Υπάρχει αύξηση στα περιστατικά βίας ή αυτό είναι κάτι πλασματικό; Η βία των ανηλίκων μπορεί να εξηγηθεί ή είναι ένα φαινόμενο των ημερών; Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος για τα ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας, που κάποιες φορές οδηγούν ακόμη και στη δολοφονία, ενώ κλιμακούμενα προς τα άνω είναι και τα περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων. Η κ. Ευαγγελία Γεράση, παιδοψυχίατρος μίλησε στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Ηλία Κουτσερή για το νέο αυτό σκηνικό, που εκτυλίσσεται στην κοινωνία, τονίζοντας ότι τα στοιχεία πια που σχετίζονται με τη βία είναι τρομακτικά…
«Τα στοιχεία είναι τρομακτικά πλέον , έχουμε τεράστια αύξηση σε περιστατικά βίας. Βέβαια μέσα σε αυτό, θα πρέπει να μπει και το κομμάτι της φαινομενικής αύξησης, ότι απλά πλέον πολύ περισσότερος κόσμος καταγγέλλει τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας ή βίας μεταξύ ανηλίκων. Μην ξεχνάμε ότι μέχρι πριν λίγες δεκαετίες τα περισσότερα περιστατικά, ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλονταν ποτέ και θεωρούνταν λίγο αναμενόμενο ότι δεν τρέχει τίποτα», σχολίασε η ίδια χαρακτηριστικά.
Πλέον όμως, όπως τόνισε είναι πολύ μεγαλύτερος ο όγκος των περιστατικών που καταγγέλλεται και γίνεται μεγαλύτερη συζήτηση γύρω από αυτά. Σε αυτό, σύμφωνα με την κ. Γεράση, σίγουρα βοήθησε και η τακτική ότι δεν κρύβονται πλέον και πως γίνονται νομικές κινήσεις κατά των θυτών, ώστε να αποφευχθούν νέα περιστατικά.
Το πολύ ανησυχητικό όμως στοιχείο στο σήμερα, σύμφωνα με την κ. Γεράση, είναι τα ακραία περιστατικά βίας, που έχουν αυξηθεί και βλέπουμε πολλές φορές, δυστυχώς καταλήγουν και σε δολοφονίες.
Τι οδηγεί στη βία μέσα στην οικογένεια;
Η βία μεταξύ ανηλίκων αλλά και μεταξύ ενηλίκων είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο και οφείλεται, όπως εξήγησε η κ. Γεράση, τόσο σε ψυχοπαθολογίες και σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, όσο και σε κοινωνικές παθολογίες.
«Βιώνουμε, ειδικά στην Ελλάδα ειδικά την τελευταία 15ετια, μια συνεχή κατάσταση κρίσης, είτε οικονομικής, είτε πανδημία στη συνέχεια, πολέμους στην περιοχή μας. Υπάρχει μία μόνιμη απειλή, η οποία διαχέεται στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο.
Εννοείται ότι αυτό επηρεάζει τις συνθήκες και εντός οικογένειας. Ένας άνθρωπος που είναι επιρρεπής σε συγκεκριμένες σε άσχημες ενέργειες, πιο εύκολο είναι να «σπάσει» σε καταστάσεις στρες, παρά σε καταστάσεις ηρεμίας, ακόμη και κοινωνικής ή οικονομικής, καθώς όλα αυτά παίζουν ρόλο.
Σίγουρα όμως παίζει ρόλο και η παθολογία των μελών της οικογένειας και οι σχέσεις μεταξύ τους», υπογράμμισε.
Τόνισε δε, ότι η φράση «τα φαινόμενα απατούν,» ισχύει για τις περιπτώσεις βίας, υποστηρίζοντας ότι για τον περισσότερο κόσμο, αυτό που φαίνεται έξω, δεν είναι αυτό που συμβαίνει μέσα στο σπίτι. «Όλοι οι άνθρωποι διαφορετικά λειτουργούμε στην οικογένειά μας, διαφορετικά στη δουλειά μας και διαφορετικά στην παρέα μας. Ποτέ δεν ήταν και συνεχίζει να μην είναι κριτήριο το πως φαίνεται ένας άνθρωπος στην κοινωνία, όπου προφανώς θα επιστρατεύσει όλες τις δεξιότητες και άμυνες, προκειμένου να δείξει ένα καλό πρόσωπο και το πως θα είναι εντός σπιτιού, που όλο αυτό καταρρέει και μένει το βάθος, ο πυρήνας.
Αν αυτός ο πυρήνας είναι κατακερματισμένος , είτε ιδιοσυγκρασιακά, είτε περιβαλλοντικά, είτε και ψυχοπαθολογικά, εντός του σπιτιού πρώτα θα γίνει η οποιαδήποτε κίνηση, ενέργεια και βίαιη πράξη», επεσήμανε.
Ανοιχτοί οι γονείς στη συμβουλή ειδικών
Σε ό,τι αφορά στον τομέα της συμβουλής και της εμπλοκής των ειδικών σε θέματα βίας, η κ. Γεράση αναφέρθηκε κυρίως στα παιδιά, τονίζοντας ότι πλέον οι γονείς είναι πιο ανοιχτοί και ευαίσθητοι στο να ζητήσουν τη συμβουλή ειδικών.
