«Συμμορίες παιδιών», ακόμη και… «θηλυκές», «παρενοχλήσεις», «μαλλιοτραβήγματα», «ξυλοδαρμοί», «εξευτελισμός», «επιθέσεις και ληστείες», «καταστροφές περιουσιών- βανδαλισμοί»… Λέξεις και έννοιες, που σίγουρα δεν θα ταίριαζαν σε παιδιά, ούτε καν στη σκέψη μας, πόσο μάλλον, να έβρισκαν εφαρμογή, στην καθημερινότητα των εφήβων… Είναι όμως μια τραγική αλήθεια και σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ίδιων των παιδιών, δυστυχώς, η εφηβική παραβατικότητα και η βία στα σχολεία, είναι καταστάσεις που τείνουν να γίνουν… συνήθεια, καθοδηγώντας και την κοινωνία γενικότερα σε επικίνδυνες ατραπούς.
Το «Volos City» θέλησε να εμβαθύνει στο πρόβλημα, λαμβάνοντας υπόψη του, τις απόψεις των ίδιων των μαθητών και μαθητριών και πολύτιμοι αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια, που εμπεριέχει δημοσιογραφικά κριτήρια και… ερεθίσματα, στάθηκαν τα μέλη του Ομίλου Δημοσιογραφίας του Προτύπου Γυμνασίου Βόλου, με την Υπεύθυνη του Ομίλου, καθηγήτρια φιλόλογο και διευθύντρια του σχολείου, Σοφία Κανταράκη.
Επιμέλεια – Ρεπορτάζ: Ηλίας Κουτσερής
Δεν «μασάνε τα λόγια τους» αναδεικνύοντας το πρόβλημα
Ελπίδα αλλά και ανησυχία, διακρίνει κανείς, στα λόγια των σημερινών 13άρηδων, 14άρηδων και 15άρηδων, που παράλληλα, δεν «μασάνε τα λόγια τους» και αναδεικνύουν το θέμα της εφηβικής παραβατικότητας, χωρίς να μένουν σε διαπιστώσεις, αλλά να προχωρούν και σε προτάσεις, ζητώντας ταυτόχρονα τη λήψη μέτρων για την αποτροπή τέτοιων φαινομένων.
Κοινή εκτίμηση η ύπαρξη του προβλήματος, και επιπρόσθετα, ότι υπάρχει πλέον… ακόμη και αλλαγή των πρωταγωνιστών, όπου τη σκυτάλη στη σύσταση «συμμοριών» την λαμβάνουν τα κορίτσια (!), οπότε το φαινόμενο της βίας, έχει αρχίσει να γίνεται πλέον… γυναικεία υπόθεση. Μπορεί είναι αλήθεια, να μην μαθαίνονται τελικά, πολλά από αυτά που ίσως συμβαίνουν, σε χώρους όπου κινούνται ή δραστηριοποιούνται οι έφηβοι, όμως «αφοπλιστικά» είναι τα λόγια – μαρτυρίες των μαθητών- μαθητριών, ότι μεγάλο ποσοστό των συνομηλίκων τους, κάνει χρήσεις ναρκωτικών, οδηγούν παράνομα, παραβιάζουν ιδιωτικούς χώρους, καταναλώνουν αλκοόλ κ.α.
Παιδιά στις ηλικίες 13 έως και 17 ετών διαπράττουν ουσιαστικά, μικροεγκλήματα, ενώ όπως αναφέρουν, καταγράφονται εντάσεις σχεδόν σε καθημερινή βάση!
Όπως εύστοχα σημειώνεται παράλληλα, τα παιδιά ψάχνουν πρότυπα. Όταν δεν έχουν δυνατά πρότυπα, θα τα αναζητήσουν στο πρόσωπο άλλων, κάποιες φορές όμως τα πρόσωπα αυτά, ίσως να μην έχουν θετική επιρροή. Άλλωστε είναι γνωστό, ότι τα παιδιά συχνά λειτουργούν, καθρεφτίζοντας συμπεριφορές και συνήθειες διαφόρων προσώπων στη ζωή τους.
