Υπέρ του self test, αλλά ως ένα εργαλείο για τη διαχείριση της πανδημίας δήλωσε πως είναι ο Καθηγητής Υγιεινής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Βιοεπιστημόνων κ. Απόστολος Βανταράκης, μιλώντας στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Ηλία Κουτσερή. Υπογράμμισε όμως πως από μόνο του το self test δεν βοηθά, καθώς θα έπρεπε να είναι εργαλείο μιας συντονισμένης συνολικής στρατηγικής προσέγγισης. Αυτή όμως η οργανωμένη ματιά στην πανδημία, δυστυχώς δεν υπάρχει στη χώρα μας και το self test γίνεται πανάκεια. Ο Καθηγητής τόνισε πως η κανονικότητα θα πρέπει να επιστρέψει, θα πρέπει να ενισχυθούν και οι εμβολιασμοί, σημείωσε όμως ότι από νωρίς θα πρέπει να προετοιμαστούμε και για τον επερχόμενο χειμώνα και ένα ενδεχόμενο νέο κύμα της πανδημίας.
Ποια είναι η γνώμη σας για τα self tests και πως σχολιάζετε τον τρόπο που χρησιμοποιήθηκαν στο άνοιγμα των σχολείων;
Τα self tests είναι ένα εργαλείο και τίποτα παραπάνω. Ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται συμπληρωματικά σε υφιστάμενες επιτηρήσεις, δηλαδή όταν κάνουμε μία επιδημιολογική επιτήρηση στον πληθυσμό και ξέρουμε περίπου που κινούμαστε, κάνουμε και self tests, που έχουν και τον κοινωνικό τους χαρακτήρα, αλλά δεν έχει τον χαρακτήρα της επιτήρησης, δηλαδή δεν μας δίνει στοιχεία που να ξέρουμε τι γίνεται στον πληθυσμό. Αυτά τα στοιχεία, εάν μας τα δώσουν τα self tests θα είναι πολύ αβέβαια κι επιτήρηση δεν κάνουμε με τόσο μεγάλες αβεβαιότητες. Επιτήρηση κάνουμε με έναν συγκεκριμένο επιστημονικό τρόπο, όπου προσεγγίζουμε συγκεκριμένους πληθυσμούς, με συγκεκριμένα ερωτηματολόγια, συγκεκριμένες αναλύσεις κτλ. Τα self tests είναι μια κοινωνική προσφορά, δηλαδή μια κοινωνική προσφορά στον κόσμο να αυτοελέγχεται, αν το κάνει καλά, αν τον έχεις εκπαιδεύσει, εάν το έχει λειτουργήσει σε μεγάλο διάστημα, γιατί τη Δευτέρα ήρθαν, τη Δευτέρα ξεκίνησαν να χρησιμοποιούνται και μάλιστα ταυτόχρονα με το άνοιγμα των σχολείων. Δηλαδή δεν είχαμε μία περίοδο 10-15 ημέρες να δούμε πως δουλεύουν τα self tests , για να δούμε πως καταγράφονται, πως εμφανίζονται τα προβλήματά τους, να δούμε τα θετικά και τα αρνητικά τους. Είναι μια βιαστική ενέργεια, είναι σημαντικό σαν εργαλείο, αλλά μέχρι εκεί. Μην του δίνουμε τον χαρακτήρα της πανάκειας, την οποία έχουμε δώσει σε όλη την πανδημία. Μία με τη μάσκα, μία με τα εμβόλια, μία με την ατομική ευθύνη, κάθε φορά κρυβόμαστε πίσω από ένα εργαλείο. Η πανδημία αντιμετωπίζεται εν συνόλω, όχι ατομικά με μία πανάκεια κάθε φορά.
