Αύριο, Σάββατο στην εκπομπή του ράδιο Ένα 102,5 «Βιβλίο και Πολιτισμός» , η Σοφία Νικολάου θα παρουσιάσει στο πρώτο μέρος της εκπομπής, συντροφιά με τον Γιώργο Καλαμποκά, το βιβλίο του Γκάβιν Μιούλερ «Σπάζοντας πράγματα στη δουλειά. Οι λουδίτες ήξεραν γιατί μισείς τη δουλειά σου», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής, σε μετάφραση Γιώργου Καλαμπόκα και Αντώνη Φάρα.
Ο Γκάβιν Μιούλερ, επιχειρεί μια ριζοσπαστική αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την τεχνολογία, την πρόοδο και την εργασία. Αντλώντας έμπνευση από το ιστορικό κίνημα των Λουδιτών στην Αγγλία του 19ου αιώνα, το βιβλίο θέτει ένα θεμελιώδες ερώτημα: είναι η τεχνολογία ουδέτερη ή αποτελεί εργαλείο κοινωνικού ελέγχου; Αποδομεί τη στερεοτυπική εικόνα των Λουδιτών ως τεχνοφοβικών και οπισθοδρομικών, και τους παρουσιάζει ως πρωτοπόρους της ταξικής πάλης, που διεκδικούσαν τον έλεγχο της τεχνολογίας και της εργασιακής διαδικασίας. Το σπάσιμο των μηχανών δεν ήταν παράλογη καταστροφή, αλλά μια πολιτική πράξη αντίστασης, μια μορφή απεργίας σε έναν κόσμο που άλλαζε βίαια εναντίον τους. Η κεντρική υπόθεση του βιβλίου είναι ότι η τεχνολογία δεν είναι απλώς ένα ουδέτερο «εργαλείο» που χρησιμοποιείται για την αύξηση της παραγωγικότητας ή τη βελτίωση των συνθηκών ζωής, αλλά ένα μέσο ταξικής κυριαρχίας, ενταγμένο στις ανάγκες του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, ώστε να εξυπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου: να επιβάλλει πειθαρχία, να μειώνει το κόστος εργασίας, να αντικαθιστά τις απαιτήσεις των εργαζομένων με αυτοματισμούς. Υπό αυτό το πρίσμα, η τεχνολογία δεν παρουσιάζεται ως κινητήρια δύναμη της προόδου, αλλά ως εργαλείο πειθάρχησης και απόσπασης υπεραξίας, σύμφωνα με τη μαρξιστική θεώρηση.
Η αφήγηση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τη μεταπολεμική αισιοδοξία περί «τεχνολογικής προόδου», αλλά και με τον σύγχρονο τεχνο-ουτοπισμό της Σίλικον Βάλεϊ. Ο Μιούλερ απορρίπτει την ιδέα ότι «η τεχνολογία θα μας απελευθερώσει» από μόνη της. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι κάθε τεχνολογική καινοτομία είναι κοινωνικά και πολιτικά καθορισμένη – και γι’ αυτό πρέπει να τίθεται υπό αμφισβήτηση.
Παρόλο που ο τόνος του βιβλίου είναι κριτικός και πολεμικός, δεν προτείνει μια επιστροφή στο παρελθόν ή την άρνηση της τεχνολογίας γενικά. Αντιθέτως, προτείνει ένα νέο τρόπο σκέψης για την τεχνολογία: όχι ως αδιαμφισβήτητο μέσο προόδου, αλλά ως πεδίο κοινωνικής σύγκρουσης, διαπραγμάτευσης και εν δυνάμει απελευθέρωσης. Μπορούμε να φανταστούμε μια διαφορετική τεχνολογία — τεχνολογία που να υπακούει στις ανάγκες των εργαζομένων, όχι των αφεντικών.
Ο σαρκαστικός του τόνος ενισχύει την ειρωνική απόσταση από τα κυρίαρχα ιδεολογήματα. Ένα αιχμηρό, πολιτικοποιημένο και βαθιά αναστοχαστικό δοκίμιο που αναδεικνύει τη διαλεκτική σχέση τεχνολογίας και εξουσίας.
Στο δεύτερο μέρος της εκπομπής θα φιλοξενηθεί στην εκπομπή η μεταφράστρια του βιβλίου «Η φεμινιστική θεωρία της Βίας. Για μια αντιρατσιστική πολιτική της προστασίας», Αριάδνη Μοσχονά, που κυκλοφορεί και αυτό από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής. Το βιβλίο της Françoise Vergès αποτελεί ένα αιχμηρό και βαθιά πολιτικοποιημένο έργο που ασκεί ριζοσπαστική κριτική στον κυρίαρχο, θεσμικό φεμινισμό και προτείνει μια νέα προσέγγιση στη βία και στην προστασία, βασισμένη σε αντιρατσιστικά, αποικιοαποδομητικά και ταξικά κριτήρια.
Η Vergès στρέφει το βλέμμα της κατά του φεμινισμού που ευθυγραμμίζεται με το κράτος, την αστυνομία και τις ποινικές πολιτικές. Υποστηρίζει ότι αυτός ο φεμινισμός —που συχνά προβάλλεται ως mainstream στη Δύση— καταλήγει να αναπαράγει τις λογικές του κατασταλτικού μηχανισμού, προσφέροντας «προστασία» μόνο σε ορισμένες γυναίκες (λευκές, μεσοαστικές, ντόπιες), ενώ εγκαταλείπει ή ακόμα και στοχοποιεί άλλες (μετανάστριες, μαύρες, φτωχές, φυλακισμένες κ.λπ.).
Για παράδειγμα, η Vergès αναλύει την κανονικοποίηση της αστυνομικής προστασίας ως απάντηση στη βία κατά των γυναικών, αλλά θέτει το ερώτημα: Ποια σώματα θεωρούνται άξια προστασίας; Και ποια θεωρούνται επικίνδυνα; Έτσι, υποστηρίζει ότι ένας «φεμινισμός που καταγγέλλει τη βία χωρίς να αμφισβητεί το μονοπώλιο της κρατικής βίας» είναι προβληματικός.
Το βιβλίο καλεί σε μια φεμινιστική θεωρία της βίας που δεν αγνοεί την οικονομία, την αποικιοκρατία, τη φυλή, την τάξη και το φύλο, αλλά τα συνδέει. Ο φεμινισμός, σύμφωνα με τη Vergès, δεν μπορεί να μιλήσει για τη βία χωρίς να μιλήσει για τον καπιταλισμό, τον ιμπεριαλισμό και τη λευκή υπεροχή.
Η συγγραφέας προτείνει μια φεμινιστική πολιτική της «μη-ποινικοποίησης», που δεν ζητά πιο αυστηρές ποινές ή περισσότερη αστυνόμευση, αλλά αντίθετα παλεύει για υλικές αλλαγές στις συνθήκες ζωής (π.χ. στέγαση, εργασία, παιδεία), και για συλλογική φροντίδα και αλληλεγγύη έξω από τους κρατικούς μηχανισμούς καταστολής.
