Η τελευταία διετία συνοδεύτηκε από 4 κύριες κρίσεις, την πανδημία, την ενεργειακή κρίση, την επισιτιστική κρίση και την κρίση κόστους διαβίωσης στην παγκόσμια σκακιέρα. Πολλοί οικονομολόγοι και δεξαμενές σκέψης αναφέρουν κύρια αιτία όλων των κρίσεων εκτός της πανδημίας, τον ενεργειακό πόλεμο ο οποίος είχε την αρχή του το 2014 και επιδεινώθηκε μετά την πανδημία, Ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία θεωρείται αποτέλεσμα αυτής της κρίσεως.
Οι τιμές της ενέργειας συνεχίζουν να προκαλούν μεγάλη ανησυχία σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι υψηλές και ασταθείς τιμές του φυσικού αερίου, που επηρεάζονται έντονα από την υψηλή παγκόσμια ζήτηση και τις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, οδηγούν σε υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. .
Οι τιμές του φυσικού αερίου του πετρελαίου και της ηλεκτρικής ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές και ασταθείς τουλάχιστον μέχρι το 2023, σύμφωνα με μακροπρόθεσμες προβλέψεις που αναφέρονται σε προσχέδιο της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις τιμές της ενέργειας.
Το φυσικό αέριο εκτινάχθηκε πάνω από τα 9 δολάρια ανά MMBtu, εχθές, φθάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο σε περισσότερο από μια δεκαετία, καθώς η μείωση των αποθεμάτων ωθεί τις τιμές υψηλότερα. Οι τιμές στις ΗΠΑ αυξήθηκαν περισσότερο από 6% σε ένα σημείο φτάνοντας στο υψηλό των 9,399 $ ανά MMBtu, το υψηλότερο από τον Αύγουστο του 2008.
Με τις αποθήκες αερίου της ΕΕ σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και τις ανησυχίες για την ασφάλεια του εφοδιασμού που συνδέονται με τη χαμηλή χρέωση στους αγωγούς φυσικού αερίου από την Ανατολή, γινόμαστε μάρτυρες μιας αυξανόμενης κρίσης φυσικού αερίου.
Η ραγδαία αύξηση των τιμών προσθέτει πληθωριστικές πιέσεις σε ολόκληρη την οικονομία. Οι οδηγοί παλεύουν ήδη με υψηλές τιμές ρεκόρ στην αντλία βενζίνης και τώρα οι λογαριασμοί κοινής ωφέλειας πρόκειται να αυξηθούν επίσης. Ενώ οι εταιρείες κοινής ωφέλειας μπορεί κάποτε να είχαν στραφεί στον άνθρακα ως φθηνότερη εναλλακτική λύση, η ισχύς με καύσιμο άνθρακα είναι επίσης πλέον σε έλλειψη με ορισμένες μονάδες να τίθενται εκτός λειτουργίας λόγω εν μέρει των ESG – περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβέρνησης – ανησυχιών.
Οι τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου είναι περίπου 400% υψηλότερες από ό,τι πριν από ένα χρόνο και οι τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας ακολούθησαν το ίδιο μοτίβο, αυξημένες κατά 260%. Αυτό έχει οδηγήσει σε άνοδο των λιανικών τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες είναι αυξημένες κατά 51% και 30% αντίστοιχα σε σχέση με πέρυσι.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η τιμή του φυσικού αερίου για τα νοικοκυριά αυξήθηκε στην Ελλάδα 96% στο δεύτερο εξάμηνο του 2021 σε ετήσια βάση έναντι αύξησης μόλις 11% στην ΕΕ – Η τιμή του ρεύματος αυξήθηκε 20% έναντι 11% στην ΕΕ
Η πολύ μικρότερη αύξηση στην τιμή του αερίου στην Ευρώπη εξηγείται από το ότι η χρέωσή του καθορίζεται με συμβόλαια που επηρεάζονται σε μικρότερο βαθμό από τις τιμές στην ευρωπαϊκή χρηματιστηριακή αγορά (TTF). Αντίθετα, στην Ελλάδα η πληρωμή του αερίου γίνεται κυρίως με βάση τις τιμές TTF, οι οποίες πολλαπλασιάστηκαν από πέρυσι το Φθινόπωρο, προκαλώντας πολύ μεγαλύτερη αύξηση των τιμών για τους καταναλωτές. Αυτό είναι ένα από τα λάθη στην ενεργειακή στρατηγική των ελληνικών κυβερνήσεων.
Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος μπορεί να μειωθεί προσωρινά γιατί εάν οριστεί πλαφόν στη χονδρική τιμή αγοράς σε χαμηλότερη τιμή από αυτή η οποία επικρατεί στις αγορές τότε θα μειωθεί η ρήτρα αναπροσαρμογής και κατ επέκταση ο λογαριασμός των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.
Όσο για το πετρέλαιο το οποίο σήμερα έχει ξεπεράσει τα 120 δολάρια το βαρέλι αναμένεται η τιμή του να ανέβει ακόμη υψηλότερα. Εφόσον η ζήτηση ξεπερνά την παραγωγή η τιμή του πετρελαίου δεν πρόκειται να μειωθεί. Η μικρές αυξήσεις τις οποίες δέχτηκε να κάνει η Σαουδική Αραβία δεν μπορούν να αναπληρώσουν το έλλειμμα το οποίο προέκυψε από την έλλειψη των 3 εκ βαρελιών ημερησίως τα οποία προέρχονταν από τη Ρωσία. Η ζήτηση αυξάνεται αλλά η παραγωγή δεν αυξάνεται με τους ίδιους ρυθμούς.
Ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο — οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής – είχε μειώσει την παραγωγή του πετρελαίου, σε μεγάλο βαθμό, επειδή οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου πριν ένα έτος είχαν κάνει την επιχείρηση πετρελαίου αντιοικονομική για τις εταιρείες εξόρυξης Οι γεωτρήσεις κορυφώθηκαν το 2014 όταν το πετρέλαιο κορυφώθηκε σε πάνω από 100 δολάρια το βαρέλι, αλλά από τότε ακολούθησε καθοδική πορεία έως μερικούς μήνες πριν.
Οι νέες επενδύσεις σε γεωτρήσεις πετρελαίου δεν ανταποκρίνονται στην αύξηση της ζήτησης στον ανεπτυγμένο κόσμο και αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να διορθώσει κανείς εν μία νυκτί.
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχουν πολλές εταιρείες πετρελαίου που επιθυμούν να βγουν έξω και να ξεκινήσουν τη γεώτρηση σήμερα. Και χρηματοδότες όπως οι τράπεζες και οι θεσμικοί επενδυτές δεν μοιράζουν χρήματα για γεωτρήσεις, είτε επειδή δεν θέλουν να πάρουν το ρίσκο είτε επειδή έχουν άλλες περιβαλλοντικές προτεραιότητες.
Οι κλασικοί κανόνες της οικονομίας απαιτούν η ζήτηση και η παραγωγή να ισορροπήσουν προκειμένου να σταθεροποιηθούν και να αρχίσουν να μειώνονται οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Φοβάμαι ότι σημερινές συνθήκες δεν επιτρέπουν τη μείωση της τιμής του πετρελαίου ή του φυσικού αερίου και κατ επέκταση του ηλεκτρικού ρεύματος, μέσα στο 2022 και σε ένα μεγάλο μέρος του 2023..