«Πολλές φορές το παιδί είναι και το μέλος στην οικογένεια, που θα εκφράσει την ασθένεια της οικογένειας γενικότερα. Βλέπουμε οικογένειες, που μέσω των παιδιών τους αναζητούν ειδικούς και τελικά το πρόβλημα δεν ήταν του παιδιού, αλλά της λειτουργίας της οικογένειας. Η έκφραση της διαταραχής της οικογένειας γίνεται μέσω του παιδιού», επεσήμανε και συμπλήρωσε ότι είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι οι γονείς πλέον αναζητούν βοήθεια, όπως και τα σχολεία που πλέον κινητοποιούν πολύ τους γονείς να αναζητήσουν και να τρέξουν στη συμβουλή ειδικών.
Ωστόσο, όπως εντόπισε η κ. Γεράση, καταγράφεται πολύ μεγάλη αύξηση, ειδικά μετά την πανδημία, σε περιστατικά, που αναζητούν βοήθεια και σε πιο περίπλοκα περιστατικά.
Η βία των ανηλίκων που σχετίζεται με την ενδοοικογενειακή βία
Στο κομμάτι της βίας των ανηλίκων, τα ερωτήματα είναι πολλά και κυρίως εάν η έκρηξη αυτή της βίας προέρχεται από το οικογενειακό περιβάλλον ή δεν είναι συνυφασμένη με αυτό.
«Η σχέση ανάμεσα στο βίωμα και στην πράξη είναι τεκμηριωμένη. Εννοείται ότι τα παιδιά, που έχουν βιώσει βία εντός οικογένειας είναι περισσότερο πιθανό να εκφραστούν με αυτό τον τρόπο.
Υπάρχουν όμως και πολλά παιδιά, που μπορεί να εκφράσουν βίαιες συμπεριφορές, χωρίς απαραίτητα να έχουν βιώσει κάτι τέτοιο στο σπίτι . Και σε τέτοιου είδους περιστατικά βλέπουμε αύξηση τα τελευταία χρόνια. Σε παιδιά δηλαδή, που μεγαλώνουν σε οικογένειες, που δεν εκφράζουν τέτοιου είδους συμπεριφορές, και παρόλα αυτά στις κοινωνικές τους σχέσεις με συνομήλικους γίνονται βίαια και πολλές φορές σε πιο ακραία σημεία», επεσήμανε η κ. Γεράση.
Αναζητώντας τις αιτίες της βίας των ανηλίκων, η έμπειρη παιδοψυχίατρος ανέφερε ότι θα πρέπει να εξεταστεί και να διερευνηθεί το κομμάτι της οριοθέτησης του παιδιού από την πολύ μικρή του ηλικία.
«Όταν λέμε οριοθέτηση, δεν εννοούμε το μάλωμα και την τιμωρία, αλλά την πλαισίωση ενός παιδιού και την κατανόησή του των εξωτερικών κανόνων. Αυτό είναι ένα κομμάτι που δυσκολεύει πολύ τους γονείς τα τελευταία χρόνια, δηλαδή που να βρουν την ισορροπία ανάμεσα στο να ικανοποιήσουν τις ανάγκες ενός παιδιού αλλά παρόλα αυτά να του βάλουν όρια, χωρίς να γίνονται βίαιοι και κακοποιητικοί», είπε η ίδια.
Εκείνο δε το στοιχείο, που παίζει σημαντικό ρόλο ιδίως στην σύγχρονη εποχή, είναι το μπέρδεμα των αξιών, που γίνονται δυσνόητες από τα παιδιά και τους εφήβους, αλλά κυρίως από τους γονείς τους.
«Παίζει μεγάλο ρόλο όχι τόσο η έλλειψη, όσο το μπέρδεμα των αξιών. Ότι υπάρχουν πολλές πληροφορίες, πολλές κοσμοθεωρίες, πολλά ετερόκλητα πράγματα, που έρχονται και μέσα στις οικογένειες και μέσα στο μυαλό των παιδιών και δεν υπάρχει ένα καθαρό συμπέρασμα μέσα απ’ όλα αυτά.
Σε αυτό, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον ρόλο του διαδικτύου, που είναι πολύ μεγάλος και σε κομμάτια προώθησης βίας με την έννοια και της εικόνας, αλλά ακόμα και της προτροπής κάποιες φορές. Ας μην ξεχνάμε και όλα αυτά τα challenges, που γίνονται ανά περιόδους , μεγάλο κομμάτι των οποίων ενέχει και βία και επίσης στο ότι ενισχύει όλη αυτή τη σύγχυση των αξιών, γιατί η πληροφορία που έρχεται από πολλές, διαφορετικές κουλτούρες και από πολλά διαφορετικά πλαίσια, δεν μπορεί να φιλτραριστεί ούτε από ενήλικες, πόσο μάλλον από παιδιά και εφήβους», κατέληξε η κ. Γεράση.
Απόδοση ραδιοφωνικής συνέντευξης: Δήμητρα Παλαιοδημοπούλου