Υιοθετούν και αναπαράγουν συμπεριφορές, πράξεις, αντιδράσεις.
Το φαινόμενο βέβαια, δεν είναι αυτόνομο, ούτε και «αυτοφυές», αφού ακόμη και οι κοινωνικοί παράγοντες, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση και την αύξηση της νεανικής παραβατικότητας. Απαιτούνται σίγουρα, σύνθετες πολιτικές για να περιοριστεί.
Εκεί όμως όπου συμφωνούν όλοι οι ειδικοί, είναι στο … «κλειδί» που ανοίγει τη λύση του προβλήματος, που σε κάθε περίπτωση είναι η ενημέρωση και η συζήτηση με τα παιδιά, σε σταθερή βάση τόσο σε οικογενειακό όσο στο εκπαιδευτικό επίπεδο.
Ένα πρόβλημα, πρέπει να το αντιμετωπίζεις πριν την γέννηση του. Σε αυτό χρειάζεται να συμμαχούν όλοι, καταρχήν τα παιδιά και σίγουρα, γονείς και εκπαιδευτικοί.
Στόχος λοιπόν, η εξάλειψη του φαινομένου, με βασικό… «όπλο» την πρόληψη.
«Εφηβική παραβατικότητα και βία στα σχολεία»
Μέλη του Ομίλου Δημοσιογραφίας, ο οποίος υλοποιείται για 3η συνεχή χρονιά στο Πρότυπο Γυμνάσιο Βόλου, αποτυπώνουν μέσα από τη δική τους ματιά το φαινόμενο της βίας και της παραβατικότητας, όπως αυτό εντοπίζεται στα σχολεία και γενικά στην πόλη.
Σκολαρίκη Αναστασία:
Η εφηβική παραβατικότητα είναι ένα ζήτημα, το οποίο έχει λάβει τραγικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε για περιστατικά βίας σε σχολεία, αλλά και σε στέκια εφήβων. Στην πόλη μας, για παράδειγμα, το «σημείο κατατεθέν» της εφηβικής παραβατικότητας είναι η περιοχή γύρω από την Εκκλησία του Αγίου Νικολάου, όπου εκτυλίσσονται σοβαρά περιστατικά βίας μεταξύ μαθητών, κυρίως Γυμνασίου και Λυκείου. Ωστόσο, σε καθημερινή βάση ενημερωνόμαστε και για ξυλοδαρμούς ανηλίκων, εντός των σχολικών προαυλίων, κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά ανησυχητικό, εφόσον οι μαθητές βρίσκονται υπό την εποπτεία εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα έπρεπε να διαχειρίζονται πιο αποτελεσματικά τέτοιες καταστάσεις.
Το παράδοξο, ωστόσο, είναι το ότι έχουν δημιουργηθεί θηλυκές συμμορίες, οπότε το φαινόμενο της βίας, έχει αρχίσει να γίνεται γυναικεία υπόθεση.
Στο σημείο αυτό, μας γεννάται ένα εύλογο ερώτημα: Γιατί οι μαθητές και οι μαθήτριες αξιοποιούν τη βία, ως μέσο επίλυσης των διαφορών τους;
Ένα μεγάλο μέρος εφήβων, ιδίως αγοριών, χρησιμοποιεί τη βία και ως μέσο επίδειξης ρώμης και σθένους, είτε επειδή επιθυμεί να εντυπωσιάσει τον γυναικείο μαθητικό πληθυσμό, είτε επειδή θέλει να ανταγωνιστεί κάποιον άλλο συνομήλικό του.
Επιπρόσθετα, σε μια κοινωνία όπου οι νέοι, κατά κύριο λόγο, «μπαίνουν» στη σφαίρα επιρροής των προτύπων που προβάλλονται μέσω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, είναι απολύτως λογικό να κυριαρχεί η παραβατικότητα, εφόσον τα συγκεκριμένα πρότυπα ανήκουν, κυρίως, στον υπόκοσμο, οπότε παρακινούν τους άπειρους από τη ζωή μαθητές στην παρανομία.