Άρα τα αποτελέσματα που είδαμε την πρώτη ημέρα και θα επαναληφθούν τα τεστ την Τετάρτη, μπορεί να μην δείξουν κάτι ουσιαστικό, λέτε; Μπορεί να μην αποτυπώνουν την πραγματική διάσταση;
Κάθε μεθοδολογία διάγνωσης έχει χαρακτηριστικά εξειδίκευσης, ειδικότητας και ευαισθησίας. Αυτά τα τεστ έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ειδικότητας και ευαισθησίας, ακόμη και το καλύτερο τεστ, σε καλά επίπεδα, αλλά προϋποτίθεται να γνωρίζει κάποιος πως να το κάνει, να έχει δηλαδή μια μικρή εμπειρία, να είναι ειλικρινής σ’ αυτά που γράφει. Υπάρχουν τόσες αβέβαιες καταστάσεις σε αυτά που ήδη δυσχαιρένουν το όλο εγχείρημα. Τα θετικά self tests που βρέθηκαν, θα ήθελα να δω τι θα γίνει με τα μοριακά τεστ που θα ακολουθήσουν για να δούμε τη συσχέτισή τους. Υπάρχει κι ένα αρνητικό ζήτημα. Τα ψευδώς αρνητικά που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στα σχολεία τι γίνεται; Μπορεί να είναι ψευδώς αρνητικά γιατί μπορεί να μην έχει γίνει σωστά το τεστ, με ακρίβεια, ή γιατί το δήλωσε αρνητικό. Ποιοι είναι οι προληπτικοί μας μηχανισμοί που δουλεύουν παράλληλα με αυτό, γιατί τα ψευδώς αρνητικά μπορεί να είναι πολλά. Σ’αυτή λοιπόν την περίπτωση τι γίνεται; Αναφέρομαι λοιπόν σε πράγματα τα οποία θα έπρεπε να είχαν προμελετηθεί για να συζητάμε για μια ικανοποιητική στρατηγική ελέγχου.
Πράγμα που δεν έχει γίνει από την πλευρά της κυβέρνησης;
Δεν έχει γίνει ούτε από τους λοιμωξιολόγους. Ήρθαν τα self tests την Παρασκευή και δεν δοκίμασαν ούτε την ποιότητά τους, τι είναι αυτά που μας στείλανε. Δεν γίνεται έτσι, μας τα στείλανε την Παρασκευή και τη Δευτέρα λειτουργούν τα σχολεία. Να είχαμε 15 ημέρες να τα δοκιμάσουμε στον πληθυσμό, να βλέπαμε τι είναι αυτό που κάνουμε με το self test. Έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί στο λιανεμπόριο νωρίτερα από τα σχολεία. Το λιανεμπόριο θα έπρεπε πρώτο να είχε χρησιμοποιήσει τα self test, να είχε ανοίξει, γιατί είναι πιο ήπια η επιβάρυνση, δεν είναι η μαζική επιβάρυνση που υπάρχει στο σχολείο. Είμαι επιφυλακτικός στον τρόπο με τον οποίο γίνονται και δυστυχώς χάνεται και στον πληθυσμό η εμπιστοσύνη με ένα εργαλείο το οποίο είναι σημαντικό, γιατί η αυτοδιάγνωση είναι πολύ σημαντική, αρκεί αυτό το εργαλείο να το πλαισιώσεις με όλα τα υπόλοιπα.
Γι’ αυτό και ίσως είναι δικαιολογημένη και η αγωνία και των γονιών και των μαθητών, για το εάν θα γίνει σωστά το τεστ , εάν θα βγει έγκυρο ή όχι αλλά και το ερώτημα «που το πετάω τελικά όταν τελειώσω την αυτοεξέταση»;
Είναι πολλά ερωτήματα αναπάντητα, γιατί έγινε βιαστικά αυτή η διαδικασία και κυνηγάμε συνέχεια από πίσω την πανδημία, δεν έχουμε ένα στρατηγικό τρόπο ελέγχου. Μας ήρθαν τώρα τα self tests, τα παραγγείλαμε γρήγορα, ήρθαν, τα κάνουμε. Τα self tests δεν είναι τωρινά, δεν βγήκαν τώρα. Πιαστήκαν από κάτι που έγινε σε κάποιες άλλες χώρες και γίνεται τώρα κι εδώ. Δεν διαφωνώ με το μηχανισμό των τεστ, αλλά δεν υπάρχει στρατηγική προσέγγιση. Το ίδιο γίνεται και με τον τουρισμό. Άκουσα το παράδειγμα του πειράματος που γίνεται στην Ρόδο με ένα γκρουπ Ολλανδών τουριστών που ήρθε. Δεν μπορω να καταλάβω πως γίνονται σ’ αυτή τη χώρα όλα τόσο τσαπατσούλικα και τόσο βιαστικά. Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να είμαι λίγο αποστασιοποιημένος, να το δέχομαι ως πολύ σημαντικό εργαλείο, αλλά πρέπει να χρησιμοποιείται με τον ρόλο που έχει, όχι με ρόλο που προσπαθούμε να του δώσουμε. Προσπαθούμε να «αθωωθούμε» πίσω από το self test.
