Ευαισθητοποιημένοι αλλά ανενημέρωτοι για την κλιματική αλλαγή είναι οι Έλληνες, οι οποίοι μάλιστα τη θεωρούν ως το «νούμερο 2» πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η χώρα την προσεχή εικοσαετία μετά την ανεργία και την επαγγελματική αβεβαιότητα.
Η αγωνία τους είναι μάλιστα τόση, ώστε περισσότεροι από τους μισούς (52%) δηλώνουν έτοιμοι να δουν στο τραπέζι των συζητήσεων για τα μέτρα αντιμετώπισής της ακόμα και «οδυνηρές» πρωτοβουλίες, όπως για παράδειγμα την εφαρμογή αστικών διοδίων στο κέντρο των μεγάλων πόλεων. Το συγκεκριμένο ποσοστό μάλιστα στην Αθήνα φτάνει το 55%, στη Θεσσαλονίκη πέφτει στο 45% και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα φτάνει το 52%.
Πρόκειται για ένα από τα πολλά συμπεράσματα, στα οποία κατέληξε η πρώτη πανελλαδική έρευνα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η οποία κατέγραψε τις αντιλήψεις των πολιτών και διενεργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Life-IP για λογαριασμό της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, εταίρου του οκταετούς προγράμματος.
Βάσει των συμπερασμάτων της έρευνας, η κλιματική αλλαγή κατατάσσεται δεύτερη μετά την ανεργία και την αγωνία για την επαγγελματική αποκατάσταση ακόμα και στις αυθόρμητες απαντήσεις των ερωτηθέντων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην κατάταξη του μεγαλύτερου προβλήματος που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα τα επόμενα 20 χρόνια, το 45% απάντησε ανεργία, το 31% κλιματική αλλαγή και το 30% καταστροφή/ρύπανση του περιβάλλοντος. Εξέπληξε μάλιστα τους ερευνητές το γεγονός ότι η υπογεννητικότητα συγκέντρωσε μόλις 9% των απαντήσεων, ενώ από 14% συγκέντρωσαν η εγκληματικότητα και το κύμα προσφύγων και μεταναστών.
Ωστόσο οι απαντήσεις διαφοροποιήθηκαν όταν υπεβλήθη το ίδιο ερώτημα αλλά σε παγκόσμια κλίμακα. Έτσι, το 43% απάντησε η κλιματική αλλαγή θα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα έχει να αντιμετωπίσει ο κόσμος, ενώ ακόμα και στις ηλικίες 15-17 ετών, οι οποίες εμφανίζονται με διαφορά πιο πρόθυμες για την ανάληψη εθελοντικής δράσης, το περιβάλλον ως παγκόσμιο πρόβλημα ισοβαθμεί με την οικονομία. Στο γενικό δείγμα δεύτερο πρόβλημα κατατάσσεται η καταστροφή του περιβάλλοντος και τρίτο η ανεργία/επαγγελματική αποκατάσταση.
Σε ποσοστό 94% οι πολίτες είναι κατηγορηματικοί στο ότι οι επιστήμονες δεν υπερβάλλουν όταν μιλούν για το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Αναγνωρίζουν επίσης τη συλλογική ευθύνη, θεωρώντας σε ποσοστό 65% ότι πρώτοι υπαίτιοι είμαστε όλοι, κάθε άνθρωπος και κάθε οικογένεια, ενώ ακολουθούν τα ισχυρά κράτη, η εκάστοτε κυβέρνηση και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις.
«Τα αποτελέσματα της έρευνας, η οποία θα επαναληφθεί σε τρία χρόνια, χαρτογραφούν τις σημερινές στάσεις της κοινής γνώμης ανά Περιφέρεια και ηλικιακή ομάδα και θα αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στη χάραξη πολιτικής εκ μέρους του υπουργείου Περιβάλλοντος» σχολίασε η Λυδία Καρρά, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.
Νηστεία για την …προστασία του περιβάλλοντος
Την ίδια στιγμή το 28% των ερωτηθέντων τοποθετεί στην τέταρτη θέση των δράσεων που έχουν ήδη υιοθετήσει οι ίδιοι τη …νηστεία αμέσως μετά την ανακύκλωση, την επαναχρησιμοποίηση και τη χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.
Ωστόσο υπάρχει σαφές έλλειμμα ενημέρωσης για το μείζον ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, με το πρόβλημα να εμφανίζεται εντονότερο μάλιστα στις Περιφέρειες της χώρας, οι οποίες κατατάσσονται στις πρώτες θέσεις της κατάταξης της Τράπεζας της Ελλάδας από άποψη τρωτότητας.
Η απειλή μάλιστα αναγνωρίζεται από το σύνολο ανεξαρτήτως της πολιτικής τοποθέτησης των ερωτηθέντων με το 41% μάλιστα να δηλώνει ότι δεν τοποθετείται αριστερά, κέντρο ή δεξιά ή να μην απαντά σε αυτό, κάτι που δεν αποτελεί κανόνα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αναφορικά με τα επιμέρους προβλήματα, για τα οποία ρωτήθηκαν, προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των Ελλήνων συγκεντρώνουν η καταστροφή των δασών, οι πυρκαγιές και η κλιματική αλλαγή με την έννοια της αλλαγής του κλίματος. Τελευταία στη λίστα έρχεται η ρύπανση των υδάτινων πόρων, γεγονός που καταδεικνύει ότι θα πρέπει να υπάρξει ευρύτερη ενημέρωση για το ευρύ πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής.