Τέλος, όσον αφορά τη βία μεταξύ μαθητριών και ιδιαίτερα στο σχολείο, έχει παρατηρηθεί ότι κύρια αιτία πρόκλησής της είναι τα αγόρια.
Αυτό σημαίνει, ότι δύο ή περισσότερα κορίτσια, υπάρχει περίπτωση να «πιαστούν στα χέρια», μόνο και μόνο επειδή διεκδικούν το ίδιο αγόρι. ένας λόγος υπερβολικά ανούσιος. Ας μην ξεχνάμε, ακόμη, και το γεγονός ότι στις μέρες μας έχουν δημιουργηθεί θηλυκές συμμορίες.
Τα μέλη τους, ουσιαστικά, στοχεύουν τα πιο ήσυχα και σεμνά κορίτσια του σχολείου και τους ασκούν είτε λεκτική, είτε σωματική βία,
με την πρόφαση ότι προσπαθούν να κλέψουν
τα αγόρια τους ή ότι επιδιώκουν να υποβιβάσουν τα κορίτσια-μέλη των συμμοριών.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τη χειρότερη συμπεριφορά επιδεικνύουν οι μάρτυρες μαθητές, οι οποίοι αντί να χωρίσουν τις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις, αποτυπώνουν την εξευτελιστική στιγμή του ξυλοδαρμού σε βίντεο και φωτογραφίες, που στη συνέχεια κυκλοφορούν στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και κάνουν, κυριολεκτικά, πάταγο. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, πως η βία γοητεύει, κατά κάποιον τρόπο , τους εφήβους, οι οποίοι όντες ανώριμοι και «ανειδίκευτοι στο επάγγελμα της ζωής», μπλέκονται μέσα στην πλεκτάνη της.
Συνοψίζοντας, η «εφηβική παραβατικότητα» έχει αρχίσει να κατακτά μια επικίνδυνα μεγάλη έκταση στην κοινωνία στην οποία ζούμε και αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα σύντομα,
τότε θα «βγει» εκτός ελέγχου και θα έχει τραγικές επιπτώσεις στις ψυχές και τις ζωές των εφήβων.
Όμως, στον ψηφιοποιημένο αυτόν κόσμο, όπου όλα θεωρούνται σωστά, όπου η βία αποτελεί θέλγητρο και αλκή για τους νέους, όπου η κοινωνία δεν ενδιαφέρεται για την εξάλειψη των διαφόρων επεισοδίων παρανομίας, πώς είναι δυνατόν να μην έχει το πάνω χέρι η παραβατικότητα, η παρανομία, η αδικία και η βία;
Ελένη Καραγιάννη
Η σωματική και η λεκτική βία ανάμεσα σε ανηλίκους και ειδικά τους μαθητές είναι ένα αρκετά σύνηθες φαινόμενο. Συγκεκριμένα στην περιοχή του βόλου ερχόμαστε συνέχεια αντιμέτωποι με τέτοια περιστατικά, στα οποία τις περισσότερες φορές όχι μόνο δεν είναι αναμειγμένη η αστυνομία αλλά ούτε οι κηδεμόνες των παιδιών. Πριν κάτι μήνες μαθητής γνωστού επαγγελματικού λυκείου στο κέντρο του Βόλου προκάλεσε έναν άλλον μαθητή. Όμως την τελευταία στιγμή δίστασε και αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια από τον πατέρα του ο οποίος χρησιμοποίησε σωματική βία στον ανήλικο και μάλιστα δεν τιμωρήθηκε για αυτήν του την πράξη. Έχουμε καταλήξει να ζούμε σε μια κοινωνία που δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε κανέναν και πρέπει πάντα να προσέχουμε με ποιον συναναστρεφόμαστε.
Δήμητρα Αθανασάκη
Στις μέρες μας και ειδικότερα στην πόλη μας έχουν αυξηθεί κατά πολύ τα περιστατικά εφηβικής παραβατικότητας. Μπορεί να μην μαθαίνονται πολλά από αυτά που συμβαίνουν, όμως εμείς που ζούμε μέσα στους εφηβικούς κοινωνικούς κύκλους ήμαστε από τους πρώτους που ενημερωνόμαστε.
