Γράφει η Μαρία Σπανού
Το Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου συμμετείχε, την περασμένη Τετάρτη 12 Νοεμβρίου, στην πετυχημένη ημερίδα, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Καρδίτσα από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με θέμα «Η Χειροτεχνία ως μοχλός ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών». Οι εργασίες της, που έγιναν με τη συμμετοχή της Υπουργού Πολιτισμού κ. Λίνας Μενδώνη- στο Αμφιθέατρο του Τμήματος Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού του Π.Θ., επικεντρώθηκαν στον πολλαπλό ρόλο της χειροτεχνίας. «Δεν μας ενδιαφέρει η χειροτεχνία ως μουσειακό είδος. Μας ενδιαφέρει ως ζωντανό κύτταρο δημιουργίας, ως ένα βιώσιμο αναπτυξιακό πρότυπο, που αντλεί δύναμη από τις παραδοσιακές πρακτικές και μετατρέπεται σε μοχλό ανάπτυξης, απασχόλησης και αναζωογόνησης της ελληνικής περιφέρειας», τόνισε, μεταξύ άλλων, η κ. Λ. Μενδώνη, αφού εξήρε τη συνεργασία του Υπουργείου με τρία ακαδημαϊκά ιδρύματα, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των ΚΕΔΙΒΙΜ τους για την Ελληνική Χειροτεχνία.
Εκτός από τις τοπικές αρχές, συμμετείχαν εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας, που εστίασαν στην αναγκαιότητα της επανάκαμψης της χειροτεχνίας, στην ανάδειξη των δεξιοτήτων, των πρώτων υλών, της καινοτομίας και των συνεργειών που μπορούν να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη του πολύτιμου αυτού κλάδου.
Η συμμετοχή του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου στο διάλογο για την επόμενη ημέρα της ελληνικής χειροτεχνίας σχετίστηκε στη συνέπεια και την αφοσίωσή του με την οποία την υπηρετεί διαχρονικά. Μιας δραστηριότητας που ξεκίνησε ταυτόχρονα με την ίδρυση του σωματείου, το 1920, με το πρώτο εργαστήριο κεντητικής μαζί με μια δέσμη παραδοσιακών τεχνών, διασώζοντας τη μορφολογία της ελληνικής αισθητικής παράδοσης, καταγράφοντας σπουδαίο έργο με τεράστια κοινωνική προσφορά, διά μέσου της δωρεάν παρεχόμενης εκπαίδευσης σε γυναίκες του τόπου, και, συμβάλλοντας στη διατήρηση ενός από τους πλέον παραδοσιακούς κλάδους της παραγωγικής οικονομίας της χώρας. Σήμερα, ύστερα από μια πολυκύμαντη διαδρομή, το Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου επιμένει, παρά τις δυσκολίες, να δίνει τον μοναχικό του αγώνα για τη διατήρηση και προβολή της ελληνικής χειροτεχνίας, με μια πρόταση-πρόσκληση ενταγμένη στα σύγχρονα αιτήματα της εποχής. Και το αποτέλεσμα για τη συλλογική του, πάντα, προσπάθεια καταγράφεται θετικό.
Είναι γεγονός ότι ο αγώνας της διατήρησης της χειροτεχνίας μπορεί να δοθεί μόνο με την εκπαίδευση, ως ένα δημιουργικό μάθημα ζωής με στόχο την επαφή των νέων γενεών με τέχνες, που απειλούνται από αφανισμό. Και εμείς που καταπιανόμαστε με το λαϊκό πολιτισμό αναθαρρούμε όταν βλέπουμε ευοίωνα σημάδια. Πρωτοβουλίες που βάζουν ξανά στο επίκεντρο το στοίχημα της επανεκκίνησης της ελληνικής χειροτεχνίας. Είχαμε, προ ετών, παρακολουθήσει την παρουσίαση της ατζέντας που είχε καταρτίσει η Εθνική Επιτροπή Χειροτεχνίας με πρόεδρό της τη συμπατριώτισσά μας, δρ Αικατερίνη Πολυμέρου – Καμηλάκη και τέως διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, για την οποία η υπεράσπιση και η αναζωογόνηση της χειροτεχνίας είναι στάση ζωής και εμφανής και στη συγκεκριμένη προσπάθεια. Έπρεπε να περάσουν κάμποσα χρόνια και είδαμε με ανακούφιση πρόπερσι την πολυσήμαντη πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού με το Πιλοτικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα των Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ, του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0.», εστιασμένο στην αναζωογόνηση τριών παραδοσιακών κλάδων: της υφαντικής, της κεραμικής και της ξυλοτεχνίας, διασπαρμένοι σε 19 δομές ανά την Ελλάδα, από την Κρήτη έως την Θράκη, μεταξύ των οποίων και του Μουσείου Β. Ανετόπουλου με την κεραμική στο Μαλάκι και του Βόλου με την υφαντική. Γι’ αυτό, και όταν μας ζητήθηκε να φιλοξενήσουμε στον χώρο των εργαστηρίων του Λυκείου μας το πρόγραμμα αυτό- με θεωρητική και εργαστηριακή κατάρτιση συνολικής διάρκειας 1040 ωρών- ανταποκριθήκαμε αμέσως.
