάνει με το αν οι διαδοχικές ενέσεις ρευστότητας, που ξεκινούν από σήμερα στην αγορά, θα αποτυπωθούν στα στοιχεία της κατανάλωσης -και κατά συνέπεια στην πορεία του ΑΕΠ κατά το 4ο και τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς- ή μόνο στο πρωτογενές πλεόνασμα μέσα από την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων.
Το «φρέσκο» χρήμα, που θα πέσει στην αγορά από σήμερα, θα φτάσει μέχρι το τέλος του μήνα να ξεπερνά το 1% του ΑΕΠ. Από την άλλη, οι τελευταίες υποχρεώσεις της χρονιάς ξεπερνούν τα 5 δισ. ευρώ, χωρίς στο ποσό αυτό να συνυπολογίζονται ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις που έμειναν σε εκκρεμότητα κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών. Οι έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις που διοχετεύονται φέτος στους καταναλωτές είναι μεγαλύτερες από πέρυσι. Μπορεί και το 2017 το «έκτακτο μέρισμα» να έφτασε στο 1,4 δισ. ευρώ, ωστόσο από αυτά, τα 300 εκατ. ευρώ δόθηκαν στη ΔΕΗ ως αντάλλαγμα για να μην αυξηθούν τα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος. Φέτος, θα πέσουν στην αγορά τα 710 εκατ. ευρώ του έκτακτου κοινωνικού μερίσματος, αλλά και τα 820 εκατ. ευρώ των αναδρομικών προς τα ειδικά μισθολόγια, ενώ ο αριθμός των δικαιούχων θα προσεγγίσει τα δύο εκατομμύρια. Με δεδομένο πλέον το ποσό της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης -το οποίο θα διευρυνθεί κατά μερικά εκατομμύρια επιπλέον, καθώς επίκειται και η ανακοίνωση έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης στους δικαιούχους του επιδόματος πετρελαίου θέρμανσης- θα φανεί μέσα στις επόμενες ημέρες αν θα διοχετευτεί στην αγορά ή στην κάλυψη των ουκ ολίγων υποχρεώσεων: τέλη κυκλοφορίας, προτελευταία δόση ΕΝΦΙΑ, δόσεις ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων κ.λπ.
Στο οικονομικό επιτελείο είναι προφανές ότι θα προτιμούσαν το χρήμα να «γυρίσει» στην αγορά, δηλαδή να διοχετευτεί στην κατανάλωση. Άλλωστε, και με αυτό τον τρόπο, το Δημόσιο θα εισπράξει αυτό που του αναλογεί μέσα από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, τον ΦΠΑ, αλλά και τον φόρο εισοδήματος των επιχειρήσεων. Τόνωση της κατανάλωσης θα αποτυπωθεί κατευθείαν στο ΑΕΠ του 4ου τριμήνου. Το να επιτευχθεί ο φετινός στόχος για ανάπτυξη της τάξεως του 2% κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό όχι μόνο για οικονομικούς λόγους, αλλά και για λόγους «ψυχολογίας» των αγορών που εξακολουθούν να παρακολουθούν την Ελλάδα. Τα στοιχεία του εννεαμήνου έδειξαν ότι ακόμη και μια ισχνή αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης αρκεί για να τονωθεί το ΑΕΠ, κάτι που οφείλεται στην πολύ μεγάλη συμμετοχή που εξακολουθεί να έχει η κατανάλωση στη διαμόρφωση του ΑΕΠ (σ.σ.: το σχετικό ποσοστό ξεπερνά το 70%). Από την άλλη, αν μεγάλο μέρος της ρευστότητας «παρακάμψει» την κατανάλωση και διοχετευτεί απευθείας στην εφορία ή στα ασφαλιστικά ταμεία, το μόνο όφελος θα είναι η τόνωση του πρωτογενούς πλεονάσματος. Στην πραγματικότητα, το επιπλέον χρήμα θα έχει βγει από τον κουμπαρά του πρωτογενούς πλεονάσματος για να πάρει τη μορφή έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης και θα επιστρέψει στην ίδια τσέπη, με τη μόνη διαφορά να εντοπίζεται στη μείωση των υποχρεώσεων των φορολογούμενων που παραμένουν σε εκκρεμότητα.