Για παράδειγμα, μεγάλο ποσοστό των εφήβων κάνει χρήσεις ναρκωτικών (όπως παράνομων τσιγάρων), οδηγούν μηχανάκια (σε ηλικίες κάτω των 16 ετών που είναι το επιτρεπτό) και πολλά άλλα, όπως παραβίαση ιδιωτικών χωρών και κατανάλωση αλκοόλ. Δυστυχώς αντί να περιορίζουμε αυτές τις παράνομες πράξεις που γίνονται συνήθειες σε όλο και περισσότερους νέους, εμείς τις περνάμε από γενιά σε γενιά. Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι δεν μας προσδίδει κάποιο κύρος να παρανομούμε σε μικρές ηλικίες αντιθέτως μας βάζει σε κίνδυνο.
Μαρίνα Παυλίδη
Είναι γνωστό πως η εγκληματικότητα έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και μάλιστα με πρωταγωνιστές τους εφήβους. Συγκεκριμένα, στην περιοχή μου, στον Βόλο ,παιδιά στις ηλικίες 13 έως και 17 ετών διαπράττουν μικροεγκλήματα και καταγράφονται εντάσεις σχεδόν σε καθημερινή βάση. Φασαρίες εντός και εκτός του σχολικού περιβάλλοντος γίνονται θέμα συζήτησης από γονείς ,εκπαιδευτικούς και σε πιο ακραίες περιστάσεις, ακόμη και από τηλεοπτικές εκπομπές. Παραδείγματα προς αποφυγή αποτελούν μαθητές που μπλέκονται σε καβγάδες ,ασκούν σχολικό εκφοβισμό ,καταστρέφουν αντικείμενα και περιουσίες, αλλά ασκούν και σωματική βία. Με βάση έρευνες,
η αύξηση της εγκληματικότητας κυρίως στους εφήβους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην νοοτροπία τους, η οποία στηρίζεται κυρίως στα πρότυπα τα οποία προβάλλει η κοινωνία μας.
Ο Βόλος είναι μία πόλη στην οποία ένας αρκετά μεγάλος αριθμός εφήβων έχει λάβει μέρος σε έναν ή παραπάνω τσακωμούς, ενδοσχολικές και εξωσχολικές παρενοχλήσεις, καταστροφές περιουσιών, βανδαλισμούς κλπ.
Ας ελπίσουμε πως με την πάροδο του χρόνου η παραβατικότητα ,κυρίως στους εφήβους, δεν θα αυξηθεί περαιτέρω και σιγά σιγά η εγκληματικότητα στον Βόλο και γενικότερα στην Ελλάδα να αρχίσει να μειώνεται.
Βασιλική Ζαλώνη
Οι περισσότεροι έφηβοι στην εποχή που διανύουμε λύνουν τα προβλήματα τους με το γνωστό σε όλους «ξύλο», καθώς θεωρούν πως είναι η σωστή επιλογή. Βιώνουμε καταστάσεις ξυλοδαρμού και κανένας από τους μαθητές δεν τολμάει να μπει ανάμεσα σε κανέναν, με αποτέλεσμα να περιμένουν τους καθηγητές να τους χωρίσουν.
Πρόσφατα παιδιά σε σχολείο της πόλης πιάστηκαν στα χέρια όταν ο ένας έριξε νερό στην μπλούζα του άλλου, με αποτέλεσμα το παιδί να νευριάσει, να βγάλει την μπλούζα του και να αρχίσει να το χτυπάει ατελείωτα μέχρι που οι καθηγητές τους χώρισαν. Ενώ η «ποινή» για σχολική βία τιμωρείται με διήμερη ή ακόμα και τριήμερη αποβολή, κανένας δεν πτοείται και δεν σκέφτεται να σταματήσει όλη αυτήν την μάστιγα.