Από την έρευνα προκύπτει, πάντως, σαφές έλλειμμα ενημέρωσης για το θέμα καθώς μόνο το 23% δηλώνει πολύ ενημερωμένο (78% εάν συνυπολογιστεί και το αρκετά). Ωστόσο το 92% χαρακτηρίζει το πρόβλημα πολύ ή αρκετά σοβαρό και σε ποσοστό 87% πιστεύει ότι θα έχει επιπτώσεις.
Ψηλότερα στην ατζέντα των απειλών βρίσκεται η κλιματική αλλαγή στις μικρότερες ηλικίες από 15 έως 24 ετών, οι οποίοι ωστόσο εμφανίζουν μικρά ποσοστά επίγνωσης.των επιπτώσεων. Στον αντίποδα όσοι δηλώνουν πολύ ενεργοί πολίτες, δηλαδή ο ένας στους τρεις ερωτηθέντες, ανακυκλώνοντας ή επαναχρησιμοποιώντας αντικείμενα ή συμμετέχοντας σε συλλόγους και εθελοντικές δράσεις εμφανίζονται να έχουν καλύτερη αντίληψη της κλιματικής αλλαγής και είναι λίγο περισσότερο ενημερωμένοι.
Ωστόσο σε τέσσερεις Περιφέρειες της χώρας, οι οποίες εμφανίζουν και τον υψηλότερο κίνδυνο τρωτότητας (Κρήτη, Δυτική Μακεδονία, Νότιο Αιγαίο, Πελοπόννησος), οι πολίτες εμφανίζουν αντιστρόφως ανάλογο χαμηλό βαθμό ενημέρωσης. Εξίσου χαμηλός είναι και ο βαθμός σημαντικότητας που αποδίδουν στην κλιματική αλλαγή.
Βάσει της εκτίμησης της τρωτότητας των Περιφερειών της χώρας από την Τράπεζα της Ελλάδας, στις πρώτες θέσεις κατατάσσονται κατά σειρά η Δυτική Μακεδονία, η Στερεά Ελλάδα, η Πελοπόννησος, το Νότιο Αιγαίο και η Κρήτη.Αναφορικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ως πιο σημαντικές οι Έλληνες αναγνωρίζουν την αύξηση της θερμοκρασίας, των καταστροφικών πυρκαγιών και της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, γεγονός, το οποίο σύμφωνα με τους ερευνητές, καταδεικνύει ότι χρειάζεται ακόμα αρκετή προσπάθεια ώστε να γίνει αντιληπτό το εύρος των συνεπειών. Όσο για την ενεργειακή ανάβάθμιση, προκύπτει ότι τα υψηλότερα εισοδήματα είναι πιο πιθανό να προχωρήσουν σε ενεργειακή αναβάθμιση της κατοικίας τους, γεγονός που μετατρέπει σε πρόκληση τη δυνατότητα επιδότησης και των χαμηλότερων στρωμάτων.
Το διαδίκτυο και το σχολείο οι αξιόπιστες πηγές ενημέρωσης
Το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο θεωρούνται τα πλέον αξιόπιστα Μέσα Μαζικής Ενημερωσης με την τηλεόραση να εμφανίζει υψηλή χρήση αλλά χαμηλή αξιοπιστία και τις εφημερίδες και τα περιοδικά να εμφανίζουν το αντίστροφο, δηλαδή χαμηλή χρήση αλλά υψηλή αξιοπιστία. Στους νέους 15-17 ετών, πάντως, πρώτο σε χρήση και με διαφορά έρχεται το Ίντερνετ και ακολουθούν τα social media. Ως φορείς με υψηλή αξιοπιστία αναδεικνύονται οι φίλοι και η οικογένεια (82%), ενώ τα πολιτικά κόμματα εμφανίζουν το χαμηλότερο βαθμό αξιοπιστίας.
Σαφή περιθώρια για την ενίσχυση του ρόλου του σχολείου σε θέματα ενημέρωσης για την κλιματική αλλαγή προκύπτουν από τις απαντήσεις των σημερινών μαθητών, οι οποίοι μόλις σε ποσοστό 40% δηλώνουν ότι ενημερώθηκαν από το σχολείο και στην πλειονότητά τους από έναν καθηγητή. Εκεί που εμφανώς υπερισχύουν κάθε άλλης ηλικιακής ομάδας του δείγματος είναι στον εθελοντισμό με το 81% να δηλώνει ότι θα αναλάμβανε τέτοιες δράσεις όταν το ποσοστό στο γενικό πληθυσμό δεν ξεπερνά το 63%.
«Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί άμεσες δράσεις και συνεργασία μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της ακαδημαϊκής κοινότητας, της αγοράς και της κοινωνίας των πολιτών. Δεν μπορούμε να υιοθετούμε αποσπασματικά μέτρα, ούτε να κινούμαστε χωρίς συντονισμό. Όλοι βρισκόμαστε στην ίδια βάρκα και η έκταση της πρόσκλησης που έχουμε μπροστά μας οφείλει να μας ενώσει» δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος, Κωστής Χατζηδάκης.
Από την πλευρά του, ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Θεόδωρος Μηταράκης επεσήμανε ότι «η δημοσκόπηση φανερώνει ότι, όπως είναι φυσικό, οι νέοι ηλικίας 15-17 ετών δίνουν ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στην ανεργία και την εν γένει οικονομική κατάσταση από τους μεγαλύτερους. Είναι σαφής η έλλειψη ενημέρωσής τους για την κλιματική αλλαγή και απαιτείται άμεση και έντονη ευαισθητοποίηση. Το έργο LIFE-IP AdaptInGR προβλέπει δράσεις για την ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών και των μαθητών της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Πιθανότατα είναι αναγκαίο η Διοίκηση να σκεφθεί την μονιμοποίηση σχετικών μαθημάτων και στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου».
