Αυτό το Σάββατο στην εκπομπή του Ράδιο ΕΝΑ 102, 5 «Βιβλίο και Πολιτισμός, η Σοφία Νικολάου θα συνομιλήσει με την Ελένη Στελλάτου για το βιβλίο της «Ο Καιρός των Κρυστάλλων», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκ. «Πόλις»
Η αφήγηση διαδραματίζεται σε μια παραθαλάσσια πόλη, στις αρχές του 20ου αιώνα που πλήττεται από μια ασθένεια της καρδιάς, η οποία παγώνει τις φλέβες και μετατρέπει τους ανθρώπους σε εύθραυστη πορσελάνη. Η μόλυνση, που κανείς δεν γνωρίζει την πηγή της κρύβει μια παραδοξότητα, διαδίδεται με την αγκαλιά, μετατρέποντας τη χειρονομία της τρυφερότητας σε φορέα θανάτου. Η πόλη αποσαθρώνεται και τρέπεται σε εργαστήριο: το σώμα και η κοινωνία αναμειγνύονται, αποσυντίθενται και συντίθενται ξανά.
Στο επίκεντρο βρίσκεται ο μοναχικός Εμανουέλ Περόν, τρίτης γενιάς αλμπίνος φαρμακοποιός. Κλεισμένος στο παλιό εργαστήριό του, ανάμεσα σε βότανα και φιάλες που φυλάγουν ακόμη και έμβρυα. Το φαρμακείο του θυμίζει τόπο αλχημιστή: το φάρμακο δεν είναι ποτέ μόνο φάρμακο: θεραπεύει και δηλητηριάζει μαζί, όπως η ίδια η ανθρώπινη πράξη. Έτσι όπως συμβαίνει στο κεφάλαιο Φαρμακεία του Πλάτωνα του Ζακ Ντεριντά, το φάρμακον κρύβει αυτή την αμφισημία: θεραπεία και δηλητήριο, σωτηρία και φθορά. Ο Περόν θα γίνει ο μεσολαβητής ανάμεσα στη γνώση και το χάος καθώς η επιδημία τον αναγκάζει να βγει στο φως και να αναλάβει δράση. Θα χρειαστεί να συνδέσει τους κρίκους της αλυσίδας των γεγονότων και να ξεδιαλύνει τα μυστικά της προσωπικής του ιστορίας.
Το τελευταίο κεφάλαιο, με τίτλο Misce ut fiat («Ανάμειξε, ώστε να γίνει»), λειτουργεί ως αλχημική και ηθική οδηγία. Η φράση, κυριολεκτική και συμβολική ταυτόχρονα, σημαίνει όχι μόνο την παρασκευή φαρμάκων, αλλά και τη σύνθεση εμπειριών, μνήμης και ευθύνης. Το παρόν συντέμνει το παρελθόν, ενώ η σημαινόμενη πατρική και υιική σειρά αναδύεται μέσα από τις μικρές πράξεις του ήρωα, οδηγώντας σε μια νέα μορφή Σοφίας: τη Σοφία της Αιτίας.
Ο Εμμανουέλ, μέσα από αυτήν την πράξη σύνθεσης, μετατρέπεται και ο ίδιος σε pharmakon: φάρμακο και δηλητήριο ταυτόχρονα, στοιχείο που μπορεί να σώσει ή να καταστρέψει. Το Misce ut fiat γίνεται η ηθική της ανάμειξης, η υπενθύμιση ότι κάθε λύση περιέχει μέσα της τη δική της αντίφαση. Η θεραπεία δεν είναι καθαρή· η σωτηρία δεν έρχεται χωρίς το δηλητήριο που την καθιστά δυνατή.
Με τέσσερα κεφάλαια, με αλληγορικούς και σημαίνοντες τίτλους ο Καιρός των Κρυστάλλων εξερευνά την ανθρώπινη εύθραυστη φύση, τη ρήξη με τον εαυτό και τον Άλλον, και εκείνη τη λεπτή γραμμή όπου η γνώση, η εμπειρία και η ηθική αναμειγνύονται για να γεννήσουν τη Σοφία.
Στο δεύτερο μέρος της εκπομπής η Σοφία Νικολάου θα συνομιλήσει με τον Δημήτρη Σκαλτσή υποψήφιο διδάκτορα ιστορίας, για την Απελευθέρωση του Βόλου από τους Γερμανούς στις 23 Οκτωβρίου 1944, όταν οι γερμανικές δυνάμεις υποχώρησαν και την πόλη κατέλαβαν οι ελληνικές αντιστασιακές δυνάμεις με επικεφαλής το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που σήμερα αναγνωρίζεται ως σύμβολο της αντίστασης κατά της γερμανικής κατοχής και της πάλης για ελευθερία και δικαιοσύνη. Η ιστορία του συνεχίζει να μελετάται και να τιμάται, ενώ το έργο του παραμένει ζωντανό και ανεξίτηλο στη συλλογική μνήμη των κατοίκων της Θεσσαλίας και της Ελλάδας.