Γεώργιος Σκολαρίκης
Η εφηβική παραβατικότητα είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο, που εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό στις μέρες μας. Πολλά περιστατικά συμβαίνουν καθημερινά σε σχολεία, όπως ξυλοδαρμοί, βρισιές ή και περιστατικά, που έχουν φτάσει μέχρι και σε θανάσιμους τραυματισμούς. Βέβαια, η εφηβική παραβατικότητα, σύμφωνα με έρευνες σημειώνεται πλέον πιο πολύ στα κορίτσια ή αλλιώς, στις γυναικείες συμμορίες. Άλλωστε, δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε για επεισόδια «μαλλιοτραβηγμάτων» μεταξύ κοριτσιών, με αφορμή… ένα αγόρι! Με λίγα λόγια, αν αυτή η βία συνεχιστεί, υπάρχει πιθανότητα, όλοι οι νέοι να φτάσουν σε σημείο να ασχολούνται μόνο με αυτό, και τα περιστατικά ξυλοδαρμών να αυξηθούν δραματικά.
Σταύρος Τσίντζος
Κατά την άποψή μου η κοινωνία μας βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο, λόγω των συνεχών αλλαγών στην μορφή των ελληνικών σπιτιών σε συνδυασμό με την αρνητική επίδραση του διαδικτύου λόγω μη σωστής χρήσης. Αυτά τα φαινόμενα προκύπτουν παντού στον ελληνικό χώρο ακόμη και στην περιοχή μας. Συγκεκριμένα σε μία περιοχή του Βόλου προ μερικών ημερών καταγράφηκε ακόμη ένα περιστατικό βίας. Μια ομάδα παιδιών επιτέθηκε και λήστεψε συμμαθητή τους.
Τα αίτια, η επιβολή στην αντίστοιχη ομάδα που ανήκε ο μαθητής. Ευτυχώς το θύμα βρίσκεται σε καλή κατάσταση ενώ οι υπεύθυνοι έχουν βρεθεί και πρόκειται να τιμωρηθούν. Ακόμη, πρόσφατα, ανησυχητικά αρχίζουν να αυξάνονται τα περιστατικά βίας με σκοπό τον εξευτελισμό του θύματος στο διαδίκτυο όπως επίσης της παρουσίασης της υποτιθέμενης δύναμης και πυγμής του ατόμου που δημοσίευσε το βίντεο. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και ένα επεισόδιο ξυλοδαρμού που συνέβη πρόσφατα και καταγράφηκε με κάμερα κινητού.
Το περιστατικό έλαβε χώρα σε σχολικό χώρο με αποτέλεσμα οι ανήλικοι δράστες άμεσα να εντοπιστούν.
Για την παραβατικότητα ανηλίκων
Γράφει ο Βασίλης Ντακούμης, Δρ Κοινωνιολογίας
Παλαιότερα, υπήρχε η αντίληψη ότι «ο εγκληματίας γεννιέται» έτσι, η παραβατικότητα των νέων θεωρείτο ως η απαρχή μια εγκληματικής σταδιοδρομίας.
Η νεανική παραβατικότητα σηματοδοτούσε τη γέννηση μίας εγκληματικής προσωπικότητας. Αυτή η αντίληψη, έχει προ πολλού αναθεωρηθεί από τα πορίσματα των κοινωνικών επιστημών.
Είναι γνωστό ότι η βία και η νεανική παραβατικότητα δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Προϋπήρχε και επανέρχεται στο προσκήνιο, επειδή κυριαρχούν άλλα φαινόμενα και συμπεριφορές στην κοινωνία. Η βία αυτή είναι ο φόβος και η διαμαρτυρία, είναι η συνέπεια του αποκλεισμού και της ανέχειας, είναι οι ανεκπλήρωτες κοινωνικές προσδοκίες.
Ειδικά στην εποχή μας, παρατηρείται αύξηση των πράξεων ανηλίκων που προβαίνουν σε σοβαρές μορφές παραβατικής συμπεριφοράς, όπως είναι οι επιθέσεις, η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, η σύσταση συμμοριών κ.ά Με ανησυχία παρακολουθούμε τον τελευταίο καιρό την παιδική βία να αναπτύσσεται. Τα αστυνομικά δελτία γεμίζουν καθημερινά με ειδήσεις για νέα παιδιά που βρίσκονται στην ηλικία της εφηβίας, από δεκατεσσάρων έως δεκαεννέα ετών και είναι κατηγορούμενοι.
