Σημαντικό έλλειμμα ανταγωνιστικότητας εξαιτίας των περιορισμένων επενδύσεων διαπιστώνει σε νέα μελέτη της με τίτλο «Από την ύφεση στην αναιμική ανάκαμψη» η PwC Ελλάδας, ενώ κάνει λόγο για έλλειμμα εμπιστοσύνης προς τη χώρα που σε συνδυασμό με τον εγγενή κίνδυνο της κάθε επένδυσης, ξεπερνά γενικά την αναμενόμενη απόδοση της επένδυσης μετά από φόρους.
Η Ελλάδα, παρατηρεί η PwC, έχει μπει σε ένα φαύλο κύκλο ύφεσης και πιστωτικής ανεπάρκειας που έχει υπονομεύσει πλήρως την ανταγωνιστικότητα και είναι εξαιρετικά πιθανό ότι η επερχόμενη ανάκαμψη θα υποφέρει από την έλλειψη χρηματοδότησης.
Σύμφωνα με μελέτη του IMF (“Creditless Recoveries”, 2011) υπάρχουν παραδείγματα οικονομιών που ανέκαμψαν, μετά από μια περίοδο οικονομικής ύφεσης, χωρίς τη βοήθεια της πίστωσης και εισήλθαν σε μια περίοδο «μη χρηματοδοτούμενης ανάπτυξης», η οποία όμως είναι περίπου 40% πιο αδύναμη από μια χρηματοδοτούμενη ανάπτυξη. Η μη χρηματοδοτούμενη ανάκαμψη χαρακτηρίζεται από μηδενική ή αρνητική μεταβολή της τραπεζικής πίστωσης κατά τα τρία πρώτα χρόνια.
Η Ελλάδα πιθανόν να έχει μια μη χρηματοδοτούμενη ανάκαμψη, που θα χαρακτηρίζεται από μηδενική ή αρνητική μεταβολή της τραπεζικής πίστωσης κατά τα τρία πρώτα χρόνια, καθώς παρατηρείται:
Μείωση του ρυθμού αύξησης της διαθέσιμης πίστωσης κατά 3,5%, περίπου, τα τελευταία τρία χρόνια
Καθίζηση του κατασκευαστικού τομέα που προέρχεται κυρίως από την αγορά κατοικίας αφού από το 2007 έως το 2016 οι επενδύσεις σε κατοικίες σημείωσαν πτώση 96%
Εκτενής πιστωτική επέκταση και παράλληλα τραπεζική κρίση η οποία μείωσε τον αριθμό των ελληνικών τραπεζών σε 18 (2007-2017) , συμπίεσε το σύνολο του ενεργητικού τους και απαιτήθηκαν έλεγχοι κεφαλαίων για τη συγκράτηση της διαρροής καταθέσεων οι οποίες άγγιξαν τα €120 δισ.
Οικονομική συμπίεση με το ΑΕΠ να μειώνεται κατά 22% (2010-2016) και κοινωνική συμπίεση με την ανεργία να βρίσκεται στο 24% του πληθυσμού
Οι επενδύσεις στην Ελλάδα ιστορικά σχετίζονται με την αύξηση του ΑΕΠ και μετά το 2009 κατέρρευσαν δημιουργώντας προϋποθέσεις τεχνολογικής και ανταγωνιστικής υστέρησης.
Το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων (ΠΔΕ) παρέμεινε χαμηλό, λόγω των δημοσιονομικών προβλημάτων, ενώ οι Ξένες Άμεσες Επενδύσεις συνεισφέρουν λιγότερο από 10% του συνόλου των επενδύσεων.
Δομικές δυσκολίες για μεγάλες επενδύσεις
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι επενδυτικές ανάγκες, για την περίοδο 2017 – 2022, συμβατές με ταχεία οικονομική μεγέθυνση, εκτιμώνται σε περίπου 268 δισ., αλλά οι ορατές ροές χρηματοδότησης δεν επαρκούν για να τις καλύψουν.
Διαπιστώνει δομικές δυσκολίες για την πραγματοποίηση συστηματικά μεγάλων επενδύσεων που συνοψίζονται στις χαμηλές αποδόσεις των επιχειρήσεων, στην ανύπαρκτη πιστωτική επέκταση, στις χαμηλές αποταμιεύσεις, στη συρρίκνωση της «μαλακής» χρηματοδότησης που προέρχεται κυρίως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην διεύρυνση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Στη μελέτη υπογραμμίζεται η ανάγκη, να διατυπωθεί ένα νέο πλέγμα πολιτικών που θα διευκολύνει την επιτάχυνση των επενδύσεων, λαμβάνοντας υπόψη ότι:
ξένα κεφάλαια είναι απίθανο να καλύψουν σημαντικό μέρος του κενού, όπως δεν έχουν κάνει μέχρι σήμερα
η δημοσιονομική κατάσταση δεν επιτρέπει την σημαντική δημόσια χρηματοδότηση των επενδύσεων
η οποιαδήποτε αύξηση του ρυθμού επενδύσεων περνά μέσα από ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και την κινητοποίηση ελληνικών κεφαλαίων
Για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, αναφέρεται στη νέα μελέτη, πρέπει να σχεδιαστούν σωστά και να εφαρμοστούν με συστηματικότητα και συνέπεια:
βελτίωση εμπιστοσύνης στην πολιτική διαδικασία και τους θεσμούς
ενεργή διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων
επιτάχυνση των επενδύσεων σε υποδομές
αναβίωση της αγοράς κατοικίας
αλλαγή της αρχιτεκτονικής του τραπεζικού συστήματος
κινητοποίηση θεσμικών ιδίων κεφαλαίων για τις ΜΜΕ
αύξηση της «μαλακής» χρηματοδότησης
σταθεροποίηση φορολογικού συστήματος.
Ο διευθύνων σύμβουλος της PwC Ελλάδας Μάριος Ψάλτης σχολιάζει με αφορμή τη μελέτη ότι η συνεχιζόμενη συζήτηση γύρω από τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους έχει οδηγήσει εκτός εικόνας την ανάγκη να αυξηθούν οι επενδύσεις ώστε να στηρίξουν την ανάπτυξη.
«Τα σημερινά χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης που απολαμβάνει η χώρα δεν διευκολύνουν την κινητοποίηση ελληνικών ή ξένων κεφαλαίων. Αν δεν διαμορφωθεί ένα νέο πλέγμα πολιτικών απόλυτα εστιασμένων στις επενδύσεις η ανάκαμψη θα παραμείνει αναιμική», αναφέρει
Κάνει λόγο, τέλος, για την ανάγκη στοχευμένων και συνεπώς εφαρμοσμένων πολιτικών που θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών.
