Την Παρασκευή 17 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε η διάλεξη του Διευθυντή της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Παντελή Καλαϊτζίδη στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, στο Νιου Τζέρσεϋ των ΗΠΑ. Το θέμα της διάλεξης ήταν «Η ανάδυση μιας νέας θεολογικής ατζέντας στην Ορθοδοξία με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία» («The emergence of a new theological agenda in Orthodoxy against the background of the war in Ukraine»). Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Σίγκερ σε συνεργασία με το Τμήμα Θρησκευτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Πρίνστον και το Ινστιτούτο Λιχτενστάιν.
Στη διάλεξη του, που έγινε δεκτή με μεγάλο ενδιαφέρον από το αμερικανικό ακροατήριο όπως φάνηκε και από την ζωηρή συζήτηση που ακολούθησε, ο Παντελής Καλαϊτζίδης επικεντρώθηκε στη θεολογική θεμελίωση της εισβολής στην Ουκρανία από την ρωσική πλευρά, τονίζοντας ότι «δεν είναι το μόνο παράδειγμα “εθνοθεολογίας” μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι όμως διακριτό μέσα από τον επιθετικό αντι-δυτικισμό του και τον εναγκαλισμό του με τη βία και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις». Υπογράμμισε επίσης τη χρήση μιας ρητορικής γύρω από ασαφείς παραδοσιακές αξίες από τη Ρωσική Εκκλησία, η οποία συμπληρώνεται από ένα αφήγημα σχετικά με τον «ρωσικό Ορθόδοξο πολιτισμό» που επεκτείνεται πέρα από τα όρια του ρωσικού κράτους και επιζητά τη επικυριαρχία των Ρώσων στις όμορες χώρες, των οποίων δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα ύπαρξης.
Η στάση αυτή της Ρωσικής Εκκλησίας συνάντησε την αντίδραση ενός ικανού αριθμού Ορθόδοξων Θεολόγων που δημοσίευσαν και υπέγραψαν την «Διακήρυξη εναντίον της διδασκαλίας του “Ρωσικού Κόσμου”» λίγες μέρες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (13 Μαρτίου 2022), μια διακήρυξη που συνάντησε τεράστια, αν και όχι καθολική ανταπόκριση από τους ορθόδοξους θεολόγους, και η οποία καταδείκνυε το ασυμβίβαστο της χριστιανικής διδασκαλίας με αυτή την εθνοφυλετική προσέγγιση. Η Διακήρυξη, πέρα από το αποτέλεσμα στο οποίο στόχευε άμεσα, έκανε εμφανή την ύπαρξη μιας νέας γενιάς ορθόδοξων θεολόγων, που είναι κριτικοί απέναντι στον αντιδυτικισμό και πρόθυμοι να εμπλακούν με τα τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά θέματα, θέτοντας προβληματισμούς για την έννοια και τη σημασία της παράδοσης και έχοντας επίγνωση των όρων που θέτει σήμερα η πολυπολιτισμικότητα και το εκκοσμικευμένο πλαίσιο.
Η παρούσα διάλεξη ήταν η τρίτη που έδωσε ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Οι δύο προηγούμενες είχαν ως θέμα τους: α) «Ορθοδοξία και Νεοελληνική ταυτότητα: Θεολογικές προσεγγίσεις στο θέμα της ελληνικής συνέχειας» (Ιανουάριος 2009), και β) «Η εσχατολογική κατανόηση της Παράδοσης στη σύγχρονη Ορθόδοξη θεολογία και η επικαιρότητά της ως προς τα σύγχρονα ερωτήματα» (Νοέμβριος 2012).