Τα ανησυχητικά αυτά φαινόμενα νεανικής βίας έχουν αίτια τα οποία είναι βαθιά και πολυσύνθετα και πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ευρύτερου προβληματισμού και μελέτης των παραγόντων που ασκούν πρωτογενή πρόληψη για την κοινωνική, οικονομική και εκπαιδευτική αντιμετώπιση του θέματος.
Σε κάθε περίπτωση θα ήθελα να επισημάνω ότι οι κοινωνικοί παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση και την αύξηση της νεανικής παραβατικότητας. Ο ανήλικος παραβάτης ζει και δρα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που υποθάλπει τις πράξεις του και παράλληλα δεν αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις γι’ αυτές. Παράλληλα, η εκμάθηση της παραβατικής συμπεριφοράς από πλευράς του νέου, καθορίζεται και από εσωτερικούς ατομικούς παράγοντες, στο βαθμό που μεταθέτει ή αποποιείται την προσωπική του ευθύνη για τις πράξεις του, στο βαθμό που αρνείται τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η παραβατική συμπεριφορά σ’ αυτόν τον ίδιο, στο βαθμό που δεν αναγνωρίζει ότι κάποιος μπορεί να βλαφτεί από την συμπεριφορά του, αποσυνδέοντας έτσι την παραβατική του συμπεριφορά από τους εσωτερικούς του ανασταλτικούς μηχανισμούς.
Η οικογένεια, που και σε αυτήν την περίπτωση συχνά ενοχοποιείται, τις περισσότερες φορές αδυνατεί να δώσει λύσεις σε ένα θέμα που ξεπερνά τις δυνατότητες και τις λειτουργίες της. Αντίθετα είναι ανίσχυρη απέναντι σε τέτοια φαινόμενα που απειλούν ευθέως τη συνοχή της, αλλά και την ασφάλεια των ίδιων της των μελών.
Έτσι οι έφηβοι μένουν ουσιαστικά αστήρικτοι, χωρίς υπηρεσίες συμβουλευτικής στήριξης και φροντίδας απέναντι στα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν με την κοινωνική τους προσαρμογή. Το αποτέλεσμα είναι τα φαινόμενα παραβατικής συμπεριφοράς να βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε νεαρά άτομα, ειδικότερα αν αυτά δεν έχουν τη στήριξη της οικογένειας ή ζουν μέσα σε συνθήκες ανεργίας και φτώχειας. Παράλληλα έχει αποδειχθεί ότι η σωφρονιστική πολιτική για τους νεαρούς παραβάτες συχνά λειτουργεί πολλαπλασιαστικά και αναπαράγει τη βία. Αν μείνει κανείς στο επίπεδο των νομοθετικών προβλέψεων και επιλογών, μπορεί να πει ότι, παρά τις όποιες επιμέρους παρατηρήσεις, έχει διαμορφωθεί ένα σημαντικό πλέγμα μέτρων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας αλλά και για τη στήριξη των νέων κατά το στάδιο της κοινωνικής τους επανένταξης.
Στην πράξη όμως, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Η διαρκής στελεχιακή αποδυνάμωση των Υπηρεσιών Επιμελητών Ανηλίκων καθιστά την υπηρεσία ουσιαστικά ανίκανη να ανταποκριθεί με αποτελεσματικότητα στην αποστολή της. Η εγκατάλειψη της Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων δημιουργεί σοβαρά προβλήματα τόσο σε βάρος της λειτουργίας του δικαστηρίου ανηλίκων όσο και σε βάρος των προβλεπόμενων δικονομικών εγγυήσεων υπέρ του ανηλίκου. Συχνά εισάγονται υποθέσεις στο δικαστήριο, χωρίς οι επιμελητές ανηλίκων να έχουν προλάβει να σκιαγραφήσουν την προσωπικότητα του ανηλίκου. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα στην εύρυθμη λειτουργία του δικαστηρίου, σε βάρος του ανηλίκου. Παράλληλα, όσο ο χρόνος περνάει χωρίς να εκδικάζεται η υπόθεση, τόσο ο ανήλικος δυσκολεύεται να συσχετίσει την πράξη του με τη δικαστηριακή διαδικασία και την απόφαση
Επίσης, τα αναμορφωτικά μέτρα, η επίπληξη και οι επιμέλειες, συχνά εκλαμβάνονται ως αθώωση από τους ανηλίκους, καθώς δεν υπάρχουν ή έχουν αποδυναμωθεί οι θεσμοί και οι δομές εξωιδρυματικής στήριξης, προσανατολισμού και επανένταξης των ανηλίκων παραβατών.
