Οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες, επιδεικνύοντας μια πρωτοφανή για ένα τόσο δύσκολο θέμα ενότητα, υιοθέτησαν το Σάββατο, μέσα σε 4 λεπτά, τις κατευθυντήριες γραμμές των θέσεων που θα υποστηρίξουν στις διαπραγματεύσεις με το Λονδίνο για το Βrexit. Ωστόσο τα δύσκολα μάλλον είναι μπροστά, αφού τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν δείχνουν ότι οι δύο πλευρές οδεύουν προς ένα συναινετικό διαζύγιο.
Το ότι οι Ευρωπαίοι και οι Βρετανοί δεν θα ξεκινούσαν από την ίδια αφετηρία ήταν αναμενόμενο και λογικό, φαίνεται όμως ότι τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα, γιατί οι δύο πλευρές εμφανίζονται με διαμετρικά αντίθετες επιδιώξεις.
Οι Ευρωπαίοι θέλουν πρώτα να συμφωνηθεί η έξοδος ή έστω να σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στο θέμα αυτό και μετά να ξεκινήσει η συζήτηση για τις μελλοντικές σχέσεις των δύο πλευρών. Οι Βρετανοί θέλουν οι συζητήσεις να εξελίσσονται παράλληλα.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο προοίμιο των κατευθυντήριων γραμμών, που υιοθετήθηκαν, επισημαίνεται μεν ότι στόχος είναι η συμφωνία, αλλά τονίζεται παράλληλα ότι η Ε.Ε. θα προετοιμαστεί ώστε να είναι σε θέση να διαχειριστεί και ένα αδιέξοδο, δηλαδή την αποτυχία των διαπραγματεύσεων. Αυτό ερμηνεύεται και ως μήνυμα των «27» προς το Λονδίνο ότι δεν πρόκειται να κάνουν πίσω.
Στις Βρυξέλλες ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η Τερέζα Μέι ακολουθεί τη σκληρή στάση προκειμένου να κερδίσει τις εκλογές της 8ης Ιουνίου και πως στη συνέχεια θα χαμηλώσει τους τόνους. Εκτίμηση μάλλον υπεραπλουστευμένη, γιατί η κα Μέι ως υπουργός ήταν υπέρ του Brexit, άσχετα αν στο δημοψήφισμα στήριξε δημόσια τη θέση του Ντέιβιντ Κάμερον υπέρ της παραμονής της χώρας της Ε.Ε.
Πάντως, μέχρι στιγμής τα πράγματα εξελίσσονται πολύ ενθαρρυντικά για τους Ευρωπαίους, υπό την έννοια ότι κανένας δεν περίμενε αυτή την ενότητα, την οποία πολλοί αποδίδουν στο γεγονός ότι η συνθήκη δεν επιτρέπει στο Λονδίνο να διαπραγματευθεί πριν από την έξοδο καμία διμερή συμφωνία με κανένα κράτος-μέλος ή τρίτη χώρα. Αυτό υποχρεώνει τους «27» σε μία συσπείρωση θεωρώντας ότι είναι ο μόνος τρόπος να αποσπάσουν το μάξιμουμ από τους Βρετανούς.
Το Σάββατο οι Ευρωπαίοι ηγέτες υιοθέτησαν τις κατευθυντήριες γραμμές των θέσεών τους, τις οποίες η Κομισιόν θα μετατρέψει την προσεχή Τετάρτη σε διαπραγματευτική εντολή, θα ακολουθήσει η έγκρισή της στις 22 Μαΐου από τα κράτη-μέλη, τα οποία θα ζητήσουν στη συνέχεια από τον επικεφαλής διαπραγματευτή της Ε.Ε., Γάλλο πρώην επίτροπο, Μισέλ Μπαρνιέ και την ομάδα του να ξεκινήσουν τις συζητήσεις με τους Βρετανούς αμέσως μετά τις εκλογές της 8ης Ιουνίου και τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Οι κατευθυντήριες γραμμές δίνουν το στίγμα της επόμενης μέρας, αφού οι Ευρωπαίοι καθόρισαν τη θέση τους τόσο επί της διαδικασίας όσο και σε σχέση με την ουσία.