Χρονοδιάγραμμα καταβολών
Οι ενέσεις ρευστότητας θα ξεκινήσουν από σήμερα. Οι πρώτοι στον κατάλογο θα είναι οι ένστολοι, οι οποίοι από χθες το πρωί έχουν ενημερωθεί για το ύψος των αναδρομικών που θα δουν από σήμερα στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Το καθαρό ποσό που θα κατατεθεί στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς ανέρχεται περίπου στα 365 εκατ. ευρώ (σ.σ.: συνολικά στους ένστολους αναλογούν 600 εκατ. ευρώ, αλλά τα 235 εκατ. ευρώ θα πάνε στην παρακράτηση του φόρου και στις ασφαλιστικές εισφορές). Επιπλέον 114 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν στο ιατρικό προσωπικό, περίπου 79 εκατ. ευρώ στους εκπαιδευτικούς και 34 εκατ. ευρώ στους δικαστικούς.
Σήμερα το απόγευμα ή το αργότερο αύριο το πρωί, θα πιστωθούν οι τραπεζικοί λογαριασμοί με το έκτακτο κοινωνικό μέρισμα. Μέχρι και χθες το μεσημέρι η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης είχε εγκρίνει 1,5 εκατομμύριο αιτήσεις, στις οποίες αντιστοιχούσαν 709 εκατ. ευρώ. Δηλαδή, με τη σημερινή εντολή πληρωμής θα εξαντληθεί ολόκληρο το διαθέσιμο ποσό. Είναι πλέον πολύ πιθανό ότι το υπουργείο Οικονομικών θα χρειαστεί να προχωρήσει σε αναθεώρηση του ποσού του έκτακτου μερίσματος. Από τη στιγμή που υπάρχει χρονικό περιθώριο μέχρι την 21η Δεκεμβρίου για την υποβολή αιτήσεων (σ.σ.: η τελευταία πληρωμή είναι προγραμματισμένη για τις 28 Δεκεμβρίου), είναι εξαιρετικά πιθανό πλέον ότι θα υπάρξει υπέρβαση των 710 εκατ. ευρώ (σ.σ.: αν δεν έχει ήδη υπάρξει με τις αιτήσεις που κατατέθηκαν χθες). Αρκεί να σημειωθεί ότι, πέρα από τις 1,5 εκατομμύριο εγκεκριμένες αιτήσεις, υπήρχαν χθες και περίπου 400 χιλιάδες αιτήσεις σε εκκρεμότητα.
Στις 21 Δεκεμβρίου, εκτός από τις συντάξεις του Ιανουαρίου, θα καταβληθούν και τα αναδρομικά στους περίπου 250.000 συνταξιούχους των ειδικών μισθολογίων. Η συγκεκριμένη πληρωμή θα αφορά ένα ποσό της τάξεως των 200-250 εκατ. ευρώ καθαρά. Όσο για την τελευταία εβδομάδα του χρόνου, θα καταβληθεί και το έκτακτο ειδικό μέρισμα στους περσινούς δικαιούχους του επιδόματος πετρελαίου θέρμανσης.
Τα κριτήρια αναμένεται να ανακοινωθούν μέσα στα επόμενα 24ωρα. Είναι πάντως δεδομένο ότι στους τραπεζικούς λογαριασμούς των κατοίκων της Α’ ζώνης της χώρας (σ.σ.: είναι οι ορεινοί νομοί) θα καταβληθούν 0,125 ευρώ για κάθε λίτρο πετρελαίου θέρμανσης που αγοράστηκε από τον Οκτώβριο του 2017 μέχρι τον Απρίλιο του 2018. Αν το διαθέσιμο ποσό αποδειχθεί επαρκές, η καταβολή θα διευρυνθεί και στους κατοίκους των ορεινών περιοχών της β’ ζώνης.