Δεν είναι όμως μόνο θέμα των δικαστηρίων.
Το θέμα είναι κυρίαρχα κοινωνικό και πολιτικό.
Οι ρυθμίσεις της Πολιτείας που αφορούν τον εγκλεισμό των ανηλίκων παραβατών σε σωφρονιστικό κατάστημα οδηγούν σε κατάφωρες αδικίες σε βάρος του ανηλίκου σε σχέση με τα ισχύοντα για τους ενήλικους κρατουμένους και καταλήγουν στην ακύρωση της αρχής της επιεικέστερης μεταχείρισης των ανηλίκων. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι ο ίδιος θεσμός της ημιελεύθερης διαβίωσης δεν εφαρμόζεται, κι αυτό είναι χαρακτηριστικό δείγμα της αδράνειας της πολιτείας να υλοποιήσει ακόμη και κάτι που η ίδια έχει θεσπίσει.
Τα σωφρονιστικά καταστήματα ανηλίκων στην πλειονότητά τους δίνουν έμφαση στην ασφαλή κράτηση και καλλιεργούν έστω άθελά τους, την υποκουλτούρα του εγκλεισμού, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να παράσχουν στήριξη, διαπαιδαγώγηση και επαγγελματικό – κοινωνικό προσανατολισμό στους ανήλικους παραβάτες.
Το σωφρονιστικό μας σύστημα στο σύνολό του, στερείται ειδικών ψυχολόγων, κοινωνιολόγων και κοινωνικών λειτουργών, ενώ οι στέγες φιλοξενίας ανηλίκων βρίσκονται σε κρίση ή δεν υπάρχουν. Επίσης, δεν υπάρχουν κατάλληλες δομές στις οποίες ήταν δυνατό να παραπέμπονται ανήλικοι για επαγγελματικό προσανατολισμό και ψυχοκοινωνική στήριξη.
Απαιτούνται λοιπόν σύνθετες πολιτικές της πολιτείας κατά του κοινωνικού αποκλεισμού για να περιοριστεί η νεανική παραβατικότητα.
Η πολιτεία πρέπει να αρχίσει να διερευνά πια πώς θα μπορούσε να σωφρονιστεί ο ανήλικος έξω από τη λογική του σωφρονιστηρίου.
Το να καταδικάζεις «παραδειγματικά» έναν ανήλικο, ενώ γνωρίζεις ότι το σωφρονιστικό σύστημα δεν ανταποκρίνεται στους σκοπούς για τους οποίους δημιουργήθηκε, ισοδυναμεί με εκδικητικό εγκλεισμό που οδηγεί στον στιγματισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό του ανηλίκου. Με αυτόν τον τρόπο, η πολιτεία συμβάλει έστω και άθελά της, στην ανακύκλωση της νεανικής παραβατικότητας.
Συμπερασματικά θα ήθελα να επισημάνω ότι μία κοινωνία δικαίου, μια κοινωνία δημοκρατική, κρίνεται από τη δυνατότητά της να ενσωματώνει, κι όχι να εξοστρακίζει, τα αδύναμα και ευπαθή μέλη της. Όσοι αγωνίζονται για ένα πιο ανθρώπινο σωφρονιστικό σύστημα ενώνουν τη φωνή τους με εκείνους οι οποίοι συγκλίνουν στον αγώνα για μία δικαιότερη και ομορφότερη πολιτεία, στον αγώνα για τη διάσωση της αλληλεγγύης και της συλλογικότητας.