Οι βασικές αρχές
Η πρώτη βασική αρχή που υιοθέτησαν οι Ευρωπαίοι είναι πως δεν υπάρχει περίπτωση να δοθεί πρόσβαση στο Ηνωμένο Βασίλειο στην εσωτερική αγορά με την ιδιότητα της τρίτης χώρας, εάν το Λονδίνο δεν αποδεχθεί τις υποχρεώσεις που αυτό συνεπάγεται, δηλαδή να δεχθεί τις λεγόμενες τέσσερις ελευθερίες, όπου μία εξ αυτών είναι η ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων.
Δεν πρόκειται να δοθεί επίσης ούτε επιλεκτική, δηλαδή «α λα καρτ», πρόσβαση σε κάποιους τομείς, όπως για παράδειγμα ο χρηματοπιστωτικός, που ζητούν οι Βρετανοί. «Κάθε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να βασίζεται στην ισορροπία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και να εξασφαλίζει ισοτιμία στις σχέσεις», αναφέρει το κείμενο.
Η Ε.Ε. θα προσεγγίσει τις διαπραγματεύσεις με ενιαίες θέσεις και θα διαπραγματευτεί με το Ηνωμένο Βασίλειο αποκλειστικά μέσω των διαύλων που προβλέπονται στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές και στις οδηγίες διαπραγμάτευσης, ενώ για να μην υπονομευθεί η θέση της δεν θα υπάρξουν χωριστές διαπραγματεύσεις μεταξύ μεμονωμένων κρατών-μελών και του Λονδίνου σε θέματα που αφορούν το Brexit, αναφέρει το κείμενο.
Ο κύριος στόχος των διαπραγματεύσεων θα είναι να εξασφαλιστεί η συντεταγμένη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, ώστε να μειωθεί η αβεβαιότητα και να περιοριστούν, κατά το δυνατό, στο ελάχιστο οι διαταράξεις που θα προκαλέσει αυτή η απότομη αλλαγή. Για τον σκοπό αυτό, το πρώτο στάδιο των διαπραγματεύσεων θα αποσκοπεί στα εξής:
* Να παρασχεθεί όσο το δυνατόν περισσότερη σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου στους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τους ενδιαφερόμενους φορείς και τους διεθνείς εταίρους, όσον αφορά τις άμεσες συνέπειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση.
* Να διευθετηθεί η αποδέσμευση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση και από όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν για τη χώρα αυτή από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει ως κράτος-μέλος.
Η προθεσμία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων τελειώνει στις 29 Μαρτίου 2019, ενώ οποιαδήποτε παράταση απαιτεί ομοφωνία.
Ζητούνται εγγυήσεις για 3 εκατομμύρια Ευρωπαίους
Οι Ευρωπαίοι καθόρισαν τρεις βασικές προτεραιότητες στην πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων, δηλαδή που αφορούν την έξοδο, ενώ θεωρούν τη συμφωνία σε σχέση με αυτές τις προτεραιότητες ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε συζήτηση σε σχέση με τη μελλοντική σχέση της Ε.Ε. και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η πρώτη προτεραιότητα αφορά την επίτευξη συμφωνίας επί αμοιβαίων εγγυήσεων για τη διασφάλιση του καθεστώτος και των δικαιωμάτων για τους πολίτες της Ε.Ε. και του Ηνωμένου Βασιλείου και τις οικογένειές τους, που θίγονται από το Brexit. Πρόκειται για 3 εκατομμύρια Ευρωπαίους (μεταξύ αυτών και 70.000 Έλληνες) που βρίσκονται στο Ηνωμένο Βασίλειο και 2 εκατομμύρια Βρετανούς που κατοικούν στις χώρες της Ε.Ε.