Και φόροι 5 δισ. ευρώ
Το κλείσιμο της χρονιάς εντός των δημοσιονομικών στόχων προβλέπει την καταβολή επιπλέον φόρων συνολικού ύψους τουλάχιστον 5 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό θα πρέπει να συγκεντρωθεί από την παρακράτηση φόρου σε μισθούς και συντάξεις, τον ΦΠΑ, αλλά και από την πληρωμή της προτελευταίας δόσης του ΕΝΦΙΑ, της τελευταίας δόσης του φόρου νομικών προσώπων και φυσικά των τελών κυκλοφορίας.
Στο κλείσιμο της φετινής χρονιάς υπάρχουν και ειδικές υποχρεώσεις. Κάποιοι θα χρειαστεί να επισπεύσουν τις μεταβιβάσεις ακινήτων για να προλάβουν τις αναπροσαρμογές των αντικειμενικών αξιών, κάτι που επίσης οδηγεί στην εφορία, καθώς χωρίς την αποπληρωμή των υποχρεώσεων δεν βγαίνει η απαραίτητη φορολογική ενημερότητα. Επίσης, χιλιάδες από τα συνολικά 4,3 εκατομμύρια των φορολογουμένων είναι πιθανό να επιλέξουν την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προκειμένου να περιορίσουν τα συσσωρευμένα βάρη.
Με εισφορά αλληλεγγύης τα αναδρομικά
Την υποχρέωση να καταβάλουν ειδική εισφορά αλληλεγγύης 2,2%-10% για τα ποσά των αναδρομικών που εισπράττουν αυτόν τον μήνα θα έχουν το 2019 περίπου 400.000 εν ενεργεία και συνταξιούχοι λειτουργοί του Δημοσίου που αμείβονται με ειδικά μισθολόγια. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα προβλέπουν οι υπουργικές αποφάσεις για την καταβολή των αναδρομικών, καθώς και η νομοθετική ρύθμιση του άρθρου 86 του πρόσφατα ψηφισθέντος ν. 4582/2018:
1) Επί των «καθαρών» ποσών των αναδρομικών (των ποσών που προκύπτουν μετά την αφαίρεση των αναλογουσών ασφαλιστικών και υγειονομικών κρατήσεων) θα παρακρατείται φόρος εισοδήματος 20%, σύμφωνα με τα όσα προβλέπουν οι διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 60 του ισχύοντος Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013).
2) Ως «χρόνος κτήσης» του ποσού των αναδρομικών «θεωρείται το φορολογικό έτος 2018 σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 4 του άρθρου 8 του ν. 4172/2013». Αυτό σημαίνει ότι οι δικαιούχοι των αναδρομικών θα κληθούν να τα δηλώσουν εφάπαξ στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος που θα υποβάλουν το επόμενο έτος, για τα εισοδήματα του 2018.
3) Τα συνολικά «καθαρά» αναδρομικά, συμπεριλαμβανομένων και των ποσών που δεν θα εισπραχθούν καν λόγω παρακράτησης φόρου εισοδήματος 20% θεωρούνται ως αυτοτελώς φορολογούμενα. Δηλαδή στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2018 που θα υποβάλουν οι δικαιούχοι το 2019, τα ποσά αυτά θα δηλωθούν στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1, όπου αναγράφονται τα φορολογούμενα με ειδικό τρόπο εισοδήματα. Ως εκ τούτου, τα ποσά αυτά δεν θα προστεθούν στα τακτικά φορολογητέα εισοδήματα των δικαιούχων και έτσι δεν θα επιβαρυνθούν με επιπλέον φόρο εισοδήματος, καθώς δεν θα φορολογηθούν εκ νέου με βάση την κλίμακα φόρου για τα εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες.
4) Ωστόσο, τα συνολικά «καθαρά» αναδρομικά, συμπεριλαμβανομένων και των ποσών που δεν θα εισπραχθούν καν από τους δικαιούχους λόγω παρακράτησης φόρου εισοδήματος 20%, δεν απαλλάσσονται από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 43Α του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013). Δηλαδή, στα ποσά αυτά θα επιβληθεί, τελικά, ειδική εισφορά με συντελεστές κλιμακούμενους από 2,2% έως 10%, σε κάθε περίπτωση κατά την οποία τα συνολικά εισοδήματα του δικαιούχου, από όλες τις πηγές, υπερβαίνουν τα 12.000 ευρώ.