Πως βλέπετε να προχωρά η πανδημία, με τον εμβολιασμό, τα μέτρα που λαμβάνονται; Πότε θα δούμε…φως;
Ο εμβολιασμός είναι πάρα πολύ σημαντικός, καθυστερούν όμως τα εμβολιαστικά κέντρα, έπρεπε να έχουν γίνει νωρίτερα. Ο εμβολιασμός είναι βασικός για να χαμηλώσει ένα εξάμηνο την πίεση και στο σύστημα υγείας και στον πληθυσμό. Για την ανοσία της αγέλης μέσω του εμβολιασμού δεν ξέρουμε ακόμη πολλές λεπτομέρειες, καθώς η Pfizer είπε για ανοσία έξι μηνών και βλέπουμε τα αντισώματα να πέφτουν σε όσους έχουν κάνει νωρίς το εμβόλιο. Όμως αυτό θα το δούμε.
Για να μην είμαστε αρνητικοί, το σημαντικό αυτή τη στιγμή για την πανδημία είναι ο εμβολιασμός. Ξέρετε πως είμαι αντίθετος με το Lockdown και με τον τρόπο που έγινε και με το παρατεταμένο lockdown και η επιστροφή στην κανονικότητα είναι προαπαιτούμενο, πρέπει να γίνει με ό,τι κινδύνους. Δεν θα πρέπει να κρυβόμαστε όμως πίσω από το self test για να επαναφέρουμε την πραγματικότητα στην κανονικότητα. Για παράδειγμα εδώ και ένα χρόνο έπρεπε να έχουν μειωθεί οι μαθητές στις αίθουσες. Δεν είναι τόσο μεγάλο το κόστος, απλά το Υπουργείο δεν θέλει να συζητήσει για την παιδεία σε επίπεδο ουσίας. Έχουμε κλειστούς χώρους όπως ο πολιτισμός, ο αθλητισμός και πρέπει άμεσα να προσεγγιστούν άμεσα. Υπάρχουν πολλά ερωτήματα που δεν μπορούν να απαντηθούν. Γιατί ανοίγουμε τα σχολεία με self tests και δεν κάνουμε μία παράσταση με το ίδιο εργαλείο; Επιστημονικά που στέκεται αυτό; Δεν πρέπει να ακυρώνεις τα μέτρα με έναν τσαπατσούλικο τρόπο. Για την επόμενη ημέρα, ο εμβολιασμός είναι πολύ σημαντικός και πρέπει να επιταχυνθεί. Ακόμη και οι εμβολιασμένοι θα πρέπει να τηρούν τα μέτρα της μείωσης του συνωστισμού σε μικρούς χώρους. Ήμουν αντίθετος για τους περιορισμούς στην ώρα, σε μια χώρα που φέτος είχαμε από τους ηπιότερους χειμώνες. Θα έπρεπε να τους είχαμε βγάλει όλους έξω. Για μένα χρειάζεται να γίνει επιτάχυνση στο άνοιγμα των εξωτερικών χώρων. Ακόμη και η εκπαίδευση, όπως έγινε σε κάποιες χώρες της Ευρώπης μπορεί να γίνει έξω, να γίνουν μαθήματα έξω. Η μόνη λύση για την πανδημία είναι η μείωση του συνωστισμού στους κλειστούς χώρους, χρήση μάσκας όσο μπορούμε περισσότερο στους κλειστούς χώρους , όση περισσότερη ώρα μπορούμε σε ανοιχτούς χώρους και ενίσχυση της τηλεργασίας. Όλα αυτά και ο εμβολιασμός θα έριχναν την πίεση στο σύστημα και θα τη ρίξουν παράλληλα και με την έλευση του καλοκαιριού. Το θέμα είναι να είμαστε καλά προετοιμασμένοι για τον Σεπτέμβριο, όχι για τώρα. Πιστεύω ότι σιγά σιγά τώρα τα πράγματα θα φτιάξουν.
Ανησυχείτε όμως για τον ερχόμενο χειμώνα;
Ναι, ανησυχώ γιατί δεν ξέρουμε τι γίνεται ακόμη με τις μεταλλάξεις, άρα δεν ξέρουμε τι γίνεται με τα εμβόλια και τις νέες μεταλλάξεις κι επειδή 2-3 χρόνια κρατάει όλο αυτό, δεν ξέρουμε το επόμενο κύμα, πως θα είναι και τι χαρακτηριστικά θα έχει. Κανείς δεν το ξέρει ακόμα. Άρα με την αλλαγή της εποχής τον Οκτώβρη θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, ακόμη και να μην έρθει τίποτα. Αυτό σημαίνει πρόληψη.