Όπως τονίζεται στη θέση των Ευρωπαίων, οι εγγυήσεις πρέπει να είναι αποτελεσματικές, να μπορούν να εκτελεστούν, να μην εισάγουν διακρίσεις, να είναι περιεκτικές, και να περιλαμβάνουν το δικαίωμα απόκτησης μόνιμης διαμονής για όσους βρίσκονται πέντε συνεχή έτη στο Ηνωμένο Βασίλειο και στα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχει αντίκτυπο στις επιχειρήσεις της Ε.Ε. που συναλλάσσονται ή δραστηριοποιούνται σε αυτό, καθώς και στις επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου που συναλλάσσονται ή δραστηριοποιούνται με την Ε.Ε. Ομοίως, η αποχώρηση μπορεί να θίξει αυτούς που έχουν συνάψει συμβάσεις και επιχειρηματικές διευθετήσεις ή συμμετέχουν σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. βάσει της εκτίμησης ότι η Βρετανία θα εξακολουθούσε να είναι μέλος της Ε.Ε. Για τον λόγο αυτό, όπως τονίζεται, οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να επιδιώξουν να αποτρέψουν τη δημιουργία νομικού κενού όταν οι Συνθήκες θα παύσουν να ισχύουν μετά το Brexit.
Οι «27» ζητούν από το Ηνωμένο Βασίλειο να τηρήσει όλες τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει ως κράτος-μέλος, μέσω του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, δηλαδή της χρηματοδότησης της Ε.Ε. για την επταετία 2014-2020, καθώς και των υποχρεώσεων που πηγάζουν από ολόκληρη την περίοδο συμμετοχής της χώρας αυτής στην Ε.Ε. Ο διακανονισμός θα πρέπει να καλύπτει όλες τις δεσμεύσεις, καθώς και τις υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένων ενδεχόμενων υποχρεώσεων. Στο κείμενο των κατευθυντήριων γραμμών δεν γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένο ποσό, ωστόσο οι πληροφορίες ανεβάζουν τον συνολικό «λογαριασμό» που καλείται να πληρώσει το Ηνωμένο Βασίλειο σε περίπου 60 δισ. ευρώ, ενώ το Λονδίνο δεν φαίνεται διατεθειμένο να εκπληρώσει αυτή την απαίτηση.
Θα πρέπει επίσης, σύμφωνα με τους Ευρωπαίους, η οποία λύση να διασφαλίσει την ειρηνευτική διαδικασία στη Βόρεια Ιρλανδία, ώστε να αποφευχθεί η ύπαρξη σκληρών συνόρων.
Ενδιαφέρον της Ελλάδας για εμπορικές σχέσεις και τουρισμό
Η διασφάλιση των 70.000 Ελλήνων που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, η συνέχιση των ομαλών εμπορικών σχέσεων και η απρόσκοπτη συνέχιση των τουριστικών ροών από τη χώρα αυτή προς την Ελλάδα θα είναι οι προτεραιότητες της κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση για το Βrexit, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα.
Σε δήλωσή του μετά τη Σύνοδο, ο κ. Τσίπρας χαρακτήρισε «δυσάρεστο γεγονός» την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ απέδωσε την εξέλιξη αυτή κυρίως στη δυσαρέσκεια των πολιτών απέναντι στις πολιτικές της Ε.Ε., ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το κοινωνικό και οικονομικό σκέλος.
«Πρέπει να δουλέψουμε σκληρά οι 27 εναπομείναντες, να δουλέψουμε για μια καλύτερη, πιο κοινωνική και πιο δημοκρατική Ευρώπη», τόνισε.
Ο πρωθυπουργός υπογράμμισε επίσης ότι η Ελλάδα συναίνεσε στα δίκαια αιτήματα κρατών που έχουν ειδικές σχέσεις με τη Βρετανία.
Πρόκειται για τις περιπτώσεις της Ιρλανδίας που έχει ένα ειδικό καθεστώς και πρέπει να διατηρηθεί σε σχέση με την ελεύθερη διακίνηση, και της Ισπανίας με το Γιβραλτάρ.
Επιπλέον, η ελληνική πλευρά έκανε σαφές πως πρέπει να καταγραφεί ότι το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης για το Brexit δεν θα αποτελεί ούτε νομικό ούτε πολιτικό δεσμευτικό προηγούμενο για τις σχέσεις της Ε.Ε. με τρίτες χώρες.