Το πιλοτικό πρόγραμμα της υφαντικής υλοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία. Εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτές σε απόλυτο συντονισμό. Όλα κύλησαν σαν μια καλοκουρδισμένη μηχανή υπό το άγρυπνο μάτι της υπεύθυνης του επιστημονικού έργου, Καθηγήτριας Επιχειρηματικότητας, Καινοτομίας και Τεχνολογιών Παραγωγής, κ. Γλυκερίας Καραγκούνη. Τίποτα εξαρχής δεν ήταν αυτονόητο. Οι συμμετέχοντες κατέκτησαν γνώσεις όχι μόνο για την ιστορία της υφαντικής και του υφάσματος στην Ελλάδα και σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά μελέτησαν την επεξεργασία των πρώτων υλών για την κατασκευή υφασμάτων, εκπαιδεύτηκαν σε θέματα επιχειρηματικότητας και ελέγχου – προώθησης προϊόντων όπως και σε θέματα παραδοσιακών τεχνικών και διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αυτό καταδείχτηκε από τις παρουσιάσεις που έγιναν στην ημερίδα, αυτό καταδείχτηκε και από την παρουσίαση των ατομικών έργων της δομής της υφαντικής, στο χώρο των εργαστηρίων μας. Όσοι παραβρεθήκαμε στη λήξη του πιλοτικού αυτού προγράμματος, αυτό διαπιστώσαμε. Και το χαρήκαμε. Θα δοθεί ξανά η ευκαιρία τα έργα αυτά να προβληθούν στο υπό διοργάνωση μεγάλο συνέδριο, προσεχώς, στην Αθήνα.
Κοντολογίς, η προχθεσινή ημερίδα είχε ενδιαφέρον, γιατί εξαγγέλθηκε ότι οι δομές που λειτούργησαν για πρώτη φορά στον τόπο μας, αφού αξιολογηθούν, θα έχουν συνέχεια. Μακάρι η υφαντική όπως και οι άλλες τέχνες να μπουν στα ελληνικά πανεπιστήμια, διά μέσου ανάλογων πρωτοβουλιών. Μπαίνουν τώρα στα σχολεία. Μακάρι η επανάκαμψη της λαϊκής τέχνης, που μπορεί να γίνει επαναστατική και να προκαλέσει όχι μόνο μεταμορφώσεις στο δημόσιο χώρο αλλά και ανάπτυξη, να κερδηθεί. Το έδαφος ως προς το συλλογικό ενδιαφέρον και τα νέα τεχνολογικά μέσα είναι πρόσφορο. Από την πλευρά μας ευχόμαστε να υπάρξει συνέχεια και το φως που άναψε για την αναβίωση της χειροτεχνίας να παραμείνει. Και να λούσει τον τόπο, που το έχει ανάγκη. Το οφείλουμε στην εθνική μας κληρονομιά.
Το οφείλουμε ακόμα και σε εκείνους που μάτωσαν σε καιρούς χαλεπούς, πριν από όλους εμάς, συμβάλλοντας με τον αγώνα τους και τις μελέτες τους στην εδραίωση της ελληνικής χειροτεχνίας. Ίσως τώρα να χαίρεται από εκεί ψηλά για τα καλά νέα η αείμνηστη λαογράφος μας Αγγελική Χατζημιχάλη, ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, ο «δικός μας» Κίτσος Μακρής και τόσοι άλλοι οδοδείκτες της λαϊκής τέχνης.
